تئاتری که جراحی‌های زیبایی را به چالش می‌کشد / مینی مالی برای تبلیغ زیبایی درون
نمایش "بی صورت فلکی" این روزها در مجموعه تئاتر شهر روی صحنه می‌رود تا از منظر طنز به موضوع جراحی‌های زیبایی و معضلات موجود در آن بپردازد.
به گزارش خبرنگار فرهنگی خبرگزاری تسنیم، بی صورت فلکی نمایشی است با طراحی "مینی مالیست" و اجرای "غیرناتورالیست"! در این نمایش، صحنه دادگاهی را می‌بینیم که شاکیان آن آسیب دیدگان جراحی‌های زیبایی هستند. نویسنده و کارگردان تلاش کرده‌اند پدیده جراحی زیبایی را در دادگاهی با حضور قربانیان و عاملان آن به چالش بکشند. ایجاد فضایی کمدی برای همراهی بیشتر مخاطب، حربه‌ای است که از ابتدا تا انتهای نمایش با آن مواجه هستیم. طراحی صحنه نه چندان دلچسب؛ از تریبون جایگاه متهم و شاکی که هر آن بیم سقوطشان می‌رود تا میز قاضی اثبات می‌کند که دکور از اجرای مناسبی برخوردار نیست. طراحی سه گوش جایگاه قاضی و زاویه رو به بالای آن شاید یادآور دست برتر عدالت و همچنین سه ضلع یک پرونده قضایی (قانون، شاکی و متهم) باشد ولی پرداخت و اجرای ضعیف دکور، ایده خوب و در خور تحسین کارگردان را بر باد می‌دهد!
اساساً این روزها طراحی مینی مالیست به جای آنکه ابزاری برای کمک به کارگردان برای طراحی خلوت، کم حجم و با کمترین آکساسواری باشد دست آویزی برای فرار از طراحی اصولی و کاربردی شده است. معضلی که "بی صورت فلکی" هم به آن دچار شده، لیکن با این وجود چیدمان جایگاه افراد در صحنه این نمایش مناسب بوده و مخاطب دچار سردرگمی نمی‌شود.
بازیگران خانم حاضر در نمایش بسیار خوب و موفق هستند و کارگردان با هدایت خوب موفق شده بازی جذابی از آنها بگیرد اما بازی نه چندان خوب وحید آقاپور و امیر غفارمنش تعجب‌آور است. آقاپور کماکان در فضای "ممیزی" سیر می‌کند و غفارمنش علیرغم سبقه درخشان در صحنه تئاتر، گویا "دکتر پی" را اصلا جدی نگرفته و هیچ تلاشی برای بهتر شدن نقش ندارد.
میزانسن‌ها دارای طراحی صحیح و اجرای منظبط هستند. حرکت اضافه‌ای در صحنه دیده نمی‌شود و تمام عوامل در جایی هستند که باید باشند. تقابل‌ها بدون گزافه گویی و اضافه کاری مخاطب را در مسیر حرکت نمایش قرار می‌دهند که این شایسته تحسین است.
در پایان باید گفت اگرچه نویسنده نمایشنامه بیشتر به جنبه‌های منفی جراحی زیبایی می‌پردازد و به جز اشاره‌ای مختصر در پایان نمایش، سراغی از محسنات و نکات مثبت جراحی نمی‌گیرد اما "نیاز اسماعیل پور" موفق شده با پرهیز از شعارگویی، نمایشنامه‌ای خلق کند که معضلی بسیار مهم در جامعه را به چالش بکشد. نویسنده در پردازش "استلا" و "سارامک کویین" موفق‌تر از سایر کاراکترها عمل کرده و به نظر می‌رسد اگر به راحتی و با چند جمله چکشی و فرمایشی "آگنس" بخت برگشته را مقصر تمام اتفاقات جلوه نمی‌داد و به آسانی از پایان بندی نمایش نمی‌گذشت، می‌شد نمایشنامه "بی صورت فلکی" را در میان آثار موفق این روزها جای داد...
آواز علیرضا قربانی و پرواز بر فراز کاخ سعدآباددر ادامه گفت‌وگوی ما را با مریم باقری کارگردان نمایش "بی صورت فلکی" می‌خوانید:
از "بی صورت فلکی" بگویید؟ ایده نگارش و اجرا چگونه شکل گرفت؟
ایده اولیه نمایش از سوی تهیه کننده به ما ارائه شد. مهران احسانیان با توجه به دغدغه‌های فرهنگی خود تمایل داشتند در زمینه جراحی‌های زیبایی فرهنگ سازی شود و با هدف "ایجاد تناسب" در حوزه جراحی زیبایی به عنوان تهیه کننده وارد عمل شدند. به این ترتیب به همراهی خانم نیاز اسماعیل‌پور نویسنده محترم نمایشنامه، با بررسی ایده‌های مختلف به سوژه دادگاه رسیدیم و پس از جلسات متعدد ساختار نمایش شکل گرفت و خانم اسماعیل پور به نگارش اثر پرداختند.
