ایران چهارمین کشور دارای فناوری "توربو اکسپندر با یاتاقان مغناطیسی" شد

محمد دانشمندی؛ سرپرست تیم توربو اکسپندر شرکت «کاوش صنعت توس» در گفت‌وگو با خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم اظهار کرد: این شرکت طی دو دهه گذشته روی طراحی و تولید تجهیزات های‌اسپید به‌ویژه کمپرسورهای دوربالای هوای ابزار دقیق فعالیت داشته و به دلیل نیاز داخلی وارد حوزه طراحی توربو اکسپندرها شده است. به گفته او، نخستین اردر این محصول پنج سال پیش تعریف شد و اکنون پس از چند سال تحقیق مستمر، نمونه صنعتی آن در پارس جنوبی به بهره‌برداری رسیده است.

وی درباره نحوه عملکرد این تجهیز توضیح داد: توربو اکسپندر با استفاده از فرآیند *ایزن‌تراپیست*، موجب کاهش دما و میعان‌سازی متان و اتان در فرآیند استخراج و جداسازی میعانات گازی می‌شود.

دانشمندی افزود: طرح حاضر ظرفیت سه‌ونیم مگاوات دارد و از نظر فناوری در مرز دانش قرار گرفته زیرا برای نخستین بار از یاتاقان‌های مغناطیسی بهره می‌برد که جدیدترین فناوری جهان در صنایع گاز و نفت محسوب می‌شوند.

وی با اشاره به حساسیت بالای این تجهیز گفت: توربو اکسپندر مغناطیسی از ظریف‌ترین دستگاه‌ها در صنعت نفت است. پیش‌تر به دلیل تحریم‌ها تأمین قطعات یدکی و خدمات پس از راه‌اندازی در داخل کشور ممکن نبود و واحدها با هر نقص کوچک، ناچار بودند با اتکا به شرکت‌های خارجی مشکل را رفع کنند؛ امری که اغلب با تأخیر و بدقولی طولانی همراه بود.

دانشمندی سپس درباره زمان و حمایت‌های اجرایی پروژه گفت: این طرح با حمایت معاونت علمی ریاست‌جمهوری و همکاری مجموعه پارس جنوبی پیش رفت و به گفته وی، «ارزآوری حاصل از آن بین چهار تا شش میلیون یورو بوده و از خروج ارز کشور برای خرید محصولات خارجی جلوگیری شد». اجرای طرح چهار سال زمان برد و شرکت کاوش صنعت توس توانست عنوان اولین سازنده یاتاقان مغناطیسی در ایران را ثبت کند.

وی ادامه داد: در فازهای پارس جنوبی معمولاً از یک تیپ خاص توربو اکسپندر استفاده می‌شود و تجهیزی که اکنون ساخته شده پیش‌تر کاملاً وارداتی بود و نمونه داخلی نداشت. با دستیابی به دانش فنی این محصول، ایران رسماً در کنار آمریکا، آلمان و فرانسه به چهارمین کشور تولیدکننده توربو اکسپندر با فناوری یاتاقان مغناطیسی تبدیل شده است.

دانشمندی ضمن مرور سابقه سفارش پروژه تصریح کرد: اوردر این تجهیز چهار سال پیش از سوی پالایشگاه پنجم پارس جنوبی صادر شد، زیرا نبود قطعات یدکی موجب کاهش تا یک‌چهارم ظرفیت پالایشگاه می‌شد. تصمیم‌گیری برای ساخت داخلی این دستگاه به حفظ پایداری تولید و پایان دادن به وابستگی خارجی انجامید.

وی درباره ویژگی‌های فنی محصول افزود: توربو اکسپندر ساخته‌شده در واحد 105 پالایشگاه نصب شده و ظرفیت آن 3.5 مگاوات با دور چرخش 12 هزار RPM است. فشار ورودی در سمت اکسپندر از 60 بار به 30 بار کاهش می‌یابد و دما از منفی 30 به محدوده منفی 60 تا منفی 70 درجه سانتی‌گراد می‌رسد؛ دمایی مناسب برای جداسازی متان. همچنین در سمت کمپرسور با دبی 400 تن در ساعت فشار از 27 بار به 32 بار افزایش می‌یابد.

دانشمندی گفت: مزیت اصلی این توربو اکسپندر، بازیافت توان ناشی از افت فشار است که در سمت کمپرسور به بهینه‌ترین شکل استفاده می‌شود و عملاً نیاز به نصب کمپرسور مستقل سه‌ونیم مگاواتی را حذف می‌کند؛ یعنی دو تجهیز حیاتی در یک مجموعه ادغام شده‌اند.

وی در پایان تأکید کرد: فناوری نوین یاتاقان مغناطیسی باعث شده پس از راه‌اندازی کامل و انجام اپریشن صحیح، نیاز به اورهال، سرویس‌های پیشگیرانه یا برنامه‌های نگهداری دوره‌ای (PM) تقریباً به صفر برسد.