از پوست آفتاب‌سوخته تا مو‌های خشک جنوب؛ چگونه چهره‌ها در «پسران هور» جان گرفتند؟
سیامک احمدی از چالش‌های خاص طراحی گریم و دشواری‌های کار در شرایط آب‌وهوایی خاص سریال تلویزیونی پسران هور سخن گفت.
باشگاه خبرنگاران جوان؛ زهرا بالاور - چهره‌پردازی در فضای جنوبی کشور، با اقلیم گرم و مرطوب خوزستان، ویژگی‌های خاصی به‌دنبال داشته است. سیامک احمدی از چالش‌های طراحی گریم و از دشواری‌های کار در شرایط آب‌وهوایی خاص تا استفاده از تکنیک‌ها و متریال‌های نوین برای حفظ گریم در شرایط سخت می‌گوید.
در دنیای سینما و تلویزیون، طراحی چهره‌پردازی نه‌تنها به تغییر ظاهر شخصیت‌ها بلکه به بازسازی جهان درونی آن‌ها بستگی دارد. یکی از چالش‌برانگیزترین پروژه‌ها در این زمینه، طراحی گریم برای سریال پسران هور بوده است. این سریال که روایتگر داستان‌هایی از دوران دفاع مقدس است، نیازمند چهره‌پردازی‌های دقیق و واقع‌گرایانه برای شخصیت‌هایی است که در شرایط سخت جنگ زندگی کرده‌اند.
در این گفت‌وگو با سیامک احمدی، طراح گریم سریال پسران هور، به پشت‌صحنه طراحی چهره‌های ماندگار این سریال می‌پردازیم و چالش‌های خاص طراحی گریم در اقلیم گرم و مرطوب خوزستان را بررسی می‌کنیم.
سیامک احمدی، یکی از چهره‌های پرتجربه و قابل‌اعتماد در عرصه چهره‌پردازی سینما و تلویزیون ایران است. او پیش از این در پروژه‌هایی چون فیلم‌های «اشک هور»، «هاوایی»، «جنگل پرتقال» و سریال‌هایی همچون «عملیات مهندسی» و «اکازیون» تجربه‌های ارزشمندی را رقم زده است. همچنین حضور او به‌عنوان سرپرست گریم در فیلم «مسخره‌باز» و اجرای گریم در آثاری چون «امیر»، «جهان با من برقص»، «سمفونی نهم» و «عرق سرد»، کارنامه‌ای پربار و متنوع از او ساخته است.
احمدی از تجربیاتش در این پروژه می‌گوید و توضیح می‌دهد که چگونه با استفاده از جزئیات دقیق، گریم‌هایی خلق کرده است که به عمق شخصیت‌ها افزوده و تاریخ را زنده کرده‌اند.
چالش‌های طراحی گریم در اقلیم گرم و مرطوب جنوب
در فضای خاص جنوب کشور، به‌ویژه اقلیم گرم و مرطوب خوزستان، طراحی چهره‌ها چه تفاوت‌ها و چالش‌هایی با پروژه‌های دیگر دارد؟
احمدی: در جنوب کشور، به‌ویژه خوزستان، شرایط آب‌وهوایی بسیار خاص است؛ گرما و رطوبت بالا تأثیر مستقیمی بر نوع طراحی چهره می‌گذارد. چهره‌هایی که در چنین اقلیمی زندگی می‌کنند، بافتی متفاوت دارند؛ از نظر پوستی، باید اندکی بدوی‌تر به نظر برسند. پوست این افراد معمولاً خشک‌تر است و تأثیر نور شدید خورشید کاملاً در رنگ و بافت آن مشخص می‌شود. یکی از چالش‌های اصلی ما هم، نگهداری گریم‌ها در شرایط صحنه بود؛ مخصوصاً چون در «پسران هور» بسیاری از صحنه‌ها در آب فیلم‌برداری می‌شد، این موضوع کار را پیچیده‌تر می‌کرد.
جزئیات بومی در بازآفرینی چهره‌های جنوبی
برای بازآفرینی شخصیت‌هایی که در جنوب کشور زیسته‌اند، چه جزئیاتی را در گریم در نظر گرفتید تا این شخصیت‌ها واقعی‌تر و بومی‌تر به نظر برسند؟
احمدی: در این پروژه، توجه به جزئیات بومی اهمیت زیادی داشت. رنگ پوست، اولین و مهم‌ترین فاکتور بود. به دلیل تابش مستقیم و طولانی‌مدت آفتاب، پوست اغلب مردم جنوب، برنزه و تیره است و این ویژگی باید در گریم لحاظ می‌شد. خشکی پوست و مو نیز کاملاً مشهود است؛ به‌طوری‌که نباید هیچ‌گونه درخشندگی یا حالتی از سلامت مفرط در موها دیده شود. موها باید کاملاً خشک و بی‌حالت باشند، بدون اثری از کراتین یا رطوبت. این ریزه‌کاری‌ها کمک کرد تا چهره‌ها طبیعی‌تر، ملموس‌تر و وفادار به اقلیم جنوب طراحی شوند.
