اعطای گاز ارزان به پتروشیمی‌ها، رانتی که مانع توسعه زنجیره ارزش است
یک کارشناس اقتصادی با اشاره به مشکل بهره‌وری در صنایع گفت: باید به سمت اتخاذ سیاست‌هایی حرکت کنیم که رانت را کاهش دهد و انگیزه لازم برای تولیدات محصولات با فناوری‌های بالاتر و توسعه زنجیره ارزش ایجاد کند.
به گزارش خبرنگار اقتصادی شبکه اطلاع‌رسانی راه دانا؛ اجرای قانون هدفمندسازی یارانه‌ها در سال 1389 و بالارفتن بهای حامل‌های انرژی، ضرورت افزایش قیمت خوراک واحدهای پتروشیمی را به وجود آورد. براین‌اساس و با احتساب نرخ حدود یک هزارتومانی ارز در آغاز اجرای قانون هدفمندی یارانه‌ها، قیمت هر مترمکعب خوراک گاز واحدهای پتروشیمی 7 سنت یا 70 تومان مشخص شد. تحریم‌های غرب علیه ایران و شوک ارزی در اقتصاد کشور دولت را مجبور به عرضه گاز به این صنایع با قیمت 2.33 سنت به‌ازای هر مترمکعب کرد. در سال 1394 و پس از کش‌وقوس‌های فراوان در مورد تعیین قیمت خوراک پتروشیمی‌ها، دولت یک فرمول واحد را برای مدت 10 سال تعیین و ابلاغ کرد.
مطابق با این فرمول قیمت گاز خوراک پتروشیمی‌ها بر اساس میانگین قیمت مصارف داخلی گاز و قیمت چهار هاب بین‌المللی تعیین می‌شود. اما دولت در اقدامی عجیب به تعیین سقف قیمت 5 هزارتومانی برای خوراک پتروشیمی‌ها در قانون بودجه 1401 اقدام کرد. به‌رغم کارشناسان تعیین یک قیمت ثابت برای گاز در ابتدای سال اشتباه است و باید قیمت خوراک پتروشیمی‌ها و سوخت صنایع بر اساس متغیرهای جهانی تعیین شود. به‌طوری‌که صنایع با قیمتی واقعی و مناسب هزینه خوراک و گاز مصرفی خود را بپردازند.
لزوم واقعی‌سازی قیمت گاز در تمامی عرصه‌ها
هادی حق‌شناس کارشناس اقتصادی ضمن تأیید تأثیر قیمت‌های پایین بر افزایش مصرف انرژی درباره این موضوع به راه دانا، اظهار کرد: نکته‌ای که اهمیت دارد، این است که ما نمی‌توانیم بخشی از اقتصاد را با قیمت جهانی محاسبه کنیم و بخشی از آن را با قیمت‌های ملی و منطقه‌ای در نظر بگیریم. اگر می‌خواهیم به سمت واقعی‌سازی قیمت‌ها حرکت کنیم باید بستر لازم را برای واقعی‌سازی قیمت‌ها در تمامی عرصه‌ها فراهم کنیم. وی ادامه داد: باید از فرمول‌های اقتصاد آزاد در همه ابعادش بهره ببریم. اقتصاد را باید به‌صورت یک بسته ببینیم. این یک گزاره درست است که انرژی در کشورمان بسیار ارزان عرضه می‌شود و همین امر به مصرف بالای آن منجر شده است. اما از آن طرف هم مسائلی همچون فرسودگی تجهیزات و پایین‌بودن بهره‌وری در نیروگاه‌ها نیز در افزایش مصرف دخیل هستند. وی در ادامه گفت: قطعاً قیمت پایین انرژی در کشورمان بر عدم مصرف بهینه انرژی مؤثر بوده است و واقعی‌سازی قیمت‌ها می‌تواند به مدیریت مصرف کمک کند. اما نکته مهم این است که اصلاح قیمتی زمانی اثرگذار خواهد بود که در کنارش اصلاحات غیرقیمتی را هم مدنظر قرار دهیم. مصرف‌کننده ایرانی نباید تاوان سوءمدیریت صنایع را بپردازد.
قیمت سوخت پتروشیمی‌ها و صنایع بر اساس واقعیات و متغیرهای تعیین شود
این کارشناس تأکید کرد: تعیین یک قیمت ثابت برای انرژی صنایع کار غلطی است و باید قیمت خوراک و سوخت پتروشیمی‌ها و صنایع بر اساس واقعیات موجود و متغیرهای مختلف تعیین شود. اما باید به سمت واقعی‌سازی قیمت‌ها در تمامی زمینه‌ها حرکت کنیم. وی افزود: اگر قیمت انرژی را واقعی‌سازی می‌کنیم و بر اساس متغیرهای بین‌المللی مشخص می‌شود، وقتی قیمت انرژی کاهش می‌یابد هم باید قیمت سوخت و خوراک صنایع روند کاهشی بگیرد. اصل موضوع این است که اقتصاد را به‌صورت یک بسته منسجم ببینیم و اگر یک بحث را دنبال می‌کنیم آن را در تمام ابعادش بپذیریم. وی به‌عنوان‌مثال گفت: اگر واقعی‌سازی قیمت‌ها را مدنظر داریم، در تمام زمینه‌ها آن را اعمال کنیم. قیمت انرژی در تمام دوره‌ها چه قیمت‌ها کاهشی است و چه افزایشی است، باید شناور باشد. در کنار واقعی‌سازی قیمت‌های انرژی برای صنایع باید به سمت اتخاذ یک سیاست پولی دقیق و درست نیز گام برداریم.
اعطای گاز ارزان به پتروشیمی‌ها، رانتی که مانع توسعه زنجیره ارزش است
وی در ادامه بیان کرد: وقتی صنایع از رانت انرژی ارزان استفاده می‌کنند، انگیزه‌ای برای افزایش بهره‌وری خود ندارند. یکی از مشکلات اساسی صنایع در کشور ما این است که بهره‌ور نیستند. باید به سمت اتخاذ سیاست‌هایی حرکت کنیم که انگیزه لازم را در صنایع برای تولیدات محصولات با فناوری‌های بالاتر و توسعه زنجیره ارزش ایجاد کنیم. حق‌شناس تصریح کرد: حمایت‌های بی‌مورد از صنایع و عرضه رانت خوراک و سوخت ارزان‌قیمت به صنایع به گسترش خام‌فروشی در کشورمان منجر شده است و پاشنه آشیل جدی برای توسعه صنعتی کشور شده است تا جایی که انگیزه صنایع جهت توسعه زنجیره ارزش از بین برده است.