امام موسی کاظم (ع) چه نگاهی به بهره بردن از زندگی داشتند؟
حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی یعقوبی گیلانی، مدیر موسسه منبر آسمانی و کارشناس مذهبی در گفت‌وگو با باشگاه خبرنگاران جوان بیان کرد: امام موسی کاظم علیه‌السلام در روایتی بسیار دقیق درباره بهره بردن هرچه بیشتر از زندگی می‌فرمایند: «اجتَهِدُوا فِی أَن یَکُونَ زَمَانُکُم أَربَعَ سَاعَات» «کوشش نمایید تا روز شما چهار بخش باشد:» «سَاعَهً لِمُنَاجَاهِ اللَهِ» «ساعتی برای عبادت و خلوت با خدا»،«سَاعَهً لِأَمرِ المَعَاشِ» «ساعتی برای تأمین معاش»،«سَاعَهً لِمُعَاشَرَهِ الاِخوَانِ وَ الثِقَاتِ» «ساعتی برای دیدار و هم‌نشینی برادران مورد اعتماد و کسانی که شما را به عیوبتان واقف می‌سازند و در باطن نسبت به شما خلوص و صفا دارند»،«سَاعَهً تَخلُونَ فِیهَا لِلَذَاتِکُم فِی غَیرِ مُحَرَم»،«ساعتی را به تفریحات و لذایذ خود اختصاص دهید و از مسرت و نشاط ساعت تفریح، نیرو (ذخیره و انباشته نمایید و خستگی را رفع کنید)» تا در سه بخش دیگر زندگیتان بهتر و با قدرت بیشتر انجام وظیفه نمایید.
قاعده‌ای اساسی در زندگی
این کارشناس مذهبی تصریح کرد: در آخر این روایت شریف، امام موسی کاظم علیه السلام به یک قاعده اساسی در زندگی بشری که مورد تأیید اهل بیت علیهم السلام است اشاره کردهاند و می‌فرمایند: «هرکسی که دنیای خویش را به خاطر دین خود و دین خود را به خاطر دنیایش رها سازد، از ما نیست.»
او افزود: درحقیقت، امام موسی کاظم علیه السلام با بیان این قاعده اساسی دارند در مقابل قانون خودساخته افرادی که می‌گویند اگر دیندار باشی دیگر باید از دنیا دل بکَنی می‌ایستند و حتی شیعیانی را که معتقد به این تفکر اشتباه هستند، تهدید می‌نمایند و می‌فرمایند: «صاحب چنین تفکری از ما نیست.»
تفکری اشتباه در جامعه
حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی گفت: متأسفانه، برخی در جامعه از دنیا و شادی و شعف در دنیا چهره زشت و سبکی را ترسیم کردهاند و به هرکسی که به دنبال نشاندن لبخند بر لبان دیگران باشد، مارک «سبُک سر» می‌چسبانند؛ غافل از اینکه دین و مذهب برای شاد زیستن و لذت بردن آمده است و مأموریت بزرگ همه انبیاء و اولیاء رساندن انسان‌ها به سرزمین شادی‌ها بوده است.
شرح قسمت چهارم روایت
این کارشناس مذهبی مطرح کرد: امام موسی کاظم علیه السلام در بخش چهارم روایت به مسئله لذت می‌پردازند و به انسان توجه می‌دهند:
اولاً: یکی از نیاز‌های طبیعی و فطری انسان لذت و نشاط و سرور و شادی است که باید در برنامه روزانه خود به آن توجه نماید.
ثانیاً: لذت و نشاط منطقه ممنوعه و حرامی دارد که نباید در آن وارد شود.
ثالثاً: لذت و نشاط زمینه‌ساز توان و قدرت انسان بر انجام فعالیت‌ها در سه بخش دیگر زندگی است. زیرا نشاط و شادی در آمادگی روحی و روانی انسان مؤثر است و کسی که آمادگی روحی و روانی داشته باشد بهتر می‌تواند به فعالیت بپردازد.
هر شادی، شادی نیست
حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی اظهار کرد: در آئین اسلام، هر سرگرمی و شادی موجب رضایت خداوند متعال نیست. زیرا اسلام به دنبال به وجود آوردن شادی ریشه‌ای و حقیقی در وجود انسان است و انسان‌ها را از شادی‌های سطحی پرهیز می‌دهد. شادی‌های سطحی مانند قرص آرامش بخشی است که فقط برای چند ساعت انسان را از درد رها می‌کنند. اما دوباره بعد از چند ساعت خودشان را نشان می‌دهند.
