بررسی علل افسردگی و اضطراب دانشجویان؛ دانشگاه چه می‌کند؟

گروه دانشگاه خبرگزاری تسنیم- زینب امیدی: زندگی دانشگاهی به دلیل ترکیب پیچیده‌ای از چالش‌های تحصیلی، اجتماعی و مالی، دانشجویان را در معرض سطوح بالایی از استرس و فشار قرار می‌دهد. این محیط پویا، می‌تواند موجب تشدید یا ظهور اختلالات روانی در برخی دانشجویان شود.

در این تحلیل، با نگاهی عمیق‌تر به ابعاد مختلف مسائل روان‌شناختی دانشجویان و نقش دانشگاه‌ها در کاهش این مشکلات می‌پردازیم. مشکلات روان‌شناختی در محیط دانشگاه به دلیل فشارهای تحصیلی، مالی و اجتماعی می‌تواند تاثیرات منفی گسترده‌ای بر سلامت روانی دانشجویان داشته باشد. دانشگاه‌ها باید با ارائه خدمات مشاوره‌ای کارآمد، برنامه‌های آموزشی و پیشگیرانه، و ایجاد محیطی حمایتی و دوستانه، نقش مؤثری در کاهش این مشکلات ایفا کنند. همچنین، دانشگاه‌ها می‌توانند با ارتقاء آگاهی عمومی و کاهش مسائل مرتبط با معضلات روان‌شناختی، سلامت روانی دانشجویان را بهبود بخشند و زمینه‌ای مناسب برای پیشرفت تحصیلی و اجتماعی آنان فراهم کنند.

بررسی منابع استرس و فشار روانی در محیط دانشگاه یکی از علل ایجاد استرس، انتظارات تحصیلی از دانشجویان است. از آنها انتظار می‌رود که در کوتاه‌ترین زمان ممکن به نتایج تحصیلی بالا دست یابند. این امر موجب افزایش اضطراب در بسیاری از دانشجویان می‌شود. علاوه بر این، تعادل بین زندگی تحصیلی و شخصی برای دانشجویان چالشی بزرگ محسوب می‌شود.

مسائل مالی نیز بسیاری از دانشجویان را درگیر خود می‌کند به خصوص در کشورهایی با هزینه‌های بالای تحصیل، دانشجویان مجبورند برای تأمین هزینه‌های زندگی و تحصیل کار کنند. این امر می‌تواند به ایجاد استرس مالی و اضطراب اقتصادی منجر شود. علت بعدی فشارهای اجتماعی است که دانشجویان با محیط جدید دانشگاه، جدا شدن از خانواده و دوستان قدیمی و نیاز به ساخت روابط جدید با آن مواجه‌اند. این تغییرات می‌تواند موجب احساس انزوا و حتی افسردگی شود.

اثرات روان‌شناختی فشارهای دانشگاهی افسردگی: مطالعات نشان داده‌اند که نرخ افسردگی در بین دانشجویان بسیار بالاتر از میانگین جامعه عمومی است. بر اساس تحقیقات انجام شده، تقریباً 20% تا 30% دانشجویان در طول دوره تحصیل خود دچار درجاتی از افسردگی می‌شوند. این وضعیت در مواردی می‌تواند تا جایی پیش برود که دانشجویان از دانشگاه کناره‌گیری کنند یا عملکرد تحصیلی ضعیفی داشته باشند.

اضطراب: اضطراب تحصیلی نیز یکی از مهم‌ترین اختلالات روانی در میان دانشجویان است. این اضطراب می‌تواند ناشی از نگرانی در مورد آینده شغلی، مشکلات مالی، یا عدم اطمینان از موفقیت تحصیلی باشد. همچنین بسیاری از دانشجویان تجربه "ترس از شکست" دارند که می‌تواند منجر به فرسودگی روانی شود.

بی‌خوابی و خستگی مزمن: بسیاری از دانشجویان به دلیل حجم بالای درس و وظایف اجتماعی و شغلی، با مشکل بی‌خوابی مواجه‌اند. کمبود خواب به شدت به سلامت روانی و جسمی آسیب می‌رساند و می‌تواند منجر به اختلالات تمرکز و کاهش توانایی در مدیریت استرس شود. رویارویی با استرس‌های دانشجویی / دانشگاه‌ها در چه جایگاهی قرار دارند؟ دوران دانشجویی به عنوان یکی از مهم‌ترین مراحل رشد و تکامل روان‌شناختی جوانان شناخته می‌شود. در این دوره، بسیاری از اختلالات روانی مانند افسردگی، اضطراب، اختلالات خوردن و اختلالات شخصیتی ممکن است برای اولین بار ظهور پیدا کنند. مطالعات نشان می‌دهند که جوانان بین 18 تا 25 سال بیشتر در معرض ابتلا به این مشکلات هستند، که این خود دلیل محکمی برای اهمیت مراقبت روان‌شناختی در دانشگاه‌هاست. به همین خاطر دانشگاه‌ها می‌توانند از طریق فراهم کردن خدمات روان‌شناختی و اجرای سیاست‌های حمایتی به کاهش مشکلات روانی در بین دانشجویان کمک کنند.

