افزایش 86 درصدی عملکرد در پرورش بادمجان با نانوعصاره گیاهی

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، دانشمندان با استفاده از نانوذرات نقره زیستی و نانوامولسیون روغن سیر توانسته‌اند آفت خطرناک ریشه بادمجان را مهار کرده و عملکرد گیاه را تا 86 درصد افزایش دهند. این راهکارهای طبیعی، جایگزینی ایمن و دوست‌دار محیط‌زیست برای سموم شیمیایی به شمار می‌روند.

پژوهشی تازه که در مجله Scientific Reports منتشر شده است، نشان می‌دهد که ترکیب فناوری نانو با عوامل زیستی و گیاهی می‌تواند جایگزینی پایدار، ایمن و مؤثر برای نماتدکش‌های شیمیایی در کشت بادمجان باشد. این مطالعه میدانی با تمرکز بر کنترل نماتدهای گره‌ریشه (Meloidogyne incognita) و بهبود شاخص‌های رشد گیاه، در شرایط واقعی مزرعه‌ای در مصر انجام شده است.

بادمجان، یکی از محصولات مهم در کشاورزی مصر، اغلب در معرض خسارت‌های شدید ناشی از آلودگی به نماتدهای گره‌ریشه قرار دارد. این آفات با ایجاد گره‌های غیرطبیعی روی ریشه، جذب آب و مواد غذایی را مختل کرده و موجب کاهش قابل‌توجهی در شادابی و عملکرد گیاه می‌شوند. هرچند نماتدکش‌های شیمیایی سال‌هاست به‌عنوان ابزار کنترل این آفات به‌کار گرفته می‌شوند، اما آثار مخرب آن‌ها بر سلامت انسان و محیط زیست، پژوهشگران را به سوی یافتن راهکارهای ایمن‌تر و سازگارتر با طبیعت سوق داده است.

در این مطالعه، دو عامل طبیعی، یعنی نانوذرات نقره زیستی سنتز‌شده از باکتری Bacillus cereus و نانوامولسیون روغن سیر، مورد ارزیابی قرار گرفتند. این فرمولاسیون‌های نانویی به دلیل اندازه بسیار کوچک و ویژگی‌های سطحی منحصربه‌فرد، جذب و تأثیرگذاری بیشتری نسبت به اشکال معمول خود دارند. به‌ویژه نانوامولسیون روغن سیر به‌طور چشمگیری در نفوذ به کوتیکول نماتدها و تخریب ساختار رشدی آن‌ها موفق عمل کرد.

گیاهان بادمجان در این آزمایش طی دو مرحله (هنگام کاشت و یک ماه پس از آن) با دوز ثابت 10 میلی‌لیتر از فرمول‌های مختلف تیمار شدند. محققان با شمارش تعداد تخم و مراحل دوم نماتد (J2)، و همچنین با بررسی شاخص‌هایی چون ارتفاع، تعداد برگ، تعداد گل، وزن میوه و عملکرد کل گیاه، به تحلیل آماری داده‌ها پرداختند.

نتایج بسیار چشمگیر بود. نانوامولسیون روغن سیر بیشترین کاهش جمعیت نماتد و بالاترین رشد عملکرد گیاه را رقم زد. میزان افزایش وزن میوه نسبت به نمونه شاهد، بیش از 86 درصد گزارش شد. نانوذرات نقره نیز توانستند به‌شکلی مؤثر جمعیت نماتدها را کاهش دهند و با پراکندگی بهتر در خاک، اثربخشی بالایی نشان دهند.

افزون بر اثرات کنترل آفت، استفاده از این نانوفرمولاسیون‌ها سبب رشد چشمگیر گیاهان شد، از جمله افزایش تعداد برگ، ارتفاع گیاه، گل‌دهی و باردهی. پژوهشگران این دستاوردها را ناشی از عملکرد ترکیبی عوامل زیستی مؤثر، افزایش پایداری و جذب بهتر در بستر نانو دانسته‌اند.

این پژوهش نویددهنده آینده‌ای روشن برای استفاده از نانوفرمولاسیون‌های طبیعی در کشاورزی پایدار است؛ آینده‌ای که در آن، وابستگی به ترکیبات شیمیایی خطرناک کاهش می‌یابد و بهره‌وری محصولات کشاورزی در کنار سلامت زیست‌بوم ارتقاء می‌یابد. با این حال، محققان تأکید کرده‌اند که برای تجاری‌سازی گسترده این راهکارها، بررسی‌های بیشتر درباره دوز بهینه، زمان‌بندی مصرف و آثار بلندمدت محیط‌زیستی ضروری است.