اقتدار علمی امام جواد (ع) و نقش آن در صیانت از دین

محمدحسن جعفری، استاد دانشگاه و کارشناس علوم قرآنی، در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، یکی از مهمترین ابعاد شخصیت امام جواد (ع) را اقتدار علمی مبتنی بر قرآن دانست و گفت: علم در اندیشه امام، نه ابزار تفاخر و نه وسیله حذف دیگران، بلکه راهی برای تثبیت حقیقت و دفاع از دین بود. قرآن کریم علم را عامل تمایز انسان‌ها می‌داند و می‌فرماید: «هَل یَستَوِی الَذِینَ یَعلَمُونَ وَالَذِینَ لَا یَعلَمُونَ».

او با اشاره به مناظرات علمی امام جواد (ع) تصریح کرد: این مناظرات نشان داد که امامت، جایگاهی صرفاً سیاسی یا موروثی نیست، بلکه مبتنی بر شایستگی علمی و الهی است. امام با طرح دقیق فروض فقهی و پاسخ‌های چندلایه، سطح جدیدی از عقلانیت دینی را به نمایش گذاشت.

این کارشناس علوم قرآنی افزود: علم امام جواد (ع) از جنس علم الهی و موهبتی بود؛ علمی که قرآن آن را «عِلمًا مِن لَدُن» می‌نامد. این نوع علم، انسان را به درک عمیق از واقعیت‌ها می‌رساند و قدرت تشخیص حق از باطل را تقویت می‌کند.

جعفری با بیان اینکه اقتدار علمی امام، پروژه تضعیف امامت را خنثی کرد، گفت: خلفای عباسی تلاش داشتند با ایجاد شبهه علمی، جایگاه امام را زیر سؤال ببرند، اما پاسخ‌های مستدل و آرام امام، این نقشه را به شکست کشاند و نشان داد که قدرت حقیقی، در علم و منطق نهفته است.

او با اشاره به صلابت اعتقادی امام جواد (ع) تصریح کرد: این صلابت، برخاسته از التزام کامل به قرآن بود. آیه «قُل اِنَنِی هَدَانِی رَبِی اِلَی صِرَاط مُستَقِیم» بیانگر همین استقامت فکری است که در رفتار امام جلوه داشت.

این تحلیل‌گر دینی ادامه داد: امام جواد (ع) نشان داد که عقلانیت دینی می‌تواند همزمان پاسخ‌گو، مقتدر و اخلاق‌محور باشد؛ الگویی که امروز نیز برای مواجهه با چالش‌های فکری جهان معاصر ضروری است.

او در پایان گفت: اگر گفتمان دینی امروز بخواهد اثرگذار باشد، باید همان مسیری را طی کند که امام جواد (ع) پیمود. یعنی باید بر اساس تکیه بر قرآن، استدلال عقلانی و اخلاق گفت‌وگو باشد.