خدمات مشاوره‌ای و درمانی دانشگاه‌ها باید به دانشجویان دسترسی آسان به مشاوران حرفه‌ای و درمان‌های روان‌شناختی فراهم کنند. این خدمات باید برای تمامی دانشجویان به صورت رایگان یا با هزینه‌های کم در دسترس باشد. مشاوره‌های گروهی می‌توانند به دانشجویان کمک کنند تا با همدیگر ارتباط برقرار کرده و تجربیات مشابه خود را به اشتراک بگذارند. در سال‌های اخیر، بسیاری از دانشگاه‌ها خدمات مشاوره آنلاین را فراهم کرده‌اند.

این خدمات به دانشجویانی که به دلایل مختلف امکان مراجعه حضوری ندارند کمک می‌کند تا از کمک‌های روان‌شناختی بهره‌مند شوند. همچنین دانشگاه‌ها می‌توانند با برگزاری کارگاه‌هایی در زمینه مدیریت استرس، دانشجویان را با تکنیک‌های مؤثر مقابله با فشارهای روانی آشنا کنند. برنامه‌های آموزشی درباره ذهن‌آگاهی و مدیتیشن می‌تواند به کاهش اضطراب و بهبود سلامت روانی کمک کند.

بسیاری از مشکلات روان‌شناختی می‌توانند با اجرای برنامه‌های پیشگیرانه در مراحل اولیه شناسایی و مدیریت شوند. دانشگاه‌ها باید برنامه‌هایی برای شناسایی علائم اولیه اختلالات روانی طراحی و اجرا کنند.

تحقیقات نشان می‌دهد که فعالیت بدنی منظم می‌تواند به بهبود سلامت روانی و کاهش استرس کمک کند. دانشگاه‌ها باید دانشجویان را به شرکت در فعالیت‌های ورزشی تشویق کرده و امکانات ورزشی مناسب را فراهم کنند. ورزش می‌تواند سطح اضطراب و افسردگی را کاهش دهد و حس شادابی و نشاط را در دانشجویان تقویت کند. همچنین تشویق به تعاملات اجتماعی سالم و ایجاد گروه‌های حمایتی از دیگر راه‌های کمک به کاهش انزوا و افسردگی در میان دانشجویان است. دانشگاه‌ها باید فرصت‌هایی برای مشارکت در فعالیت‌های اجتماعی، فرهنگی و داوطلبانه فراهم کنند تا دانشجویان حس تعلق بیشتری به محیط دانشگاه داشته باشند.

 چالش‌های پیش‌روی دانشگاه‌ها در ارائه خدمات روان‌شناختی بسیاری از دانشگاه‌ها با مشکلات مالی و محدودیت‌های بودجه‌ای مواجه هستند که این امر مانع از ارائه خدمات روان‌شناختی به همه دانشجویان می‌شود. به همین خاطر افزایش بودجه برای سلامت روان دانشجویان یکی از نیازهای فوری در بسیاری از دانشگاه‌ها است. بسیاری از دانشجویان به دلیل انگ اجتماعی مرتبط با مراجعه به مشاوران روانی از استفاده از خدمات مشاوره‌ای خودداری می‌کنند.

دانشگاه‌ها باید تلاش کنند تا از طریق آموزش عمومی و آگاهی‌بخشی این مسئله را کاهش دهند. بسیاری از دانشجویان از وجود خدمات مشاوره‌ای و درمانی در دانشگاه‌ها آگاهی کافی ندارند. اطلاع‌رسانی بیشتر و فراهم کردن دسترسی آسان‌تر به این خدمات می‌تواند مشکلات زیادی را حل کند. برای بررسی بیشتر این موضوع به سراغ ساره ایزدیان، رئیس مرکز مشاوره دانشگاه امیرکبیر رفتیم.

