ایران در جمع 3 قدرت برتر تولید رادیودارو جهان
ایران با تولید 70 نوع رادیودارو و تامین نیاز بیش از 6500 مرکز پزشکی هسته‌ای، جایگاه خود را به عنوان یکی از سه کشور برتر جهان در این صنعت تثبیت کرده و با صادرات به 15 کشور، سودی معادل 70 میلیون دلار را در سال 1404 به ارمغان آورده است.
به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری تسنیم، ایران با تولید 70 نوع رادیودارو و تامین نیاز بیش از 6500 مرکز پزشکی هسته‌ای، جایگاه خود را به عنوان یکی از سه کشور برتر جهان در این صنعت تثبیت کرده و با صادرات به 15 کشور، سودی معادل 70 میلیون دلار را در سال 1404 به ارمغان آورده است.
یکی از چالش‌برانگیزترین مراحل در مبارزه با سرطان، تشخیص زودهنگام آن است. در مراحل اولیه شکل‌گیری تومور، بافت‌ها ظاهری کاملاً طبیعی دارند و تغییرات عمده در سطح متابولیسم سلولی رخ می‌دهد که روش‌های تشخیصی رایج مانند سونوگرافی و رادیوگرافی قادر به شناسایی آن‌ها نیستند، چرا که این روش‌ها تنها به بررسی شکل و اندازه بافت‌ها می‌پردازند.
دستاورد هسته‌ای ایران؛ رادیوداروی ایرانی آلزایمر را 20 سال زودتر شناسایی میکنددر این میان، فناوری‌های تصویربرداری هسته‌ای، از جمله پزشکی هسته‌ای، وارد عرصه می‌شوند. در این روش‌ها، مقدار بسیار کمی از یک ماده رادیواکتیو (رادیوایزوتوپ) به بدن تزریق می‌شود. این ماده به دستگاه‌های تصویربرداری اجازه می‌دهد تا فعالیت سلول‌ها را با دقت بالایی رصد کنند.
به عنوان مثال، با توجه به اینکه سلول‌های سرطانی گلوکز بیشتری نسبت به سلول‌های سالم مصرف می‌کنند، مولکول‌های شبیه گلوکز که با رادیوایزوتوپ نشاندار شده‌اند، توسط این سلول‌ها جذب بیشتری پیدا کرده و در تصاویر به صورت نقاط روشن‌تر دیده می‌شوند. این قابلیت، امکان تشخیص زودهنگام تومورها، حتی در مراحل بسیار ابتدایی و شناسایی متاستازهای پنهان را فراهم می‌کند، که این امر می‌تواند بسیار زودتر از روش‌هایی مانند MRI یا سی‌تی اسکن صورت پذیرد.
فناوری هسته‌ای تنها به تشخیص محدود نمی‌شود، بلکه راهکارهای نوآورانه‌ای نیز برای درمان ارائه می‌دهد. رادیوتراپی سنتی، که پرتوها را از خارج به تومور می‌تاباند، روشی شناخته شده است اما اغلب با آسیب رساندن به بافت‌های سالم اطراف تومور همراه است.
در مقابل، رادیوتراپی هدفمند، با بهره‌گیری از دانش بیوتکنولوژی، انقلابی در درمان ایجاد کرده است. در این روش، آنتی‌بادی‌های خاصی که قابلیت اتصال به سلول‌های سرطانی را دارند، با رادیوایزوتوپ‌های هدفمند نشاندار می‌شوند. این ترکیب، مستقیماً به سلول‌های سرطانی متصل شده و بدون آسیب رساندن به بافت‌های سالم، سلول‌های تومور را از بین می‌برد.
ایران، پیشرو در تولید رادیوداروها و فرصت‌های اقتصادی
بر اساس گزارش ستاد زیست‌فناوری، سلامت و فناوری‌های پزشکی معاونت علمی، بازار جهانی رادیوداروها در سال 2024 ارزشی بالغ بر 6.8 میلیارد دلار داشته و پیش‌بینی می‌شود تا سال 2034 به 14 میلیارد دلار برسد. ایران نیز در این عرصه گام‌های بلندی برداشته است. تا پیش از سال 1388، ایران بخش قابل توجهی از رادیوداروها را وارد می‌کرد، اما با همکاری سازمان انرژی اتمی، پروژه تولید بومی رادیوداروها آغاز شد.
امروزه، ایران در میان سه کشور برتر جهان در تولید رادیودارو قرار دارد و حدود 70 نوع رادیودارو تولید می‌کند. این دستاورد، نیاز 230 مرکز درمانی و شش هزار و پانصد مرکز پزشکی هسته‌ای در سراسر کشور را تأمین کرده و علاوه بر آن، به 15 کشور جهان صادر می‌شود که در سال 1404 حدود 70 میلیون دلار درآمد ارزی برای کشور به همراه داشته است. با این وجود، واردات برخی ایزوتوپ‌های خام از کشورهایی مانند روسیه همچنان با هزینه 100 تا 300 هزار دلار در سال ادامه دارد که نشان‌دهنده لزوم توسعه بیشتر در این حوزه است.
انرژی هسته‌ای، فراتر از تصورات نظامی، نقشی حیاتی در تأمین سلامت و رفاه جامعه ایفا می‌کند. محدود کردن یا تحریم ایران در این حوزه، به طور مستقیم سلامت شهروندان را هدف قرار می‌دهد. ترکیب هوشمندانه این فناوری با بیوتکنولوژی و دانش پزشکی، آن را به یکی از ارکان اصلی تشخیص و درمان مدرن تبدیل کرده است. بنابراین، حمایت هدفمند و مستمر از این حوزه، مسیری حیاتی برای پیشرفت و تضمین آینده سلامت کشور است.