اختلال دوقطبی و انواع آن
اختلال دو قطبی به صورت معمول در آخر دوره نوجوانی یا اوائل دوره بزرگسالی تظاهر پیدا می‌کند. این بیماری انواع مختلفی دارد که مهمترین انواع آن اختلال دوقطبی نوع یک و اختلال دو قطبی نوع دو است.
فرارو - اختلال دوقطبی یا افسردگی شیدایی نوعی اختلال خلقی و بیماری روانی است. افراد مبتلا به این بیماری دچار تغییرات شدید خلق می‌شوند. اختلال دو قطبی به صورت معمول در آخر دوره نوجوانی یا اوائل دوره بزرگسالی تظاهر پیدا می‌کند. این بیماری انواع مختلفی دارد که مهمترین انواع آن اختلال دوقطبی نوع یک و اختلال دو قطبی نوع دو است.
به گزارش فرارو، تفاوت این دو اختلال در وجود دوره شیدایی است؛ در نوع یک این حالت اتفاق می‌افتد، ولی در نوع دو فرم خفیف‌تری از آن که نیمه‌شیدایی است، بروز می‌کند. شروع بیماری معمولاً با دوره‌ای از افسردگی می‌باشد و پس از یک یا چند دوره از افسردگی، دوره شیدایی بارز می‌شود. در تعداد کمتری از بیماران شروع بیماری با دوره شیدایی یا نیمه - شیدایی است.
دوره‌های شیدایی از چند روز تا چند ماه به طول می‌انجامند و معمولاً شدت آن‌ها باعث می‌شود که بیمار نیازمند درمان جدی به صورت بستری یا همراه با مراقبت زیاد باشد. با فروکش کردن علایم، به خصوص در اوایل سیر بیماری، معمولاً فرد به وضعیت قبل از بیماری خود برمی‌گردد و به همین دلیل بسیاری از بیماران یا خانواده‌های آنان تصور می‌کنند بیماری کاملاً ریشه کن شده و دیگر نیازی به ادامه درمان وجود ندارد؛ بنابراین درمان خود را قطع می‌کنند. اما قطع زودهنگام درمان خطر برگشت بیماری را بسیار افزایش می‌دهد و باعث می‌شود که بیماری در فاصله چند ماه عود کند.
علل اختلال دوقطبی
اگرچه دلیل قطعی برای این اختلالات هنوز شناخته نشده‌است، اما محققان بر این باورند که اختلالات دوقطبی منشأ ارثی دارد و ترکیب ژنتیکی افراد بیشتر از تربیت آن‌ها در این اختلالات مؤثر است. ممکن است مشکل فیزیکی در قسمتی از مغز که کنترل حالات روانی را به عهده دارد عامل این اختلالات باشد. همچنین نوسانات خلقی ممکن است گاهی توسط استرس یا بیماری بوجود بیایند.
اختلال دو قطبی نوع اول
نوسانات خلقی از اوج شیدایی تا احتمال افسردگی - سرخوشی - گشاده رویی مفرط - احساس در اوج بودن از علایم اختلالات دوقبی نوع اول است.
ویژگی اصلی این اختلال که سن متوسط بروز آن 18 سالگی می‌باشد، دوره حداقل یک هفته مانیا با امکان بروز حملات افسردگی اساسی یا مانیای خفیف است.
در دوره مانیا، در اکثر اوقات شبانه روز و تقریبا در تمام روزها خلق به شکل غیر طبیعی بالا یا تحریک‌پذیر بوده و فعالیت هدفمند یا انرژی فرد به شکل ناهنجار و مداوم افزایش می‌یابد، هم زمان سه مورد از علایم ذیل نیز مشاهده می‌شود:
- افزایش اعتماد به نفس یا خود بزرگ بینی - کاهش نیاز به خواب - پرحرفی یا احساس فشار برای حرف زدن - پرش افکار، حواس پرتی - افزایش فعالیت‌های هدفمند یا بی‌هدف - فعالیت‌هایی با پیامدهای دردناک / ولخرجی، بی‌مبالاتی جنسی
در هیپو مانیا (مانیای خفیف)، علایم مانند مانیا بوده، دوره آن چهار روز است و اختلال خلقی و تغییر کارکرد فرد را دیگران تایید می‌نمایند اما باعث افت قابل توجه کارکرد اجتماعی و شغلی فرد نیست.