دلیل انتخاب فرم کمدی برای این محتوا چه بود؟
از دیر باز کمدی همیشه مورد توجه ویژه جامعه بوده است. انسان‌ها در پی فرصت‌هایی هستند تا شاد باشند، بخندد و در عین حال تفکر و اندیشه کنند. ما از این موقعیت و علاقه خاص مردم به کمدی استفاده کردیم تا در قالب این فرم دغدغه‌های فرهنگی خود را در معرض دید اجتماع قرار دهیم.
انتخاب یکی از سوژه‌های مهم اجتماعی برای تولید یک اثر نمایشی قابل تقدیر و احترام است. چقدر خود را مقید به این موضوع می‌دانید؟ آیا مریم باقری باز هم سراغ سوژه‌هایی با این مضامین خواهد رفت؟
همیشه علاقمند بودم مسائل و مفاهیم اجتماعی را در قالب تئاتر بیان کنم. تئاتر با توجه به گستره وسیعی که دارد به من اختیار عملی داد که بدون آنکه باعث رنجش و ناراحتی دیگران شوم عقاید و افکار خود را با آنها به اشتراک بگذارم. بدون شک در صورت توان این راه را ادامه خواهم داد تا رسالتی را که به عنوان یک مبلغ فرهنگی بر عهده دارم به نحو شایسته‌ای به انجام برسانم.
اجازه دهید که بدون تعارفات مرسوم سوال کنیم که چرا طراحی مینی مالیست؟! آیا ایده اولیه شما بر این اساس شکل گرفته بود یا برای فرار از تحمیل هزینه‌های طراحی صحنه و اجرا به این سمت حرکت کردید؟
من خودم به شخصه به مینی مال علاقه زیادی دارم و دنیای مینی مال‌ها را می‌پسندم. دلیل انتخاب این سبک قطعا همین بوده، هرچند به هر حال مسائل و مشکلات تأمین منابع مالی اجرای نمایش هم موضوعی نیست که به سادگی بشود از کنار آن گذشت...
قابل درک است که طراحی‌ها در سبک مینی‌مالیست سخت گیرانه و خط کشی شده نباشند، اما در نمایش شما طراحی لباس‌ها چندان باورپذیر به نظر نمی‌رسند. برای درک این موضوع می‌شود لباس منشی‌های دادگاه را با سایر کاراکترها قیاس کرد. نظر شما در این باره چیست؟
متوجه دلیل عدم باورپذیری طراحی لباس‌ها از سوی شما نمی‌شوم! الگوی طراحی لباس‌ها از دل همین جامعه بیرون آمده است. به نظر من خیلی هم باورپذیر است. بقیه آدم‌های نمایش هم همین طور است، آنها هم به تبعیت از جامعه به این شکل و شمایل درآمده‌اند.
قبول کنیم که پذیرشِ اینکه در یک دادگاه رسمی، منشی دادگاه تیشرت اسپرت طرحدار بپوشد کمی سخت به نظر می رسد! از این مسئله بگذریم؛ طنز نمایشِ شما از پرتگاه سقوط به ورطه ابتذال به سلامت عبور می‌کند و تماشاچی را در نهایت راضی از سالن بدرقه می‌کند، تمهید شما و نویسنده برای این موضوع چه بوده است؟
سعی و تلاش ما از ابتدا بر این بود که کمدی شریفی داشته باشیم و به سمت ابتذال حرکت نکنیم. بر این باور بودیم که مخاطب نمایش ما از هر قشری خواهد بود. چه تماشاگر ثابت و حرفه‌ای تئاتر و چه مردم عادی علاقمند به این هنر. پس بنا را بر این گذاشتیم نمایشی تولید کنیم که همه دوستش داشته باشند...
علیرغم اینکه به نظر می رسد با توجه به سوژه نمایش مخاطب با دیالوگ‌های شعاری مواجه شود اما نویسنده و کارگردان با هوشمندی از جملات شعاری پرهیز کرده و ماحصل کار باورپذیر و دلنشین شده است. آیا در این خصوص در زمان نگارش هماهنگی خاصی با نویسنده داشته‌اید؟
بله، وقتی از ابتدای شروع یک نمایش با اندیشه و تفکر گام برداشته شود و در همه بخش‌ها چه نمایشنامه چه کارگردانی، بازیگری و سایر بخش‌ها تفکر و اندیشه مثبت حاکم باشد قطعاً نمایش در مسیر صحیح حرکت خواهد کرد و دچار مشکل نخواهد شد.