حرف دین به همه انسان‌ها این است که خودتان را با شادی‌های سطحی فریب ندهید و از شادی‌های سطحی بگذرید تا به شادی‌های عمیق دست پیدا کنید. به همین خاطر، دین اسلام ما را به اعمالی سوق داده است که در نگاه اول، هیچ شادی در آنها دیده نمی‌شوند. اما وقتی آن کار را انجام می‌دهیم به شادی دست می‌یابیم که حتی نمی‌توانیم ذره‌ای از آن شادی را وصف کنیم.
او گفت: پیامبراکرم صل الله علیه وآله والسلم درباره یکی از این شادی‌های عمیق وصف‌ناشدنی می‌فرمایند: «قَالَ رَسُولُ اللَهِ 6 أَحَبُ الأَعمَالِ اِلَی اللَهِ سُرُور [الَذِی] تُدخِلُهُ عَلَی المُؤمِنِ تَطرُدُ عَنهُ جَوعَتَهُ أَو تَکشِفُ عَنهُ کُربَتَهُ.» «بهترین اعمال در پیشگاه خدا سرور و شادی است که بر مؤمن وارد می‌کند و این شادی از راه دفع گرسنگی از او و برطرف کردن غم و اندوه از اوست.»
حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی تصریح کرد: در روایتی دیگر، اهل‌بیت علیهم‌السلام یکی از مصادیق شاد کردن مؤمن را، اداء بدهکاری او ذکر می‌کنند.
او افزود: حتماً برای شما اتفاق افتاده است که وقتی گره‌ای از کار فرد گرفتاری باز می‌کنید و باری را از دوش بچه یتیمی بر می‌دارید و یا از بیماری دستگیری می‌کنید و او برای سلامتی و عزت هرچه بیشتر شما دعا می‌کند، چه حس شعف وصف ناشدنی برای شما ایجاد می‌شود که هرگز نمی‌توان آن را با زبان یا نوشتن به دیگران منتقل کرد. وقتی کسی به چنین شادی می‌رسد دیگر شادی‌های سطحی برای او بی ارزش می‌شود و همیشه به دنبال چنین شادی‌های عمیقی می‌رود.
نمونه‌ای از شادی سطحی
این کارشناس مذهبی ادامه داد: خیلی‌ها طعم چنین شادی‌های عمیقی را چشیده، اما باز راه را اشتباه رفته‌اند و به جای اینکه آن شادی عمیق را گسترش داده و عمیق‌تر نمایند، دوباره به سمت شادی‌های سطحی می‌روند که این افراد مورد توبیخ اهل‌بیت علیهم‌السلام قرار می‌گیرند.
در روایت است: یکی از اصحاب امام صادق علیه‌السلام خدمت آن حضرت (ع) رسید و سؤال کرد من همسایگانی دارم که آنها کنیزان خواننده دارند و من گاهی به دستشویی می‌روم، صدای غنا و موسیقی آنها به گوش من می‌رسد و من نشستن خود را طول می‌دهم تا نغمه‌های آنها را بشنوم و شادی وجودم را فراگیرد، آیا مانعی دارد؟
حضرت علیه السلام فرمودند: دیگر چنین نکن. او گفت من در مجلس موسیقی آنان شرکت نمی‌کنم، بلکه گاهی از خانه خود به آن گوش می‌دهم تا شاد شوم. حضرت علیه السلام فرمودند: آیا کلام خدا نشنیده‌ای که می‌فرمایند: «اِنَ السَمعَ وَالبَصَرَ وَالفُؤَادَ کُلُ أُولَئِکَ کَانَ عَنهُ مَسئُولًا» «گوش و چشم و دل‌ها (همه در پیشگاه خدا) مسئولند.»
آن مرد در جواب گفت: گویا من تا حال این آیه را از کسی نشنیده بودم الان متوجه شدم و دیگر این کار را انجام نمی‌دهم.
امام علیه السلام با خواندن این آیه خواستند به او بفهمانند که اعضاء و جوارح تو برای شادی‌های سطحی خلق نشده‌اند بلکه از این امانت‌های خدا باید در شادی‌های عمیق استفاده کنی و بهره ببری.
ملاک‌های شادی صحیح
حجت‌الاسلام والمسلمین یعقوبی گیلانی افزود: برای شادی نمودن در زندگی، اعم از شادی‌های عمیق و سطحی چند نکته را باید مد نظر داشت:
الف: شادی نباید همراه با گناه باشد.
ب: شادی نباید باعث غفلت از خدا شود.
ج: اعتدال و میانه‌روی در آن رعایت شود و از حد نگذرد.
اگر شادی این سه ویژگی را داشت، هیچ‌گاه باعث شرمندگی ما در روز قیامت نزد خداوند متعال نخواهد شد.
باشگاه خبرنگاران جوان فرهنگی هنری قرآن و عترت