دوره افسردگی معمولا دو هفته به طول می‌کشد و حداقل پنج علامت از موارد ذیل مشاهده می‌شود:
- خلق افسرده در اکثر اوقات شبانه روز و تقریبا تمام روزها - کاهش بارز علایق یا لذت برای تمام یا تقریبا تمام فعالیت‌ها - کاهش یا افزایش وزن بدون رژیم غذایی - بی‌خوابی یا پرخوابی - سراسیمگی یا کندی روانی حرکتی - خستگی - احساس بی‌ارزشی یا احساس گناه مفرط - کاهش توانایی تفکر یا تمرکز - افکار عود کننده درباره مرگ - افکار مکرر یا اقدام به خودکشی
اختلال خلق باعث ناراحتی بالینی قابل توجه یا افت بارز کارکرد شغلی، اجتماعی و یا سایر جنبه‌های مهم کارکرد فرد شده و ناشی از اثرات فیزیولوژیک یک ماده نیست.
اختلال دو قطبی نوع دوم
ویژگی اصلی این اختلال که سن متوسط بروز آن اواسط دهه دوم عمر می‌باشد، حملات مکرر خلقی شامل یک یا چند دوره افسردگی اساسی و حداقل یک دوره مانیای خفیف است.
دوره هیپو مانیا (مانیای خفیف) حداقل چهار روز طول می‌کشد، و در اکثر اوقات شبانه روز و تقریبا در تمام روزها خلق به شکل غیر طبیعی بالا یا تحریک‌پذیر بوده، فعالیت هدفمند یا انرژی فرد به شکل ناهنجار و مداوم افزایش می‌یابد، هم زمان سه مورد از موارد ذیل نیز مشاهده می‌شود:
- افزایش اعتماد به نفس یا خود بزرگ بینی - کاهش نیاز به خواب، پرحرفی یا احساس فشار برای حرف زدن - پرش افکار - حواس پرتی - افزایش فعالیت‌های هدفمند یا بی‌هدف - فعالیت‌هایی با پیامدهای دردناک / ولخرجی، بی‌مبالاتی جنسی
اختلال خلقی و تغییر کارکرد فرد را دیگران تایید می‌نمایند اما باعث افت قابل توجه کارکرد اجتماعی و شغلی فرد نیست.
دوره افسردگی معمولا دو هفته به طول می‌کشد وحداقل پنج علامت از موارد ذیل مشاهده می‌شود:
- خلق افسرده در اکثر اوقات شبانه روز و تقریبا تمام روزها - کاهش بارز علایق یا لذت برای تمام یا تقریبا تمام فعالیت‌ها - کاهش یا افزایش وزن بدون رژیم غذایی - بی‌خوابی یا پرخوابی - سراسیمگی یا کندی روانی حرکتی - خستگی - احساس بی‌ارزشی یا احساس گناه مفرط - کاهش توانایی تفکر یا تمرکز - افکار عود کننده درباره مرگ - افکار مکرر یا اقدام به خودکشی، مشاهده می‌شود
افسردگی باعث ناراحتی بالینی قابل توجه یا افت کارکرد شغلی، اجتماعی و یا سایر جنبه‌های مهم کارکرد فرد شده و ناشی از اثرات فیزیولوژیک یک ماده نیست.
اختلال خلق ادواری (سیکلوتایمی)
نوسانات خلقی (افسردگی - شیدایی) - دمدمی مزاجی - بد خلقی - غیر قابل پیش بینی بودن - غیر قابل اعتماد بودن از علائم اختلال خلق ادواری است.
ویژگی اصلی این اختلال که در نوجوانی یا اوایل بزرگسالی شروع می‌شود، دوره‌های متعدد و مجزایی از علایم هیپو مانیا و افسردگی است.
طول دوره بیماری حداقل دو سال برای بزرگسالان و یک سال برای کودکان و نوجوانان می‌باشد ولی هیچ گاه ملاک‌های کامل یک دوره هیپو مانیا (مانیای خفیف) و افسردگی اساسی را نشان نداده، و فرد بیشتر از دو ماه متوالی بدون علامت نمی‌باشد.
علایم موجود ناشی از اثرات فیزیولوژیک یک ماده یا بیماری طبی دیگر نبوده و سبب ناراحتی بالینی قابل توجه با افت کارکرد شغلی، اجتماعی یا سایر جنبه‌های مهم کاری می‌شود.
