اسلام سیاسی در تاریخ معاصر ایران چگونه رشد کرد؟

گروه اندیشه: پیدایش مفاهیم اسلام سیاسی در ایران معاصر، آرش صفری، نشر نی، چاپ اول، 1402، قیمت 400000 تومان. نویسنده در پایان پیش گفتار، یادآور می شود که «طرح کلی این پژوهش در گفت و گو با استادم، روانشاد دکتر داوود فیرحی، در آغاز دهه 90 شکل گرفت. اکنون یک دهه پژوهش در باره اسلام سیاسی، به دست انتشار سپرده شده است. اما علاقمندان به پیدایش مفهوم اسلام سیاسی در این کتاب با چه موضوعاتی مواجه خواهند شد؟ نویسنده تاکید دارد که «کتاب حاضر پژوهشی است در سیر پیدایش و تحول مفاهیمی که در میانه سال های 1320 تا 1357 به ذهنیت، کنش سیاسی، و انگاره های اجتماعی اسلامگرایان شکل و جهت داد، و صورت بندی آن ها، طیف های مختلف گفتمانی و ایدئولوژیک اسلام سیاسی را پدید آورد. برساخت این مفاهیم در مسیر رویارویی با این چالش های سه گانه روایت شده است:

1- چالش مذهب با ماتریالیسم و وجه ایدئولوژیک آن یعنی مارکسیسم که به پیدایش مفاهیم نوپدیدی چون جهان بینی اسلامی و مکتب توحید مسئله شناخت، و فلسفه تاریخ در اسلام، انسان شناسی، و جامعه بی طبقه توحیدی و... انجامید. 2- چالش اسلامگرایان در چارچوب مذهب علیه مذهب، با بهاییت، پاکدینی کسروی و سنت گرایان مسلمان که تفاسیری ایدئولوژیک و انقلابی از آیات قرآن، تاریخ تشیع، و باورهای اسلامی / شیعی در پی داشت. 3- چالش مذهب و دولت در مقولاتی چون قانون، اقتصاد، فرهنگ، که مباحثی چون اقتصاد در مکتب اسلام، هنر و ادبیات اسلامی و تصویر زن مسلمان مبارز و مکتیی از دل آن سربرآورد.»

نویسنده در پیشگفتار در صفحه 18 به شکل گیری انگاره حکومت اسلامی اشاره دارد که پس از شهریور 1320 شکل گرفت و توانست به تصوری مطلوب از حکومت برای طیف وسیعی از مردم تبدیل شود. موضوع بسیار مهم آن است که تصور عمومی در مقولاتی چون عدالت اجتماعی، و نقش حداکثری دولت در اجتماع از میان سه چالش ذکر شده در بالا شکل گرفت.

نویسنده، سه چالش مذکور را در سه بخش، بخش نخست چالش مذهب و ماتریالیسم، شامل هشت فصل رواج اندیشه های مادی در ایران، فصل دوم، دین و دانش، فصل سوم فلسفه الهی و فلسفه مادی، فصل چهارم، مکتب توحیدی، فصل پنجم ادبیات و علوم انسانی در سیطره ایدئولوژی، فصل ششم مساله شناخت، فصل هفتم انسان شناسی توحیدی، فصل هشتم توحید در اجتماعی، بخش دوم چالش مذهب علیه مذهب، شامل شش فصل، فصل اول اسلام و عقب ماندگی جوامع اسلامی، فصل دوم، قرآن گرایی، فصل سوم بهائیت، فصل چهارم کسروی و پاکدینی، فصل پنجم از شیعیگری تا تشیع علوی، فصل ششم تفسیر ایدئولوژیک مفاهیم دینی، و بخش سوم شامل چهار فصل، فصل اول جریان های مذهبی در عرصه اجتماع، فصل دوم زن در مکتب اسلام، فصل سوم قانون و قانونگذاری در اسلام، و فصل چهارم اقتصاد در مکتب اسلام در مجموع در 645 صفحه مورد بررسی قرار داده است.

*نکته آن که بر اساس کتاب مذکور، در باره اسلام سیاسی، سابقه تاریخی آن، و این که کدامیک از برداشت مذکور می تواند به توسعه علم و تولید آن، دولت ملت سازی، و در نهایت توسعه منتهی شود با نویسنده کتاب دکتر آرش صفری گفت و گویی انجام داده ایم که فردا از نظرتان می گذرد.

بیشتر بخوانید:

کتاب رویای چینی به چاپ دوم رسید / شی جین‌پینگ: تنها زمانی که مردم زندگی خوبی داشته باشند، کشور می تواند پیشرفت کند کتاب «برده سوم» منتشر شد

216216

برای دسترسی سریع به تازه‌ترین اخبار و تحلیل رویدادهای ایران و جهان اپلیکیشن خبرآنلاین را نصب کنید. کد خبر 1826137