تشدید ناترازی برق در سال‌های آتی
مهم‌ترین عارضه‌ای که صنعت برق در سال‌های اخیر به آن دچار شده، ناترازی در تامین و تقاضای برق در ایام اوج مصرف است. بررسی شاخص‌های کلان بخش برق در سال 1402 نشان می‌دهد که اگرچه ظرفیت اسمی نیروگاه‌های کشور 1.7درصد افزایش یافته، اما رشد تقاضای برق در زمان پیک 5.8درصد بوده و به همین دلیل ناترازی برق شدت گرفته است. همچنین بار تامین‌نشده در اوج تقاضا در سال 1402، 12443مگاوات بوده است. این...
بررسی سهم مصرف‌کنندگان مختلف داخلی و صادرات برق از مجموع مصرف برق نیز در سال 1402 نشان می‌دهد که بخش صنعت بزرگ‌ترین مصرف‌کننده برق در سال 1402 بوده و 36درصد از کل مصرف برق کشور را به خود اختصاص داده است . بخش خانگی نیز با 31درصد، در رتبه دوم قرار دارد. صادرات برق نیز به رغم منافع اقتصادی و راهبردی آن، سهم اندکی (یک‌درصد) داشته است .
براساس گزارش مرکز پژوهش های مجلس، در حوزه تنوع سبد تولید برق نیز آمار موجود نشان‌دهنده اتکای بیش از حد (بیشتر از 90درصد) تولید برق کشور به سوخت های فسیلی است . ناترازی گاز طبیعی در فصل سرد و همچنین زیان‌های اقتصادی و زیست محیطی سوخت های مایع ، توجه بیشتر به توسعه منابع غیرفسیلی تولید برق (به خصوص تجدیدپذیر) و افزایش راندمان نیروگاه‌های حرارتی را ایجاب می‌کند.
ظرفیت اسمی نیروگاه‌های کشور در سال 1402، با 1.7درصد افزایش نسبت به سال قبل ، به 92351مگاوات رسیده است . روند ناترازی برق در کشور تقریبا از سال 1392 شروع شده و از سال 1400 به بعد شدت گرفته است. اختلاف میان تقاضای پیک و قدرت تامین شده در لحظه پیک در سال 1402 به بیش از 12400مگاوات رسیده است .
میزان افزایش ظرفیت سالانه نیروگاه‌های حرارتی و برقابی در سال‌های 1404-1395 نشان می‌دهد که حداکثر افزایش ظرفیت محقق شده در این سال‌ها مربوط به سال 1401 با حدود 4هزار مگاوات افزایش ظرفیت (عمدتا حرارتی ) بوده است . تا پیش از سال 1402 از میان نیروگاه‌های جدیدی که هر سال وارد مدار شده‌اند، بخش اعظم ظرفیت جدید متعلق به نیروگاه‌های حرارتی بوده است . اما برنامه وزارت نیرو برای افزایش ظرفیت نیروگاهی در سال‌های 1403 و 1404 در بخش تجدیدپذیر، بسیار بیشتر از افزایش ظرفیت محقق‌شده در سال‌های قبل است .
سهم نیروگاه‌های مختلف و همچنین واردات در سبد تامین برق کشور در سال 1402 نشان می‌دهد که بیش از 90درصد تولید برق کشور در سال 1402 توسط انواع نیروگاه‌های حرارتی (سیکل ترکیبی ، بخاری ، گازی و تولید پراکنده) تامین شده و تنها بخش بسیار اندکی (حدود 0.5درصد از تولید برق کشور) توسط نیروگاه‌های تجدیدپذیر تامین شده است .
میزان انواع سوخت (گاز، گازوئیل و نفت کوره) مصرف‌شده در نیروگاه‌های حرارتی کشور طی سال‌های اخیر نشان می‌دهد که سهم سوخت های مایع (گازوئیل و نفت‌کوره) در سبد سوخت نیروگاهی رو به افزایش بوده و این سهم در سال 1402 به حدود 19درصد رسیده است .
