بیائید کاستی‌هایمان در شعبان را در ماه رمضان جبران کنیم
بنابراین هرگونه بدی که در این ایام به سمت انسان مؤمن سوق می‌یابد، بخش عمده آن را باید به حساب دشمنی شیاطین و بخشی را هم به شاکله و نفسِ سرکش اختصاص داد و نهایت اینکه با توبه و انابه، از خداوند درخواست کرد تا او را به صورت پاک برای ماه مهمانی خویش برگزیند. امام رضا علیه‌السلام در حدیثی مشهور، راهکاری برای جبران مافاتِ ماه شعبان بیان می‌دارند که بسیار کاربردی و مفید است. ابَوُالصلت هَروی روایت کرده است که در جمعه آخر ماه شعبان به خدمت حضرت امام رضا علیه‌السلام رفتم. حضرت فرمود:
یَا أَبَا الصَلتِ اِنَ شَعبَانَ قَد مَضَی أَکثَرُهُ وَ هَذَا آخِرُ جُمُعَه مِنهُ فَتَدَارَک فِیمَا بَقِیَ مِنهُ تَقصِیرَکَ فِیمَا مَضَی مِنهُ؛ ای ابا صلت، بیشتر ماه شعبان رفت و این جمعه آخر آن است، پس جبران کن کوتاهی‌هایی را که در ایام گذشته این ماه کردی، در آنچه از این ماه مانده است.
وَ عَلَیکَ بِالاِقبَالِ عَلَی مَا یَعنِیکَ وَ تَرکِ مَا لَا یَعنِیکَ وَ أَکثِر مِنَ الدُعَاءِ وَ الِاستِغفَارِ وَ تِلَاوَهِ القُرآنِ وَ تُب اِلَی اللَهِ مِن ذُنُوبِکَ لِیُقبِلَ شَهرُ اللَهِ اِلَیکَ وَ أَنتَ مُخلِص لِلَهِ عَزَ وَ جَلَ وَ لَا تَدَعَنَ أَمَانَهً فِی عُنُقِکَ اِلَا أَدَیتَهَا وَ لَا فِی قَلبِکَ حِقداً عَلَی مُؤمِن اِلَا نَزَعتَهُ وَ لَا ذَنباً أَنتَ مُرتَکِبُهُ اِلَا قَلَعتَ عَنهُ؛ بر تو باد به انجام آنچه به حال تو مفید است، دعا، استغفار و تلاوت قرآن را افزون کن و به سوی خدا از گناهان خود توبه کن تا وقتی ماه مبارک فرا رسید، خود را برای خدا خالص کرده باشی. امانتی بر گردن خود باقی مگذار مگر آنکه آن را ادا کنی و نیز در دلت کینه هیچ مؤمنی نباشد مگر اینکه آن را از دل بیرون کنی.
امام رضا علیه‌السلام در این فراز در وهله اول به مسئله فزونی دادن به مقولات دعا، استغفار و تلاوت قرآن در اواخر ماه شعبان به عنوان سه راهکار مناسب برای جبران کوتاهی‌های ماه شعبان تأکید دارند، چرا که خداوند در هر کدام از این سه مورد خاصیت‌های زیادی از جهت توجه به محضریت، پالایش روح از گزندها و آسیب‌ها و زدودن گناهان قرار داده است. شاید بهترین نوع استغفار را در فرازهای ابتدایی دعای کمیل بیابیم. امیرالمؤمنین علیه‌السلام در اوایل این دعا به پنج نوع گناه اشاره می‌فرمایند و نسبت به آنها از خداوند متعال طلب مغفرت می‌کنند که از جمله آنها طلب مغفرت برای گناهانی است که سبب دریده شدن پرده عصمت می‌شود، آنجا که فرمود: «اللَهُمَ اغفِر لِیَ الذُنُوبَ الَتِی تَهتِکُ العِصَمَ» و یا گناهانی که سبب نزول نقمت الهی می‌شود «اللهُمَ اغفِر لِیَ الذُنُوبَ الَتِی تُنزِلُ النِقَمَ» و یا آنچه که سبب دگرگونی در نعمتها می‌شوند؛ «اللهم اغفرلیَ الذُنُوبُ الَتِی تُغَیِرُ النِعَم» و نیز گناهانی که دعا را حبس می‌کنند «اللهُمَ اغفِر لِیَ الذُنُوبَ الَتِی تَحبِسُ الدُعَاءَ» و نیز دسته از گناهانی که سبب نزول بلاء می‌شوند «اللَهُمَ اغفِر لِیَ الذُنُوبَ الَتِی تُنزِلُ البَلَاء.»
*تفسیری از دعای کمیل در بیان امام سجاد (ع) / گناهانی که نعمتها را تغییر میدهندسپس امام رضا علیه‌السلام توبه از گناهان تأکید کرده و ادای امانت را از جمله امور مهم در جبران کاستی‌های شعبان معرفی می‌کنند تا بار امانت از پشت انسان برداشته شود و انسانها سبکبال به سمت خداوند حرکت کنند، همچنان که تأکید دارند اگر کینه‌ای از مؤمنین در دل داری، از دلت خارج کن؛ چرا که کینه سبب زنگار قلب و سنگینی روح و جان می‌شود و انسان را از آسمانی شدن باز می‌دارد و به این ترتیب او را از تمام نعمات و برکات ماه رمضان بی‌بهره می‌کند.
*خطبه پیامبر (ص) درباره اهمیت ماه رمضانبعد امام ادامه می‌دهند: وَ اتَقِ اللَهَ وَ تَوَکَل عَلَیهِ فِی سِرِ أَمرِکَ وَ عَلَانِیَتِکَ وَ مَن یَتَوَکَل عَلَی اللَهِ فَهُوَ حَسبُهُ اِنَ اللَهَ بالِغُ أَمرِهِ قَد جَعَلَ اللَهُ لِکُلِ شَیء قَدراً (طلاق 3) وَ أَکثِر مِن أَن تَقُولَ فِیمَا بَقِیَ مِن هَذَا الشَهرِ اللَهُمَ اِن لَم تَکُن قَد غَفَرتَ لَنَا فِی مَا مَضَی مِن شَعبَانَ فَاغفِر لَنَا فِیمَا بَقِیَ مِنهُ فَاِنَ اللَهَ تَبَارَکَ وَ تَعَالَی یُعتِقُ فِی هَذَا الشَهرِ رِقَاباً مِنَ النَارِ لِحُرمَهِ شَهرِ رَمَضَان»؛ تقوای الهی را پیشه کن و در پنهان و آشکار امور خود بر خدا توکل کن «زیرا هرکه بر خدا توکل کند خدا او را بس است؛ قطعاً خداوند برای هر چیزی تقدیر و اندازه‌ای قرار داده است.» (طلاق 3) و بسیار بخوان در بقیه این ماه این دعا را: «اللهُمَ اِن لَم تَکُن غَفَرتَ لَنا فیما مَضی مِن شَعبانَ فَاغفِر لَنا فیما بَقِیَ مِنهُ؛ (خدایا اگر در آن قسمت از ماه شعبان که گذشته ما را نیامرزیده‌ای در آن قسمت که از این ماه مانده بیامرزمان». به درستی که حق تعالی در این ماه، بنده های بسیاری را از آتش جهنم به حرمت ماه مبارک رمضان آزاشد می‌گرداند.