«انجم حمید» درگذشت

انجم حمید، پژوهشگر زبان فارسی، فهرست‌نگار و نظامی‌پژوه پاکستانی درگذشت.

عارف نوشاهی، ایران‌شناس پاکستانی با اعلام این خبر نوشته است: دکتر انجم حمید امروز شنبه 29 نوامبر 2025/ 8 آذر 1404ش در بیمارستان شفا اسلام‌آباد در برابر بیماری سرطان نتوانست مقاومت بیاورد و از جهان فانی به سرای باقی شتافت. او دوره دکتری ادبیات فارسی را در دانشگاه پنجاب لاهور گذرانده بود و پایان‌نامه او مخزن الاسرار نظامی گنجوی و استقبال از آن در شبه‌قاره و ایران بود که بعداً مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان اسلام‌آباد منتشر کرد و در 1391 در ایران جایزه جهانی کتاب سال گرفت. او چندین سال عضو هیئت‌علمی مرکز تحقیقات فارسی و همکار استاد احمد منزوی مرحوم و بنده بود. او در تدوین فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان دستیار استاد منزوی بود.

پس از چاپ دوره 14 جلدی فهرست مشترک، او آستین همت بالا زد و راهنمای دوره چهارده‌جلدی فهرست مشترک را تهیه کرد. این کتاب نیز از سوی مرکز تحقیقات فارسی منتشر شد. این کار برای او خسته‌کننده بود زیرا استخراج نام هزاران کتاب و اشخاص در دوره چند جلدی یک اثر کاری آسان نبود. این اولین ثمره علمی او بود که از چاپش خوشحال بود. بعد از انتشار نسخه‌ای از کتاب با یادداشت و امضای خود روی جلد به من داد و در صفحه آخر کتاب غزلی از حافظ نیز به قلم خود اضافه نمود که حاکی از خستگی و خوشحالی کار بود. او بعد از ترک خدمت در مرکز تحقیقات فارسی، به استخدام مقتدره قومی زبان (فرهنگستان زبان اردو) در اسلام‌آباد درآمد و در آنجا چندین سال در سمت‌های مدیر انتشارات و معاون ریاست کار کرد. از کارهای علمی او در این سازمان کتابی با نام (روشنی کی سفیر) سفیران نور بود که در معرفی استادان اردو و فارسی‌زبان پاکستان ترتیب داده بود. او از همین سازمان بازنشست شد و خانه‌نشین بود. استاد منزوی همیشه از دکتر انجم حمید به نیکی یاد می‌کرد و او را شاگرد و دختر خود می‌گفت، وقتی استاد منزوی از پاکستان به ایران بازگشت از ایران برای من نامه نوشت و توصیه کرد که انجم حمید را زیر بال خود بگیرم و در پرورش علمی او کوتاهی نکنم. او چندین مقاله به فارسی نوشت یا از اردو به فارسی ترجمه کرد که در مجلات پاکستانی (دانش، اخبار اردو) و ایرانی منتشر شد. ازجمله: تذکره المعاصرین، تذکره‌ای نایاب از سرایندگان فارسی‌سرا / جمیل جالبی؛ ترجمه: انجم حمید در گزارش میراث تهران، شماره 98-99. من در ماه ستامبر2025 سفری به گنجه آذربایجان داشتم و فکر می‌کردم چه ارمغانی با خود ببرم که درخور بارگاه نظامی گنجوی باشد، بهتر از کتاب دکتر انجم حمید هدیه‌ای به‌نظرم نیامد. روزی که به آرامگاه نظامی رفتم کتاب او را روی سنگ قبر نظامی گذاشتم و همانجا به اکادمی علوم آذربایجان اهدا کردم. وقتی برگشم، خواستم این خبر را به دکتر انجم حمید بدهم که حتماً از شنیدن این خبر و دیدن عکس کتابش در بارگاه نظامی خوشحال می‌شود ولی افسوس که دیر کردم. خداوند متعال آن مرحوم را در جوار رحمت خود جای دهد.»

مؤسسه پژوهشی میراث مکتوب در پیام تسلیتی برای انجم حمید نوشته است: «درگذشت بانوی فرهیخته، پژوهشگر گران‌قدر و استاد فقید، خانم دکتر انجم حمید را به جامعه علمی و فرهنگی، به‌ویژه همکاران و دوستداران ایشان در مرکز تحقیقات فارسی ایران و پاکستان و همه محافل ادبی فارسی‌زبان، تسلیت عرض می‌نماییم.

دکتر انجم حمید، به‌عنوان دانش‌آموخته دوره دکتری ادبیات فارسی و از شاگردان برجسته استاد فقید احمد منزوی، عمری را به تحقیق و تفحص در حوزه نسخ خطی فارسی و ترویج میراث مشترک فرهنگی ایران و پاکستان گذراند. آثار ماندگار ایشان از جمله پژوهش‌های ارزشمند درباره «مخزن الاسرار نظامی گنجوی» و مشارکت در تدوین «فهرست مشترک نسخه‌های خطی فارسی پاکستان» گواهی بر عشق و تعهد بی‌چون و چرای ایشان به ادبیات فارسی و فرهنگ اسلامی‌ایرانی است.

همچنین، نقش ایشان در تهیه «راهنمای دوره چهارده جلدی فهرست مشترک» و دیگر آثار علمی و ترجمه‌های متعدد از اردو به فارسی، یادگاری گران‌بها برای محققان و ادیبان خواهد بود.

از دست دادن چنین شخصیت‌های علمی و فرهنگی، ضایعه جبران‌ناپذیری برای همه دوستداران علم و ادب است. امید است آثار و یاد ایشان همواره زنده بماند و روح بلندشان در جوار رحمت الهی آرمیده باشد.»

بخش سایت‌خوان، صرفا بازتاب‌دهنده اخبار رسانه‌های رسمی کشور است.