الگوی مصرف 5 ساله، معیار جدید قبض گاز / خانوارها چگونه پاداش صرفه‌جویی می‌گیرند؟

باشگاه خبرنگاران جوان؛ محبوبه کباری- با نزدیک شدن به فصل زمستان و کاهش دمای هوا، میزان مصرف گاز در بخش خانگی و همچنین بخش صنعتی در حال افزایش است و با ورود یک موج سرما به کشور و کاهش 5 تا 10 درجه‌ای دمای هوا شاهد آن هستیم که میزان مصرف گاز در برخی از شهرها به ویژه شهرهای شمالی در حال افزایش است و همین امر خود زمینه‌ساز تشدید ناترازی انرژی به ویژه گاز می‌شود.

بر اساس این گزارش امسال در همین راستا شاهد آن هستیم که شرکت ملی گاز الگوی جدیدی را برای برقراری عدالت در حوزه تعرفه گاز در نظر گرفته است؛ الگویی که خود باعث می‌شود که عدالت در تمامی بخش‌های مصرف گاز کشور فراهم شود.

با اجرای الگوی جدید مصرف گاز، دولت رویکردی عدالت‌محور و چندبعدی را برای مدیریت مصرف در پیش گرفته است؛ الگویی که مصرف‌کنندگان کم‌مصرف را تشویق و پرمصرف‌ها را با نرخ‌های بازدارنده مواجه می‌کند.

به گفته سیدحسن موسوی، سخنگوی شرکت ملی گاز ایران، در این مصوبه الزامات سخت‌گیرانه برای کنترل مصرف در ساختمان‌های دولتی و پایش مستمر الگوی مصرف خانوارها پیش‌بینی شده است تا ضمن صرفه‌جویی در انرژی، زمینه تحقق عدالت در بهره‌مندی از منابع ملی فراهم شود.

اصلاح الگوی مصرف و تغییرات در سیاست‌های تعرفه‌گذاری، درک الگوهای مصرف و نحوه محاسبه تعرفه‌ها برای مشترکین خانگی اهمیت بیشتری پیدا کرده؛ هدف از این تغییرات، ایجاد عدالت محوری، کاهش مصرف انرژی و تشویق مشترکین به صرفه‌جویی و هدایت مصرف به سمت الگوهای بهینه‌تر است.

افزایش تقاضای انرژی، به‌ویژه در بخش خانگی در فصول سرد، فشار زیادی بر شبکه توزیع گاز وارد می‌کند. تعرفه‌گذاری پلکانی یکی از ابزارهای سیاستی برای مدیریت این تقاضا است که بر اساس مصوبه اخیر هیئت وزیران، این سیستم به گونه‌ای طراحی شده که مصرف‌کنندگان کم‌مصرف را تشویق و مشترکین پرمصرف را با نرخ‌های بالاتر مجازات کند تا مصرف کلی کشور مدیریت شود.

تعرفه های مشترکان پر مصرف ها تغییر میکند

در همین راستا پیش از این هوشنگ صیدالی، مدیر هماهنگی امور گازرسانی شرکت ملی گاز ایران اظهار داشت: سه پله اول مصرفی مختص مشترکان کم‌مصرف، سه پله بعدی برای مشترکان معتدل، چهار پله بعدی برای مشترکان پرمصرف و دو پله آخر برای بسیار پرمصرف‌ها تعیین شده است که تعرفه‌ها برای مشترکین بسیار پرمصرف افزایش داشته است.

وی افزود: تنها تعرفه مشترکین گاز در پله‌های 11 و 12 افزایش داشته که تعرفه این مشترکین حدود 95 درصد نسبت به سال قبل افزایش داشته است.

صیدالی با بیان اینکه "سال گذشته، تعرفه هر مترمکعب گاز دو پله آخر برای بسیار پرمصرف‌ها حدود 6 هزار تومان بود"، گفت: امسال این تعرفه به 11 هزار و 500 تومان رسیده است. بر اساس مصوبه هیئت وزیران، مشترکانی که بتوانند در مقایسه با سال گذشته، 10 درصد در مصرف گاز خود کاهش دهند، پاداش صرفه‌جویی دریافت خواهند کرد.