ارزش مجموع سوخت مصرفی نیروگاه‌های حرارتی در سال 1402 معادل 963هزار میلیارد تومان تخمین زده می‌شود که از این مقدار 426هزار میلیارد تومان مربوط به سوخت های مایع (با احتساب قیمت صادراتی گازوئیل و نفت کوره) و 536هزار میلیارد تومان مربوط به سوخت گاز طبیعی (با احتساب قیمت خوراک پتروشیمی ها) بوده است .
وضعیت مصرف برق در سال 1402
بررسی سهم مصرف‌کنندگان مختلف داخلی و صادرات برق از مجموع مصرف برق در سال 1402 نشان می‌دهد که بخش صنعت بزرگ‌ترین مصرف‌کننده برق در سال 1402 بوده و 36درصد از کل مصرف برق کشور را به خود اختصاص داده است . بخش خانگی نیز با 31درصد، در رتبه دوم قرار دارد. صادرات برق نیز به رغم منافع اقتصادی و راهبردی آن، سهم اندکی (یک‌درصد) داشته است .
مجموع مصرف برق کشور در سال 1402، 333میلیارد کیلووات ساعت بوده که 5درصد افزایش داشته است. مصرف برق در سال‌های 1401 و 1400 به ترتیب، 317 و 303میلیارد کیلووات ساعت بوده است.
مصرف بخش خانگی در سال‌های 1402، 1401 و 1400 به ترتیب، 105، 98 و 98میلیارد کیلووات ساعت بوده است. مصرف برق خانگی در سال 1402 به میزان 7.1درصد افزایش یافته که بخشی مربوط به افزایش تعداد مشترکان و بخشی مربوط به افزایش سرانه مصرف هر مشترک بوده است .
مصرف بخش صنعت در سال‌های 1402، 1401 و 1400 به ترتیب، 121، 116 و 110میلیارد کیلووات ساعت بوده؛ 4.3درصد افزایش در سال 1402 که عمدتا مربوط به افزایش تولیدات صنعتی بوده است .
مصرف بخش کشاورزی نیز در سال‌های 1402، 1401 و 1400 به ترتیب 47، 45 و 44 میلیارد کیلووات ساعت بوده که 4.4درصد در سال 1402 افزایش داشته است.
شدت مصرف برق صنایع در سال‌های اخیر روند کاهشی داشته است که به نظر می‌رسد یکی از دلایل آن اصلاح تعرفه های این بخش باشد. سرانه مصرف بخش خانگی 4.1درصد افزایش یافته و در کنار افزایش تعداد مشترکان خانگی ، باعث افزایش مصرف برق در بخش خانگی شده است . بررسی میزان رشد ظرفیت اسمی نیروگاه‌ها با اوج تقاضای بار و مصرف برق در سال 1402 بیانگر این است که میزان رشد ظرفیت اسمی نیروگاه‌ها در سال 1402 به میزان قابل توجهی کمتر از رشد تقاضای برق بوده است که این مساله می تواند به تشدید ناترازی برق در سال‌های آتی منجر شود.
برنامه هفتم پیشرفت هدف‌گذاری های متعددی برای بخش برق کشور داشته که نظارت بر میزان تحقق آنها مستلزم پایش مداوم شاخص های کلان این بخش است . بررسی شرایط تامین برق کشور در سال 1402 (به عنوان آخرین سال قانون برنامه ششم توسعه )، بیانگر آن است که اگرچه میزان تامین برق در سال‌های اخیر روند افزایشی داشته ، اما به دلیل رشد بیشتر تقاضا، ناترازی برق شدت گرفته است . بنابراین لازم است در کنار افزایش تولید، برنامه های مدیریت و بهینه سازی مصرف برق نیز مورد توجه جدی قرار گیرند. در حوزه تنوع سبد تولید برق، آمار موجود نشان‌دهنده اتکای بیش از حد (بیشتر از 90درصد) تولید برق کشور به سوخت های فسیلی است . ناترازی گاز طبیعی در فصل سرد و همچنین زیان‌های اقتصادی و زیست محیطی سوخت های مایع ، توجه بیشتر به توسعه منابع غیرفسیلی تولید برق (به خصوص تجدیدپذیر) و افزایش راندمان نیروگاه‌های حرارتی را ایجاب می‌کند.
--> اخبار مرتبط
