«اقتصاد نقره‌ای» در کانون سیاست‌های پکن
دنیای اقتصاد: چین که طی چهار دهه گذشته موتور اصلی رشد جهانی بوده است، امروز با یک چالش بی‌سابقه روبه‌روست: پیر شدن سریع جمعیت. در شرایطی که اعتماد نسل‌های جوان به آینده اقتصادی کشور کاهش یافته، دولت چین نگاه خود را به سمت بازنشستگان معطوف کرده است. بازاری که مقامات پکن آن را «اقتصاد نقره‌ای» می‌نامند، اکنون در مرکز سیاست‌گذاری‌ها و استراتژی‌های شرکت‌های بزرگ قرار گرفته است.
به گزارش گروه آنلاین روزنامه دنیای اقتصاد؛ چین که طی چهار دهه گذشته موتور اصلی رشد جهانی بوده است، امروز با یک چالش بی‌سابقه روبه‌روست: پیر شدن سریع جمعیت. در شرایطی که اعتماد نسل‌های جوان به آینده اقتصادی کشور کاهش یافته، دولت چین نگاه خود را به سمت بازنشستگان معطوف کرده است. بازاری که مقامات پکن آن را «اقتصاد نقره‌ای» می‌نامند، اکنون در مرکز سیاست‌گذاری‌ها و استراتژی‌های شرکت‌های بزرگ قرار گرفته است.
طبق آمار رسمی، جمعیت افراد بالای 60 سال در چین حدود 300 میلیون نفر برآورد می‌شود و پیش‌بینی‌ها نشان می‌دهد این رقم تا سال 2035 به 400 میلیون نفر خواهد رسید. در همین بازه، قدرت مصرفی جوانان به دلیل بیکاری، رکود بخش مسکن و فشارهای تجاری کاهش یافته است. نتیجه آنکه دولت به دنبال یافتن موتور جدیدی برای تحریک تقاضای داخلی است و این موتور در بازنشستگان و طبقه سالخورده جست‌وجو می‌شود.
بر اساس گزارش رویترز، تحلیلگران معتقدند ثروت انباشته‌شده در میان نسل فعلی بازنشستگان، این گروه را به مصرف‌کنندگانی متمایز تبدیل کرده است. داده‌های شرکت تحقیقاتی «یورومانیتور» نشان می‌دهد که در فاصله 2015 تا 2025، هزینه‌های مصرفی خانوارهای سالمند در چین 129 درصد افزایش خواهد یافت؛ رشدی بسیار سریع‌تر از متوسط کل جمعیت که حدود 79 درصد برآورد می‌شود. چشم‌انداز 2040 حتی روشن‌تر است: سهم سالمندان از کل مصرف خانوار چین از 24 درصد امروز به 34 درصد خواهد رسید.
این روند باعث شده بسیاری از بنگاه‌های اقتصادی حوزه‌های جدیدی برای نوآوری تعریف کنند. برای نمونه، شرکت جواهرفروشی قدیمی «لاو فنگ شیانگ» اخیرا عینک هوشمندی عرضه کرده که قابلیت‌هایی همچون بزرگ‌نمایی نوشته‌های ریز، مسیریابی صوتی و حتی گفت‌وگوی عاطفی برای رفع تنهایی سالمندان دارد. غول فناوری "شیائومی" نیز امکانات ویژه‌ای برای تلفن‌ها و تلویزیون‌های خود تدارک دیده تا استفاده برای نسل سالمند ساده‌تر شود. همزمان شرکت بیمه و درمانی «پینگ‌آن» از توسعه خدمات مراقبت خانگی و سامانه‌های هوش مصنوعی برای پایش سلامتی خبر داده است.
با وجود این فرصت‌ها، اقتصاددانان هشدار می‌دهند که توان مصرفی سالمندان در مقیاس کلان، توان جبران ضعف تقاضا در اقتصاد چین را ندارد. هرچند بازنشستگانی که سابقه کارمندی دولتی داشته‌اند از حقوقی بالاتر از میانگین برخوردارند، اما میانگین مستمری شهری تنها 3 هزار یوان (حدود 420 دلار) و در مناطق روستایی حتی به 200 یوان (30 دلار) در ماه می‌رسد. این نابرابری به معنای محدود شدن دامنه اقتصاد نقره‌ای به بخشی کوچک از جمعیت سالمند است.
کارمندان بازنشسته‌ای که توان خرید کالاهای لوکس و دوره‌های آموزشی دارند، بیشتر به اقلیت مرفه تعلق دارند. برای اکثریت، هزینه‌های روزمره همچون خرید سبزیجات تازه یا پوشش درمانی همچنان اولویت اصلی است. به همین دلیل برخی کارشناسان معتقدند که حتی رشد سریع مصرف در این بخش، قادر نخواهد بود فشارهای رکودی و روند کاهشی قیمت‌ها را در اقتصاد کلان چین معکوس کند.
به نظر می‌رسد پکن در شرایط فعلی چاره‌ای جز تکیه بر "اقتصاد نقره‌ای" ندارد. این سیاست می‌تواند فرصت‌های تازه‌ای برای نوآوری‌های فناورانه و خدمات مالی و درمانی ایجاد کند. با این حال، ضعف ساختاری در نظام بازنشستگی و شکاف درآمدی گسترده مانع از آن است که سالمندان به موتور اصلی رشد اقتصادی بدل شوند. آینده اقتصاد چین به توانایی دولت در ایجاد تعادل میان اصلاحات ساختاری، افزایش اعتماد نسل جوان و بالفعل‌سازی ظرفیت‌های سالمندان بستگی دارد.