پایان یارانه‌های پرمصرف‌ها؛ اجرای تعرفه پلکانی گاز با هدف بازگشت منطق اقتصادی و عدالت

همچنین در این زمینه هم سید حسن موسوی سخنگوی شرکت ملی گاز ایران در گفت‌وگو با خبرنگار باشگاه خبرنگاران با بیان این‌که این تعرفه‌گذاری بر اساس چهار پلکان مصرفی تعیین شده که هر یک به دسته‌های مختلفی از مشترکین اشاره دارد، گفت: مبنای محاسبه هزینه گاز بر اساس مصرف ماهانه (بر حسب مترمکعب) در مقایسه با میانگین مصرف 5 سال گذشته در همان ماه در شهر محل سکونت تعیین می‌شود.

وی در خصوص پلکان اول (کم‌مصرف - مصرف بهینه) که برای تشویق اکثریت جامعه به مصرف منطقی طراحی شده، خاطرنشان کرد: این پلکان شامل خانواده‌هایی است که مصرف آن‌ها تا 50 درصد از میانگین مصرف 5 سال گذشته در همان ماه در شهرشان پایین‌تر است و حدود 70 درصد از مشترکین در این پلکان قرار دارند. این گروه بیشترین تخفیف را در تعرفه‌ها دریافت می‌کنند و کمترین قیمت واحد گاز را می‌پردازند. این تعرفه به عنوان یارانه انرژی تلقی می‌شود.

موسوی در خصوص پلکان دوم (متوسط مصرف) نیز گفت: این پلکان شامل مشترکینی است که مصرف آن‌ها در محدوده قابل قبولی قرار دارد، اما هنوز جای بهبود وجود دارد. میزان مصرف گاز این بخش بین 50 تا 75 درصد بوده و از میانگین مصرف 5 سال گذشته شهر سکونت کمتر است که تقریباً 18 درصد از مشترکین به این دسته تعلق دارند. نرخ تعرفه در این پلکان کمی بالاتر از پلکان اول است، اما همچنان نسبتاً یارانه‌ای محسوب می‌شود.

وی در خصوص پلکان سوم (پرمصرف‌ها) اظهار کرد: این دسته نشان‌دهنده مصرفی است که از میانگین تاریخی بالاتر بوده و نیاز به توجه دارد. این دسته شامل مشترکینی است که مصرف آن‌ها بین 75 تا 95 درصد از میانگین مصرف در همان ماه در شهرشان است. مصرف این افراد از میانگین تاریخی بالاتر است، اما هنوز به مرز پرمصرفی شدید نرسیده‌اند. قیمت واحد گاز در این پلکان به طور قابل توجهی افزایش می‌یابد و به سمت نرخ واقعی بازار حرکت می‌کند.

موسوی همچنین در خصوص پلکان چهارم (بسیار پرمصرف - مصرف خارج از الگو) تصریح کرد: این پلکان برای اعمال فشار حداکثری بر مشترکینی است که الگوی مصرف آن‌ها به طور غیرمتناسبی بالاست. مشترکینی که مصرف آن‌ها بالای 95 درصد میانگین است، در این دسته قرار می‌گیرند. این مشترکین با بالاترین تعرفه گاز مواجه خواهند شد. این نرخ بازدارنده، هدفش ممانعت از هدررفت انرژی و مصرف غیرضروری است.

دولت با هدف بازگرداندن منطق اقتصادی به بازار انرژی، طرح جدید تعرفه‌گذاری گاز خانگی را وارد فاز اجرایی کرده است. این طرح، که ریشه در شکاف عمیق میان تولید و مصرف (تا 350 میلیون مترمکعب در روزهای اوج مصرف زمستان) دارد، تلاش می‌کند با ابزار قیمت، رفتار مصرف‌کنندگان را اصلاح کند.

عدالت در توزیع یارانه

هدف اصلی این سیاست افزایش درآمد دولت نیست، بلکه برقراری عدالت در توزیع یارانه انرژی و جلوگیری از مصرف بی‌رویه است. این تغییر به این معناست که گرم کردن بیش از حد منازل (تا 29 درجه) یا مصرف غیرضروری در شرایط سرد، دیگر یک انتخاب کم‌هزینه نخواهد بود.

به گفته کارشناسان، از آنجا که بیش از 65 درصد گاز مصرفی کشور در بخش خانگی و تجاری می‌سوزد، هدف‌گیری این بخش می‌تواند به طور مستقیم فشار وارد بر صنایع و نیروگاه‌ها را کاهش دهد.