اولین خانه چند طبقه طهران را چه کسی ساخت؟ + همه چیز درباره خانه ای که لوکیشن «شهرزاد» شد عکس ها

شهر درندشت تهران که امروزه نامش همواره با ترافیک، شلوغی و آلودگی هوا گره خورده، در دل محله‌های قدیمی‌اش گنجینه‌های فراوان دارد. خانه‌های تاریخی آن که بیشتر به دوره قاجار و پهلوی دوم مربوط است، مانند نگین درخشانی در محله‌های قدیمی این شهر هنوز هم آدم را یاد طهران قدیم و پر از چنار می‌اندازد که در فیلم‌ها و سریال‌ها دیده یا از پدران و پدربزرگ‌هایمان شنیده‌ایم.

یکی از نقاط دیدنی پایتخت، در محله عودلاجان به عنوان اعیان نشین طهران قدیم، خانه پزشک ناصرالدین شاه قاجار است که شاید بسیاری از مردم این خانه تاریخی را در فیلم‌ها و سریال‌های خاطره انگیزی مثل شهرزاد دیده باشند.

درباره خانه موتمن الاطباء

در نقشه‌ای که در سال 1270 شمسی توسط مهندس عبدالغفار تهیه شده است، کوچه‌ای به نام موتمن الاطبا به چشم می‌خورد که نشان از برپا بودن خانه موتمن الاطبا در آن سال دارد. طبق گفته نوه موتمن الاطبا این خانه در سال 1261 شمسی با مساحتی در حدود 800 متر مربع بنا شده است.

شاید بهترین سند تاریخی همان روایت‌های زین‌العابدین خان موتمن از قدمت این خانه، خانواده و ارتباط‌شان با دربار شاهان باشد. او در مصاحبه‌ای در شماره 38 مجله بخارا درباره این خانه گفته است: «این خانه پدربزرگ من است و ما 200 سالی است که در همین فضا هستیم. 200 سال هم بیشتر یعنی از زمان فتحعلی‌شاه.»

همچنین به گفته نوه موتمن، در مصاحبه مهرماه 1383 با مجله بخارا، این بنا در زمان خود مثال‌زدنی بود؛ تا جایی که آوازه آن از طریق ماموران مخفی ناصرالدین شاه که مراقب اموال و دارایی‌های وابستگان به دربار بودند به گوش او نیز رسیده بود و روزی از روزهایی که موتمن الاطبا به نزد ناصرالدین شاه رفته بود، شاه خطاب به او می‌گوید: «حکیم باشی شنیده‌ام عمارت سه طبقه‌ای ساخته‌ای.»

خانه موتمن الاطبا در سال 1379 با پیگیری میراث فرهنگی و موافقت خانواده موتمن الاطبا با شماره ثبت 3104 به ثبت آثار ملی رسید. این خانه در سال 1383 توسط آقای موسوی از بازماندگان این خانواده خریداری می‌شود و تا به امروز برای لوکیشن بسیاری از فیلم‌های مطرح سینمایی مورد استفاده قرار گرفته است.

خانه موتمن الاطبا در آغاز شامل خانه اصلی، باغچه‌ای وسیع در شمال، خانه‌ای در سمت غرب باغچه و حمامی در بخش جنوب غربی بود؛ اما امروز به‌جز بنای اصلی اثری از باقی چیزها باقی نمانده و به‌جای آن ساختمان‌های مسکونی ساخته شده است.

آشنایی با جراح ماهر دو قرن پیش

«میرزا زین العابدین خان دنبلی ضرابی» معروف به موتمن الاطبا حدود 2 قرن پیش در سال 1210 شمسی در شهر تهران و محله پامنار در کوچه حمام کاشانی‌ها متولد شد. خانواده او اصالتا کاشانی بودند. او نوه میرزا احمدخان صبور بود و پدرش میرزا محمد از مستوفیان (شخصی که وظیفه دریافت مالیات و نظارت بر دارایی‌های ایران را داشت) دربار محمد شاه قاجار بود. میرزا زین العابدین خان در کودکی با کمک پدر خود و معلمان سرخانه به تحصیل پرداخت و بعد به واسطه علاقه خود به پزشکی به مدرسه دارالفنون رفت و نزد استادانی همچون علی اکبرخان ناظم‌الاطبا، دکتر لویی آندره ارنست کلوکه، یاکوب ادوارد پولاک، دکتر شلیمر هلندی و ژوزف تولوزان فرانسوی علم پزشکی مدرن را آموخت. او از جراحان ماهر زمان خود بود و بعدها در کتاب‌های مختلف درباره مهارت او در جراحی سنگ مثانه که بیماری نسبتا شایعی در ایران آن زمان بود، بسیار گفته شده است.

بیشتر بخوانید:

• مجاهدکشی روس‌ها در ظهر روز عاشورا / جنایتی کمتر دیده شده در تاریخ معاصر ایران

• علت عجیب نفرت شاه عباس صفوی از تهران / او همیشه بیرون تهران اتراق می‌کرد، هرگز داخل حصارهای شهر نیامد

• پادشاهی که «علاف» لقب گرفت / احمدشاه در میانه قحطی مرگبار، گندم احتکاری گرانقیمت به مردم می فروخت

موتمن الاطبا تا سال 1274 شمسی به‌عنوان پزشک مخصوص دربار ناصرالدین شاه به کار خود ادامه داد؛ اما پس از قتل ناصرالدین شاه و تغییرات دربار ترجیح داد که در مطب شخصی خود مشغول باشد. دو سال بعد چشمان او بیمار شد و مظفرالدین شاه به پاس خدمات او به پدرش مبلغ 500 تومان به‌همراه عصایی جواهرنشان به موتمن الاطبا هدیه کرد تا هزینه‌های درمان و سفرش به خارج کشور تامین شود.

ناصرالدین شاه برای تقدیر از پزشک مخصوص خود، نام کوچه‌ای که او سکونت داشت را به موتمن الاطبا تغییر داد. میرزا زین العابدین خان دنبلی ضرابی ملقب به موتمن الاطبا در سال 1287 چشم از جهان فرو بست.

مسیر دسترسی به خانه موتمن الاطبا

خیابان پامنار به واسطه نزدیکی به بازار و قرار گرفتن در محدوده طرح ترافیک موقعیت مناسبی برای رفت‌وآمد و پارک ماشین ندارد. به همین دلیل، برای رسیدن به این منطقه دسترسی خوبی به وسایل حمل و نقل عمومی همچون مترو وجود دارد. شما می‌توانید از طریق خطوط مترو به ایستگاه مترو بهارستان بروید و از آنجا حدود 15 دقیقه پیاده‌روی خواهید داشت. فقط کافی است از ایستگاه مترو بهارستان وارد خیابان ابن‌سینا شوید و از آنجا خود را به خیابان امیرکبیر و خیابان پامنار برسانید. کمی که در خیابان پامنار به‌سمت پایین بروید، مسجد کاشانی و بن‌بست موتمن الاطبا را خواهید دید.

21217