ارتباط گناهان با کاهش رزق در حدیث امام باقر علیه السلام

به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، خداوند که نظام خود را بر اساس ربوبیت و با هدف تربیت خلایق بنا کرده، قانون نظام خلقت را به گونه‌ای قرار داده تا هر خطا و ثوابی در امورات فرد یا جامعه اثرگذار باشد. این مسئله جنبه تربیتی دارد؛ مثلاً وقتی انسانها تبعات منفی اعمال خود را ببینند، سعی می‌کنند از خطاهای خود دست بردارند؛ خدایی نکرده از بیماری گرفته تا حوادثی که برای انسان اتفاق می‌افتد، معمولاً به دلیل خطاهای رومره است. حتی در حدیثی از امام محمد باقر علیه‌السلام می‌خوانیم که بنده به سبب ارتکاب گناهان، روزی‌اش گرفته می‌شود؛ اِنَ العَبدَ لَیُذنِبُ الذَنبَ فَیُزوی عَنهُ الرِزقُ (کافی، ج 2، ص 270)

اما خداوند با لطف و رحمتش راهکارهایی را پیش روی بندگانش قرار داده تا به واسطه آنها افراد از بند گناهان و تبعات آن رهایی یابند. از بهترین ِراهکارها استغفار به درگاه اوست. رسول خدا صلی الله علیه و آله فرمود «لِکُلِ داء دواء، و دواءُ الذُنوبِ الاستِغفارُ »؛ یعنی برای هر دردی دوایی است و دوای گناهان، استغفار است.

اما طلب مغفرت از خداوند چه دستاوردی دارد؟ استغفار سبب زدوده شدن گناهان و تبعات منفی آن برای انسان می‌شود، نشان به اینکه امیرالمؤمنین علیه‌السلام در بخش‌هایی ابتدایی دعای کمیل به پنج نوع گناه اشاره می‌فرمایند که این گناهان گاهی سبب نزول عذاب و نقمت، گاهی سبب تغییر نعمت، برخی از آنها سبب حبس دعا و نیز گناهانی سبب نزول بلا می‌شوند و برای هر کدام از آنها به درگاه خداوند طلب مغفرت می‌کنند؛ این عبارات شامل این فرازها است: «اَللهُمَ اغفِر لِیَ الذُنُوبَ الَتِی تُنزِلُ النِقَمَ، اَللهُمَ اغفِر لِیَ الذُنُوبَ الَتِی تُغَیِرُ النِعَمَ، اَللهُمَ اغفِر لِیَ الذُنُوبَ الَتِی تَحبِسُ الدُعَاءَ، اَللهُمَ اغفِر لِیَ الذُنُوبَ الَتِی تُنزِلُ البَلاَءَ».

اما با این حال باید این نکته را مدنظر داشت که گاهی کاهش روزی‌ها و مصائب از باب ابتلائات و آزمون الهی است تا خداوند بنده خود را رشد دهد؛ یعنی اگر انسانها مرتکب خطا هم نشوند، خداوند از باب حکمت خویش دری از ابتلائات را به روی بنده‌اش باز می‌کند تا در آن صحنه آبدیده شود و شخصیتی رشدیافته پیدا کند. در نگاه آموزه‌های دین، دنیا محل خوشگذرانی نیست بلکه همواره با مصائب آمیخته شده است و به قول امیرالمؤمنین علیه‌السلام دنیا «دار البلیه» است. شخص مؤمن دنیا را محل عبور به آخرت می‌داند و آن را سراسر از فتنه و بلا. کسی که دارای چنین منظری نباشد، در مصائب به دست‌انداز می‌افتد، چرا که این فرد تصور می‌کند در دنیا همه مسائل باید به روال عادی باشد. از این جهت خداوند در آیه 155 سوره بقره می‌فرماید «وَ لَنَبلُوَنَکُم بِشَیء مِنَ الخَوفِ وَ الجُوعِ وَ نَقص مِنَ الأَموالِ وَ الأَنفُسِ وَ الثَمَراتِ وَ بَشِرِ الصَابِرینَ؛ یعنی قطعاً ما شما (اهل ایمان) را به چیزی از ترس و گرسنگی و کاهش اموال و نفوس و کشت‌ها می‌آزماییم و تو ای پیامبر به صابران بشارت بده.»