ترسی پیچیده و غیرمنطقی به نام «فوبیا» / راهکار مقابله با ترس چیست؟
کسانی که دچار فوبیا هستند هنگام روبه‌روشدن با منبع ترس‌شان، هراس شدیدی تجربه می‌کنند.
به گزارش باشگاه خبرنگاران جوان، در این گزارش قرار است به بحث مهمی بپردازیم که شاید شما را هم گریبان‌گیر خود کرده است، مسئله فوبیا یا ترس ناگهانی است! می‌توان گفت این ترس نوعی واکنش بیمارگونه و غیرمنطقی است. کسانی که دچار فوبیا هستند هنگام روبه‌روشدن با منبع ترس‌شان هراس شدیدی تجربه می‌کنند که این هراس ممکن است در ارتباط با برخی مکان‌ها، موقعیت‌ها، اشیا و جانوران به‌وجود بیاید.
البته یکی از عوامل ایجاد فوبیا عوامل ژنتیکی و محیطی است بسیاری از کارشناسان براین‌باورند که وقتی یکی از بستگان نزدیک کودکان دچار اختلال اضطراب فراگیر باشد، بیشتر در معرض ابتلا به فوبیا هستند همچنین تجربه‌ی حوادث ناراحت‌کننده همچون تجربه‌ی تصادف یا غرق‌شدگی هم ممکن است باعث بروز فوبیا شود. فرد مبتلا به فوبیا، بسیار فراتر از تهدیدی که ممکن است از طرف آن شی یا موقعیت بوجود آید احساس ترس می‌کند.
فوبیا انواع مختلفی دارد که می‌توان به فوبیای خاص، فوبیا های اجتماعی (اختلال اضطراب اجتماعی) و آگورافوبیا اشاره کرد، فوبیا خاص شامل ترس از یک شی یا موقعیت خاص همچون ارتفاع، پرواز، آسانسور، خون، سوزن، دندانپزشکان، طبیعت، آب، گردباد، زلزله و حیوانات است و فوبیای اجتماعی بیشتر شامل ترس و بیش از حد از خجالت کشیدن یا ارزیابی منفی در یک موقعیت اجتماعی را در پی دارد.
فرد مبتلا به فوبیا اجتماعی از انجام فعالیت هایی در جمع، مانند صحبت کردن، که در آن دیگران در معرض قضاوت قرار می گیرند، پرهیز می کند اما علائم آگورافوبیا به طور معمول منجر به محدودیت های بیشتر در زندگی فرد مانند اجتناب از رانندگی، ازدحام جمعیت یا فضای باز بزرگ می شود.
در این خصوص فاطمه ابراهیمی، روانشناس و مشاور خانواده در گفتگو با باشگاه خبرنگاران جوان گفت: «فردی که فوبیا دارد نسبت به وضعیت و اشیاء ترس دارد که در واقع ترسناک نیستند، ولی فرد نمی‌تواند ترس خود را نسبت به آن‌ها کنترل کند و به صورت غیر ارادی دچار ترس می‌شود در حالیکه این ترس‌ها غیر ارادی هستند.»: والدین با ترساندن کودک برای وادار کردن او به انجام کاری زمینه فوبیای نسبت به عاملی را آماده می‌کنند و در واقع این یکی از عوامل محیطی شایع در این اختلال است. وی بیان کرد: حال اگر کودک مبتلا به فوبیا شده باشد نحوه رفتار با او بسیار مهم است، اغلب والدین گمان می‌کنند ترس کودک ارادی است و از این رو مدام از او می‌خواهند که از این موضوع مورد ترس نترسد و به او می‌گویند این مسئله ترس ندارد و حتی در مواردی با او رفتار خشن دارند در حالی که باید کودک را درک کنند و متوجه باشند این مشکل غیر ارادی است و واکنش کودک دست خودش نیست.