پیچیدگی کار گریم با تنوع کاراکترها
در سریال «پسران هور» با شخصیت‌هایی از سنین و اقشار مختلف مواجهیم. این تنوع، چه تأثیری بر فرآیند طراحی گریم داشت؟
احمدی: این تنوع باعث شد کار طراحی گریم بسیار گسترده‌تر و پیچیده‌تر شود. ما باید برای هر گروه سنی، اقشار مختلف و حتی تیپ‌های اجتماعی خاص، طراحی جداگانه‌ای انجام می‌دادیم. افزون بر این، بخش مهمی از پروژه به بازسازی چهره شهیدان عزیز اختصاص داشت؛ به همین دلیل، گریم‌ها باید بیشترین شباهت ممکن به چهره واقعی آن‌ها را ایجاد می‌کرد. ادای دین به شهدا برای ما یک مسئولیت جدی بود. از طرفی، چون بسیاری از صحنه‌ها در آب فیلم‌برداری می‌شد، مجبور بودیم برخی گریم‌ها را حتی تا 4 یا 5 بار در طول روز بازسازی کنیم. این موضوع، فشار زیادی به تیم وارد می‌کرد.
طراحی گریم بر اساس فیلمنامه و واقعیت‌ها
برای طراحی چهره‌های خاص، آیا از طراحی‌های نمادین یا نشانه‌گذاری‌های خاص برای شخصیت‌پردازی استفاده کردید؟
احمدی: ما این کار را فقط برای شخصیت «مادر علی هاشمی» انجام دادیم. آن هم خیلی کمرنگ و ظریف، به‌طوری‌که توی ذوق نزند یا خیلی برجسته نباشد. در کل، طراحی گریم ما بر اساس فیلمنامه و شناخت ذهنی از شخصیت‌ها انجام می‌شد. از ابزارهای دیجیتال مثل اپلیکیشن‌هایی با مبنای هندسه چهره استفاده کردیم تا ابتدا درصد شباهت چهره‌ها را بررسی کنیم و سپس طراحی قطعات گریم را بر آن اساس پیش ببریم. این کار دقت ما را در بازآفرینی چهره‌ها بالا برد.
تثبیت گریم در سکانس‌های آبی و باتلاقی
صحنه‌های مربوط به آب یا مناطق باتلاقی، چه مشکلاتی در حفظ گریم ایجاد کرد؟ و چگونه با این چالش‌ها مقابله کردید؟
بزرگ‌ترین چالش، رطوبت بالا و تماس مستقیم بازیگران با آب بود. برای مقابله با این مسئله، از متریال‌های خاصی استفاده کردیم که خاصیت ضدآب داشتند. این مواد باعث می‌شد گریم‌ها در اثر رطوبت یا تماس با آب، سریع از بین نرود. با این حال، شرایط صحنه به‌گونه‌ای بود که معمولاً مجبور می‌شدیم چند بار در روز گریم‌ها را ترمیم یا بازسازی کنیم. این کار به‌صورت مداوم انجام می‌شد تا کیفیت گریم حفظ شود.
هماهنگی طراحی گریم با لباس و صحنه
آیا بین طراحی چهره‌ها و طراحی لباس و صحنه، هماهنگی ویژه‌ای وجود داشت؟
بله، کاملاً. لباس، مکمل اصلی طراحی گریم است. اگر لباس‌ها به‌درستی طراحی و انتخاب نشوند، گریم نمی‌تواند تأثیر لازم را داشته باشد. صحنه البته به‌اندازه لباس برای ما اهمیت نداشت، اما باز هم در صحنه‌هایی که از زاویه نزدیک فیلم‌برداری می‌شد، هماهنگی بین گریم و دکور مهم بود. ما در جلسات مشترک با کارگردان و طراح لباس حضور داشتیم و برای هماهنگ‌سازی جزئیات، بحث و تبادل‌نظر می‌کردیم.
آزادی عمل در طراحی و خلاقیت
تا چه اندازه در طراحی چهره‌ها آزادی عمل داشتید و چقدر از سوی کارگردان یا مشاوران محدود شدید؟
خوشبختانه، در این پروژه آزادی زیادی داشتم. از نظر بودجه، تأمین متریال‌ها و پیاده‌سازی ایده‌ها، هیچ محدودیتی برای من وجود نداشت. البته کارگردان و تهیه‌کننده نقش بسیار مهمی در شکل‌گیری نهایی گریم‌ها داشتند. آن‌ها بارها ایده‌هایی ارائه دادند که واقعاً الهام‌بخش بود و باعث شد خروجی کار قوی‌تر شود. در نهایت، من پیشنهاد می‌دادم اما تصمیم نهایی با کارگردان بود.
بهره‌گیری از مستندات و مشورت با خانواده‌ها
آیا در طراحی چهره‌ها از عکس‌های واقعی یا مشورت با خانواده‌های شخصیت‌ها استفاده کردید؟
بله، برای شخصیت‌های شهید، حتماً از عکس‌های واقعی استفاده کردیم. ما مستندات دقیقی از چهره این عزیزان داشتیم و تا جای ممکن تلاش کردیم که وفاداری به چهره‌های واقعی را حفظ کنیم. البته به‌طور مستقیم با خانواده‌ها مشورت نداشتیم، اما با بهره‌گیری از آرشیو عکس‌ها، طراحی‌ها را با دقت و احترام انجام دادیم.