اظهار نظر فقهای شورای نگهبان درباره بخشنامه‌های سازمان تأمین اجتماعی
سخنگوی شورای نگهبان در جدیدترین گزارش خود به مردم، به تشریح اظهارنظر فقهای شورای نگهبان درباره بخشنامه‌های سازمان تأمین اجتماعی پرداخت.
باشگاه خبرنگاران جوان - هادی طحان نظیف، سخنگوی شورای نگهبان در صد و پنجمین گزارش از سلسله گزارش‌های خود به مردم در کانال شخصی‌اش در «بله»، اظهارنظر فقهای شورای نگهبان درباره بخشنامه‌های سازمان تأمین اجتماعی و تأثیر مصوبه اصلاحی سازمان در رفع ایرادات شرعی را تشریح کرد.
وی گفت: مجموعه‌ای از بخشنامه‌های سازمان تأمین اجتماعی در خصوص نحوه محاسبه حق بیمه قرارداد‌های پیمانکاری، در دیوان عدالت اداری مورد شکایت شرعی قرار گرفته بود. این شکایات به موجب ماده 87 قانون دیوان عدالت اداری جهت اظهارنظر به شورای نگهبان ارسال شد.
سخنگوی شورای نگهبان افزود: فقهای شورا به عنوان مرجع رسیدگی به استعلامات شرعی دیوان عدالت اداری، در فرآیند بررسی شکایت از این مصوبات ابتدا اطلاق یکی از آنها را خلاف شرع دانستند لکن در ادامه با ابلاغ بخشنامه اصلاحی سازمان تأمین اجتماعی، اظهار کردند که بخشنامه‌های مورد شکایت خلاف موازین شرع نیستند.
طحان نظیف اظهار کرد: طبق ماده 28 قانون تأمین اجتماعی، سهم کارفرما از حق بیمه کارگران 20 درصد حقوق و مزایای واقعی آنها است. اما در قرارداد‌های پیمانکاری، سازمان تأمین اجتماعی با مشکل شناسایی دقیق میزان حقوق پرداختی مواجه شد و بر همین اساس، با استناد به ماده 41 قانون که اختیار تعیین «نسبت مزد به کل کار انجام‌یافته» را به سازمان واگذار کرده بود، روش برآوردی جدیدی اتخاذ کرد.
وی با بیان اینکه در این روش، سازمان پس از بررسی، نسبت مزد به کل مبلغ ناخالص پیمان را بر اساس نوع فعالیت به صورت درصد مقطوع تعیین می‌کند، افزود: مشکل اساسی این رویکرد عدم تطابق این درصد مقطوع با نسبت واقعی مزد کارگران به کل هزینه پیمان است.
سخنگوی شورای نگهبان تصریح کرد: به طور مثال، در پیمان یک میلیارد تومانی با نسبت مزد برآوردی 40 درصدی، سازمان 400 میلیون تومان را به عنوان مزد تمام کارگران پیمان محسوب کرده و 80 میلیون تومان حق بیمه مطالبه می‌کند. اما اگر مزد واقعی تمام کارگران 200 میلیون تومان (20 درصد) باشد، حق بیمه قانونی باید 40 میلیون تومان باشد که 40 میلیون تومان اضافه مطالبه شده است. در مقابل، اگر مزد واقعی تمامی کارگران پیمان 600 میلیون تومان (60 درصد) باشد، حق بیمه باید 120 میلیون تومان باشد که 40 میلیون تومان کسری دارد.
طحان نظیف خاطر نشان کرد: شاکی در دادخواست‌های جداگانه، ابطال بخشنامه‌هایی را درخواست کرده بود که همگی در خصوص تعیین حق بیمه قرارداد‌های پیمانکاری براساس درصد مقطوع از مبلغ کل پیمان بودند.
وی گفت: فقهای شورای نگهبان در اظهارنظر شماره 42293/102 مورخ 1403/3/13 در خصوص شکایت از یکی از این بخشنامه‌ها تصریح کردند «اطلاق بند‌های مورد شکایت در مواردی که منجر به اخذ حق بیمه کمتر یا بیشتر از حق بیمه مدنظر قانون شده است، خلاف موازین شرع شناخته شد.»
عضو حقوقدان شورای نگهبان تاکید کرد: در ادامه بررسی شکایات از مصوبات مشابه سازمان تأمین اجتماعی، با عنایت به اظهارنظر ابتدایی فقهای شورای نگهبان، ابطال اطلاق سایر بخشنامه‌های سازمان در این خصوص نیز انتظار می‌رفت.
طحان نظیف یادآور شد: با این حال سازمان تأمین اجتماعی با ابلاغ مصوبه شماره 3837/1404/1000، اقدام به اصلاح مقررات موجود در خصوص حق بیمه پیمانکاری کرد. مصوبه اصلاحی ضمن حفظ ضوابط کلی پیشین در تعیین درصد ثابت برای محاسبه حق بیمه، مسیری قانونی جدید برای اعتراض به ضرایب مقطوع در نظر گرفت.
وی افزود: بر اساس ضوابط اصلاحی جدید، چنانچه پیمانکار نسبت به محاسبه حق بیمه بر مبنای ضریب اعلامی اعتراض داشته باشد، می‌تواند با ارائه مدارک مثبته، نسبت به اثبات مغایرت مزد واقعی با ضریب مزبور اقدام نماید. در صورت احراز این ادعا توسط مراجع تشخیص نیز سازمان تأمین اجتماعی مکلف است محاسبه حق بیمه را با استناد به نسبت واقعی مزد به کل کار و وفق ماده 28 قانون تأمین اجتماعی انجام دهد. همچنین مطابق مصوبه اصلاحی مقرر شده است چنانچه احراز شود که مزد پرداختی پیمانکار به کارکنان، بیش از آن چیزی است که ضریب مقطوع مبنا قرار داده، سازمان تأمین اجتماعی موظف به مطالبه مابه‌التفاوت حق بیمه ناشی از این مغایرت خواهد بود.
سخنگوی شورای نگهبان تصریح کرد: نکته مهم دیگر، عطف به ما سبق شدن بخشنامه سازمان است. یعنی به موجب مصوبه اصلاحی، مقرر شده چنانچه پیمانکار نسبت به ضرایب اعمال‌شده در محاسبات گذشته نیز اعتراض مستند داشته باشد و این اعتراض محرز گردد، محاسبات بیمه‌ای باید از تاریخ تصویب مصوبات اولیه که مبنای ضرایب مقطوع بودند مورد بازنگری قرار گیرد.
طحان نظیف گفت: در نهایت فقهای شورای نگهبان با توجه به ابلاغ بخشنامه جدید بخشنامه‌های مشابه موردشکایت را خلاف موازین شرع نشناختند و عزم سازمان تأمین اجتماعی در تطبیق قوانین خود با موازین شرع، منجر به عدم ایراد مجدد فقهای شورای نگهبان به مصوبات این سازمان شد.
منبع: شورای نگهبان