وی بر این باور است که «فوبیا درمان پذیر است و بهترین اقدام درمان و مراجعه به روانشناس است. عدم مواجهه با موقعیت اضطراب زا، درک ترس کودک، حل اختلافات زناشویی و مراجعه به روانشناس در این خصوص حائز اهمیت است. روانشناس اغلب از درمان‌های رفتاری و شناختی کمک می‌گیرد که متداول‌ترین این درمان‌ها عبارت است از حساسیت زدایی منظم، شرطی سازی متفاوت، مواجه سازی با موقعیت ترسناک، یادگیری مشاهده‌ای که از طریق مشاهده افرادی که از این موقعیت ترس ندارد امکان پذیر است. در کنار این روش‌ها هم از درمان‌های شناختی مانند بازسازی شناختی، تغییر باور‌های غلط فردی نسبت به موقعیت استرس زا است.
فوبیا علائم جسمانی هم دارد که می‌توان به ضربان یا تپش قلب، تنگی نفس، تکلم سریع و یا ناتوانی در تلکم، خشکی دهان، مشکلات معده، حالت تهوع، فشار خون بالا، گر گرفتگی یا لرز، درد یا گرفتگی قفسه سینه، احساس خفگی، سرگیجه یا سبکی سر، تعریق زیاد، تنفس غیرطبیعی، داشتن دلشوره و سوزن سوزن شدن بدن اشاره کرد همچنین بسیاری از کارششناسان براین باورند که هنگامی که مغز انسان در زمان ترس شدید به نوعی خاص عمل می‌کند یعنی اگر شخص بعدها در زندگی با شرایط و رویداد مشابهی روبه‌رو شود، این بخش‌های مغز آن واقعه استرس آور را دوباره و بیش از چند بار به شخص یاد آوری خواهند کرد و همین باعث می‌شود که بدن همان واکنش را دوباره تجربه کند. تحقیقات نشان می‌دهد که فوبیا اغلب به آمیگدال که پشت غده هیپوفیز قرار دارد مرتبط است. آمیگدال ترشح هورمون جنگ و گریز را تحریک می‌کند. در این شرایط مغز و بدن برای مقابله با حالت استرس آماده می‌شوند.
این نوع ترس، زن و مرد نمی‌شناسد و ممکن است در هر سن و سالی برای افراد ایجاد شود اما بهتر است اگر از چیز خاصی می‌ترسیم آن را سریعا با فوبیا اشتباه نگیریم، در این خصوص شاید بهتر باشد که با یک روانشناس و متخصص گفت و گو کنید زیرا هر ترسی به معنی فوبیا نیست و بسیاری از ترس‌ها طبیعی و قابل در هستند؛ جالب است بدانید که فرد مبتلا به فوبیا تمام سعی‌اش را می‌کند تا از آنچه می‌ترسد، پرهیز کند و همین باعث می‌شود گاهی توانایی‌های بیمار در انجام کارهای عادی و روزمره‌اش بشدت افت کند.
افزون بر این، شکوفه سویا بهمنی روانشناس معتقد است که تغییر سبک زندگی، گذراندن دوره درمان شناختی رفتاری، شرکت در یک گروه خودیاری و استفاده از مواجهه درمانی برای غلبه بر فوبیا از موارد یک برنامه خودیاری است. ایجاد برخی تغییرات ساده در سبک زندگی عاملی مؤثر در کاهش علائم فوبیا است و این تغییرات شامل ورزش منظم، خوردن وعده های غذایی سالم و منظم، خواب کافی و کاهش یا اجتناب از مصرف کافئین و سایر محرک ها است.
وی گفت: مواجهه درمانی عاملی بسیار مناسب برای کنار آمدن فرد با ترس خود است و تکنیک های آرام سازی شامل برخی تمرینات بدنی در جهت ایجاد آرامش در فرد و کنترل تنفس از دیگر تکنیک های خودیاری محسوب می شود؛ در تجسم، ترکیب تکنیک های آرام سازی و تنفس با تجسم ذهنی، سبب کنار آمدن موفقیت آمیز فرد با شرایط استرس زا می شود، همچنین شرکت در گروه های خودیاری روشی مفید برای ملاقات با افرادی است که به علت داشتن تجارب مشابه، می توانند روش های مقابله با ترس را به اشتراک بگذارند.
بیشتر بخوانید