نوع طراحی صحنه و نحوه قرارگرفتن جایگاه قاضی این موضوع را به مخاطب القاء می‌کند که قاضی حاکم و مشرف بر جامعه است و به نوعی دست بالا محسوب می‌شود، اما در خاتمه با نشان دادن فساد قاضی، بدبینی و ناامیدی در مخاطب به وجود می‌آید و بیننده احتمالاً با خود خواهد گفت که هیچ کس در نهایت طرف مظلوم نیست... نظر شما در این باره چیست؟
من فکر می‌کنم که چیزی که الان در جامعه جهانی می‌بینیم همین است. مظلومان خیلی مورد توجه قرا نمی‌گیرند و روز به روز مظلوم‌تر می‌شوندو از سوی دیگر ظالمان هر روز قوی‌تر و قدرتمندتر و پولدارتر می‌شوند. من آن چیزی را که از جامعه جهانی دیدم به صحنه آوردم.
آفتی که این روزها گریبان گیر بسیاری از نمایش‌های در حال اجرا شده است عدم توجه کارگردانان به نقشهای فرعی نمایش‌هاست. مشکلی که نمایش شما هم به آن دچار شده است. برای مثال بر خلاف بازی روان و قابل قبول کاراکترهای اصلی - نقش خانم ها - که کاملاً صحیح هدایت شده اند دو کاراکتر منشی دادگاه گویی فقط برای رفع تکلیف و ادای دیالوگها بازی می کنند و هیچ تلاشی برای بهتر بودن ندارند! آیا تمرکز بیش از اندازه کارگردان ها بر نقشهای اصلی خصوصاً بازیگران نام آشنا دلیل این موضوع نیست؟
من همیشه سعی کرده‌ام در نمایش‌هایم نقشهای فرعی هم بدرخشند. ما چندین نقش فرعی دیگر داشتیم که بسیار عالی بودند. "فانتین"، "منشی دکتر"، "فرد معترض" و "گاروش"، که شما این کاراکترها را نادیده گرفته‌اید. بعضی نقش‌ها مثل منشی‌های دادگاه فضای بیشتری برای کارکردن ندارند و منشی و به اصطلاح میرزا بنویس هستند و وظیفه‌ای جز این ندارند.
در طول نمایش مخاطب فقط جنبه‌های منفی جراحی‌های زیبایی را می‌بیند اما باید پذیرفت جراحی زیبایی همیشه بد نبوده و جنبه‌های مثبتی هم دارد. آیا خودآگاه از این موضوع گذشته‌اید؟
ما اصلا از این موضوع نگذشته‌ایم! توضیح لازم داده شد، کما اینکه در نمایش هم هست که بعضی افراد هستند که مشکلات روانی دارند و دائم به این مسئله - جراحی زیبایی - می‌پردازند. از طرفی برخی افراد هم هستند که صرفاً به دلیل نیاز به سمت جراحی زیبایی می‌روند که البته فکر کنم در نمایش اشاراتی به آن شد.
همکاری با بازیگران نام آشنا و پرمخاطب چگونه بود؟ آیا ورود بازیگران مشهور و معروف به جذب مخاطب و رونق تئاتر کمک می‌کند؟
واقعیت این است که در حال حاضر دعوت از جامعه برای تماشای تئاتر به سختی ممکن می‌شود و مخاطب سخت به دیدن تئاتر می‌آید. حتی اگر استاره‌ها و نام آشناها هم روی صحنه باشند جذب مخاطب در تئاتر بسیار سخت است. ما تمام تلاش خود را انجام دادیم، امیدوارم که مردم کار ما را دیده و پسندیده باشند.
فراخوان رادیو تئاتر در جشنواره نمایش‌های آیینی - سنتی منتشر شدنمایش «بی صورت فلکی» به کارگردانی مریم باقری و نویسنگی نیاز اسماعیل‌پور این روزها در سالن چهارسو مجموعه تئاتر شهر روی صحنه رفته است.
تهیه کننده این نمایش مهران احسانیان است و بازیگران آن عبارتند از: امیر غفارمنش، وحید آقاپور، الهه پورجمشید، نادیا فرجی، بهداد قادری، آیلار نوشهری، شهناز نوروزی، محمدامین سبزعلی، یاسمن عطاءالهی، علیرضا مصلحی، ارشیا نصیرنیا، محبوبه نورداد، محمد سعوه
این نمایش از هشتم خرداد تا هشتم تیر 1402 از ساعت 20 و 15 دقیقه در تالار چهارسو و به مدت یک ساعت و 15 دقیقه روی صحنه می‌رود.
در خلاصه این نمایش آمده است: نمایش کمدی بی صورت فلکی در یک دادگاه فرضی می‌گذرد که آدم‌های نمایش برای فرار از ناکامی‌ها و سرخوردگی‌های خود تن به عمل‌های زیبایی می‌دهند و در نهایت درگیر مشکلاتی می‌شوند و در ادامه ماجرا در این نمایش با اعتراض و اعتراف‌هایی علیه فرد و جامعه روبرو می‌شویم.
------------------------ گفت‌وگو: هبت‌اله یگانه ------------------------