درمان اختلال دوقطبی
درمان دارویی
روش سنتی و معمول درمان اختلال دو قطبی با دارو می‌باشد که با تجویز یک یا چند نوع از داروهای تثبیت خلق، ضد روانپریشی اتیئیکال یا داروهای ضد افسردگی همراه است. ولی در مطالعات انجام شده اخیر این دیدگاه درمانی در مورد اختلال دو قطبی مورد چالش قرار گرفته است.
تحریک دوره شیدایی در اشخاص توسط مصرف داورهای ضد افسردگی مسئله‌ای است که همواره نگران کننده است. این مسئله در داروهای ضد افسردگی انتخابی سروتوژنیک نسبت به داروهای ضد افسردگی نورادرنرژیک (داروهای ضد افسردگی سه حلقه‌ای) کمتر است. داروهایی که برای درمان اختلال دوقطبی به کار می‌روند را به طور کلی می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم‌بندی کرد.
تثبیت کننده‌های حالت: برای درمان رفتارهای هیپومانیک یا دیوانه‌وار در افراد مورد استفاده قرار می‌گیرند.
داروهای ضد افسردگی: برای درمان اختلالات افسردگی تجویز می‌شوند
داروهای ضد روانپریشی: در بعضی از موارد در کنار داروهای درمان اختلال دو قطبی از سایر داروهای مربوط به خلق و خو استفاده می‌گردد.
توجه داشته باشید که برای درمان اختلال دو قطبی نیاز به مصرف دارویی متناسب با شرایط شما است. در زمان مشاوره با روان پزشک تمامی حالت خود را در میان بگذارید و قبل از اینکه مصرف دارویی را قطع کنید حتما با روان پزشک خود در این مورد مشورت کنید. به هیچ وجه بدون استفاده از مشورت روان پزشک شروع به مصرف دارو یا کنار گذاشتن آن نکنید.
کنار گذاشتن سرخود داروها در زمانی که فکر می‌کنید بهبودی کامل را پیدا کرده‌اید می‌تواند سبب بدتر شدن اختلال دو قطبی در شما می‌گردد. علاوه بر این یکی از عوارض برخی از داروهای ضد افسردگی، القا افکار خود کشی در فرد می‌باشد، که حتما باید در زمان تجربه‌ی همیچین حسی هر چه سریعتر از روان پزشک خود این مسئله را در میان بگذارید.
روان درمانی
روان درمانی می‌تواند برای فرد مبتلا به اختلال دو قطبی بسیار موثر باشد و روش‌ها و تمرینات موثری را به فرد مبتلا ارائه می‌دهد تا شخص بتواند با استفاده از آن‌ها علائم اختلال دو قطبی را از بین ببرد. روان درمانی همچین با آموزش‌های که برای حل مسئله به افراد مختلف ارائه می‌دهد به مرور زمان انعطاف‌پذیری و عادات خود مراقبتی را به این افراد می‌آموزد. روان درمانی برای درمان اختلال دو قطبی در افراد به دو صورت درمان سرپایی و درمان بستری می‌تواند صورت گیرد:
درمان سرپایی: در درمان سرپایی برنامه‌های درمانی روزانه به صورت درمان‌های فردی و گروهی برای بیمار توسط درمانگر فراهم می‌گردد. در این روش درمانی به فرد آموزش داده می‌شود که چطور علائم اختلال دو قطبی خود را کنترل کند. در صورت نیاز همراه با برنامه‌های روزانه‌ای که به فرد داده شده، یک برنامه دارویی نیز به وی داده می‌شود.
درمان بستری: در بعضی از موارد درمان‌های بستری در مراکز درمانی و یا بیمارستان‌ها به صورت طولانی مدت برای فرد در نظر گرفته می‌شود. این روش درمانی بخصوص در زمان‌هایی که شرایط بیمار ناپایدار باشد و یا افکار خودکشی داشته باشد واقعا نیاز است. هدف درمان بستری گونه، به ثبات رساندن شرایط خلقی در بیمار می‌باشد. علاوه بر این درمان بستری به روان درمان این امکان را می‌دهد که تمامی حالات و خلقیات فرد را تحت نظر داشته باشد.
از دست ندهید