تسلیم تحریم‌ها نشدیم

صنعت هوایی ایران مانند سایر بخش‌ها، سال‌هاست تحت‌تاثیر تحریم‌ها قرار دارد. البته این شرایط برای صنعت هوایی ما هم تاثیرات مثبت داشته و هم منفی. از جمله تاثیرات منفی که اعمال تحریم‌ها بر صنعت هوایی ما گذاشته می‌توان به ایجاد مشکلاتی در تهیه، تامین و تعمیر، تعویض و نگهداری هواپیماها و خرید هواپیماهای نو اشاره کرد. واقعیت این است که تحریم‌ها، حرکت در این مسیر را برای کشور ما بسیار سخت کرده است. براساس تحریمی که ازسوی امریکا بر ما تحمیل شده، عرضه برخی از تجهیزات هوایی که در کشورهای دیگر مانند کشورهای اروپایی تولید شده باشد و همچنین هواپیماهای مدل بالا، ممنوعیت دارد. قاعدتا این ممنوعیت تاثیر منفی خود را بر وضعیت ناوگان هوایی ما می‌گذارد.

ضمن اینکه مسیر خرید یا واردات قطعات و هواپیماها برای ما هموار نیست و هزینه‌های ما را در این بخش بالا می‌برد. در کنار تاثیرات منفی، تحریم‌ها آثار مثبتی هم بر صنعت هوایی ما دارد که نمی‌توان آنها را نادیده گرفت. از جمله آثار مثبت تحریم‌ها بر ناوگان هوایی ما این است که متخصصان صنعت هواپیمایی ما تلاش‌شان را بیشتر کردند تا بتوانند بسیاری از کارهایی که تا دیروز انجام آنها نیازمند مراوده با امریکا و اروپا بود را خودشان انجام دهند. در حال حاضر شاهدیم که بخش زیادی از تعمیرات اساسی و اورهال در ناوگان هوایی کشور توسط متخصصان داخلی انجام می‌شود، در حالی‌که در یکی، دو دهه قبل، به‌هیچ‌وجه این کار امکان‌پذیر نبود و بسیاری از هواپیماهای ما زمینگیر شده بودند. این تلاش تا جایی عمق پیدا کرده که به‌تازگی خبرهایی درباره شرکت‌های دانش‌بنیانی می‌شنویم که به‌طور خاص در زمینه تعمیر، نگهداری و اورهال هواپیما فعال هستند؛ یعنی متخصصان و جوانان ایرانی توانایی این را دارند که تعمیرات و نگهداری هواپیماها را در حد اورهال و تعمیرات اساسی در داخل انجام دهند و این کار را انجام داده‌اند. البته این بخش از تلاش‌ها در صنایع نظامی ما، خیلی زودتر به موفقیت و خودکفایی رسیده بود که اخیرا در بخش سیویل و غیرنظامی هم متخصصان داخلی موفق شده‌اند به درجه بالایی از توان اجرایی برسند. مسیری که تاکنون طی کرده‌ایم نشان می‌دهد در دوران تحریم در صنعت هوایی، نه‌تنها دستان‌مان را بالا نبرده و تسلیم نشده‌ایم، بلکه در کنار تلاشی که در بخش دیپلماسی انجام می‌شد، بخش تکنیکال و فنی هم تلاش‌های خود را مضاعف کرد و به موفقیت‌های خوبی هم رسیدیم. در حال حاضر، ناوگان هوایی کشور براساس آمار و داده‌های مربوط نسبت به سال 1395، روند رو به رشد و خوبی داشته است. تعداد ناوگان هوایی ما که 5 سال پیش زمینگیر و به‌دلیل تحریم‌ها غیرقابل تعمیر بودند، به نسبت زیاد بود. در حال حاضر آمار و اعداد ارقام نشان می‌دهد تعداد هواپیماهای فعال ما روبه رشد است و تعداد هواپیماهای زمینگیر کاهش پیدا کرده که تا حدودی تاییدکننده تاثیر مثبت تحریم‌هاست و نشان می‌دهد در تحریم صنعت هواپیمایی دست ما بسته نیست و با تکیه بر توان داخلی می‌توانیم به شرایط ایده‌آل و در برخی بخش‌ها که ظرفیت دارد به خودکفایی برسیم و تا حدود زیادی از مانع تحریم‌ها، عبور کنیم. بخشی از مشکلات صنعت هوایی کشور مربوط به خرید یا تعمیر قطعات است که در این بخش نیز دست‌بسته نماندیم. در صنعت هوایی دنیا این‌گونه است که همه قطعات در یک کشور تولید نمی‌شود و قطعات مختلف در کشورهای گوناگون تولید و در بازارهای بین‌المللی می‌شود. هر کشوری ادعا کند به‌عنوان نمونه، تمام قطعات بوئینگ را خودش تولید می‌کند، ادعایی کذبی کرده است، چون اساسا صنعت هوایی یک صنعت خاص است و چنین ظرفیتی برای آن نمی‌توان متصور بود و ممکن نیست. با احتساب همین مسئله در ایران هم چه تحریم باشیم چه نباشیم، صنعت هوایی به‌دلیل های‌تک بودن و قطعاتی که تعدادشان خیلی زیاد است نمی‌تواند در تمام بخش‌ها فقط متکی به توان داخلی باشد و به ناچار مجبور به تامین بخشی از تجهیزات موردنیاز از بازارهای بین‌المللی است. در دنیا تصمیم‌گیری درباره تولید هر محصولی براساس شاخص‌هایی مانند منفعت و توجیه اقتصادی، فنی، قیمت و... است. در هر فعالیت اقتصادی، توجیه‌پذیری همیشه تعیین‌کننده است. تولید قطعات هواپیما نیز طبق این اصل در شرکت‌ها و کشورهای مختلف انجام می‌شود و شرکت‌های هوایی جهان با سفارش دهی قطعات و تجهیزات موردنیاز خود را تامین می‌کنند. در پایان تاکید می‌کنم باوجود مشکلات بسیار زیاد دوران تحریم، صنعت هوایی ایران موفقیت‌های خوبی به‌دست آورده است.