آگاهی دانشجویان امیرکبیر از اهمیت مشاوره؛ کاهش 30 درصدی آمار مشروطی

ساره ایزدیان، رئیس مرکز مشاوره دانشگاه امیرکبیر، در خصوص اقدامات این مرکز برای سال تحصیلی جدید به خبرنگار تسنیم گفت: مرکز مشاوره دانشگاه امیرکبیر در دو حوزه پیشگیری و درمان برای دانشجویان فعالیت می‌کند و ما اعتقاد داریم که دانشجویان ممکن است با آسیب‌هایی از محیط خانواده و یا معضلاتی حین تحصیل در دانشگاه مواجه شوند. به همین خاطر، پیشگیری بهتر از درمان است.

وی در ادامه افزود: دانشجویان با ورود به محیط دانشگاه مستعد درگیر شدن با چالش‌ها و مشکلات روحی هستند. بنابراین، طی سال تحصیلی با برگزاری کارگاه‌های آموزشی تلاش می‌کنیم تا تأثیر این مشکلات را بر ذهن دانشجویان کاهش دهیم. همچنین، گذراندن درس مهارت‌های زندگی برای تمامی دانشجویان جدیدالورود اجباری است.

اردوهای روانشناختی و پایش سلامت روان

ایزدیان در خصوص برگزاری اردوهای روانشناختی تصریح کرد: برگزاری اردوهای روانشناختی با محوریت آموزش دانشجویان در حوزه مقابله با آسیب‌های روانشناختی یکی از مهم‌ترین اهداف ما در مرکز مشاوره دانشگاه است. این اردوها به دانشجویان کمک می‌کند تا در محیطی پویا و دوستانه مهارت‌های مقابله با استرس و دیگر چالش‌های روانی را یاد بگیرند.

رئیس مرکز مشاوره دانشگاه امیرکبیر درباره طرح پایش سلامت روان دانشجویان نیز خاطرنشان کرد: این پایش برای تمامی دانشجویان جدیدالورود و خوابگاهی اجباری است. طبق این پایش، دانشجویانی که در معرض آسیب قرار دارند یا آسیب دیده هستند، شناسایی شده و روند درمان و مشاوره آنها آغاز می‌شود.

رشد آگاهی دانشجویان نسبت به مشاوره

وی با اشاره به استقبال دانشجویان از خدمات مشاوره‌ای دانشگاه گفت: خوشبختانه آگاهی دانشجویان در خصوص راهنمایی و کمک گرفتن از مشاور در دوران تحصیل افزایش یافته است. بسیاری از دانشجویان دانشگاه ما خودشان برای انجام مشاوره به مرکز مراجعه می‌کنند که این امر نشان‌دهنده افزایش شناخت و اهمیت مشاوره در بین آنهاست.

طرح پیشگیری از افت تحصیلی (پات)

ایزدیان در ادامه به اجرای طرح «پات» (پیشگیری از افت تحصیلی) در دانشگاه اشاره کرد و گفت: این طرح به‌طور منظم برای همه دانشکده‌های دانشگاه اجرا می‌شود. دانشجویانی که دچار افت تحصیلی شده‌اند، شناسایی و مشکلات زمینه‌ای آنها مورد بررسی قرار می‌گیرد و به چرخه مشاوره و درمان وارد می‌شوند. اجرای این طرح در سال گذشته موفق بود به‌طوری‌که آمار مشروطی دانشگاه 30 درصد کاهش پیدا کرد.

اجرای طرح دانشگاه بدون دخانیات

رئیس مرکز مشاوره دانشگاه امیرکبیر با اشاره به آغاز طرح دانشگاه بدون دخانیات گفت: این طرح از سال گذشته کلید خورد و امسال نیز به‌طور جدی پیگیری خواهد شد. این طرح با هدف کاهش مصرف دخانیات در میان دانشجویان و ارتقای سلامت عمومی دانشگاه اجرا می‌شود.

وی افزود: پس از اتمام میان‌ترم اول، دانشگاه به مدت یک هفته برنامه‌ای برای ارتقای سلامت روان در دانشگاه برگزار خواهد کرد. همچنین، به‌صورت ماهانه تحلیل فیلم‌های روز دنیا را در دانشگاه انجام می‌دهیم و از اساتید دانشگاه‌های دیگر برای این منظور دعوت می‌کنیم.

حضور منظم روانشناسان در خوابگاه‌ها

ایزدیان در پایان صحبت‌های خود از فعال بودن اتاق‌های مشاوره در خوابگاه‌های دانشجویی دانشگاه امیرکبیر خبر داد و گفت: روانشناسان ما به‌طور منظم در خوابگاه‌ها حضور دارند و شرایط دانشجویان هر دانشکده به‌صورت مستمر در شورای دانشگاه مورد بررسی قرار می‌گیرد تا در صورت بروز مشکلات، اقدامات لازم انجام شود.