تولید رادیوداروی 68Ga-RM2 برای تصویربرداری از تومورها در ایران
ایران در ادامه مسیر توسعه فناوری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای موفق به تولید رادیوداروی 68Ga-RM با قابلیت تصویربرداری دقیق از تومورهای سرطانی به روش PET/CT شد؛ دستاوردی که گامی مهم در تشخیص زودهنگام سرطان و کاهش وابستگی به واردات رادیوداروهای است.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، انرژی هسته‌ای در ایران، سال‌هاست که به عنوان یک ظرفیت ملی در مسیر اهداف صلح‌آمیز، به‌ویژه در حوزه سلامت و درمان، مورد بهره‌برداری قرار گرفته است.
برخلاف تبلیغات منفی و مغرضانه برخی رسانه‌ها، جمهوری اسلامی ایران تمرکز خود را بر توسعه فناوری‌های صلح‌آمیز هسته‌ای از جمله در زمینه‌های پزشکی، کشاورزی و صنعت معطوف کرده است؛ به‌طوری‌که امروزه محصولات و فرآورده‌های فناورانه متعددی با اتکا به این توان بومی در کشور تولید می‌شود که نقش موثری در ارتقای سلامت عمومی و درمان بیماران دارند.
یکی از مهم‌ترین حوزه‌های کاربرد صلح‌آمیز فناوری هسته‌ای، تولید رادیوداروها برای تشخیص و درمان بیماری‌ها، به‌ویژه سرطان است. ایران طی سال‌های اخیر موفق شده با تکیه بر دانش بومی و متخصصان داخلی، به فناوری‌های نوین در این عرصه دست یابد و بخشی از نیاز کشور به رادیوداروهای تشخیصی و درمانی را به‌طور کامل تأمین کند. در همین راستا، پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای وابسته به سازمان انرژی اتمی ایران، موفق به تهیه یک نمونه بالینی جدید از رادیوداروی تشخیصی با قابلیت تصویربرداری دقیق از تومورها شده است.
خبرگزاری تسنیم در قالب سلسله‌گزارش‌هایی تلاش دارد با نگاهی علمی، به معرفی بخشی از این دستاوردها بپردازد؛ دستاوردهایی که نه تنها در مرزهای دانش قرار دارند، بلکه زندگی بیماران، کشاورزان، تولیدکنندگان و محققان را به‌طور مستقیم تحت تأثیر قرار داده‌اند. تاکنون 7 شماره از این سلسله گزارش‌ها منتشر شده است که در ادامه گزارش هشتم را از نظر می‌گذرانید:
گزارش اول: معرفی رادیوداروی هدفمند مبتنی بر رنیوم 188 برای درمان تومورهای نورواندوکرین
گزارش دوم: رونمایی از سامانه پیشرفته «اندرکنش لیزر با ماده» و ظرفیت آن در توسعه شتاب‌دهنده‌های ذرات
گزارش سوم: بررسی کاربرد فناوری پرتودهی گاما در افزایش ماندگاری محصولات کشاورزی و کاهش ضایعات غذایی
گزارش چهارم: رادیونوکلئید 195Pt؛ سوخت پیشران داروی ضدسرطان دقیق ایران
گزارش پنجم: تولید برنج مقاوم به خشکی در ایران با فناوری هسته‌ای
گزارش ششم: پایش رانشگرهای میکرونیوتنی ماهواره‌ها بافناوری هسته‌ای ایران
گزارش هفتم: Lu-CXCR4؛ رادیودارویی برای توقف متاستاز با کمک علم ایرانی
گزارش هشتم | تولید نمونه بالینی از رادیوداروی تشخیصی 68Ga-RM2 برای تومورهای GRPR+
در این پروژه، رادیوداروی Ga-RM با خلوص رادیوشیمیایی بالاتر از 99 درصد و بازدهی بیش از 85 درصد در شرایط بهینه تولید شد. پس از بررسی پایداری ترکیب در بافر PBS و در حضور سرم انسانی، مطالعات پیش‌بالینی این رادیودارو انجام و در نهایت، نمونه بالینی قابل تزریق به بیمار تهیه شد.
مطالعات سلولی نشان داد این رادیودارو در محیط برون‌تنی دارای قدرت اتصال بالایی به سلول‌های حاوی گیرنده GRP است. همچنین نتایج بررسی توزیع زیستی رادیودارو در موش‌های حامل تومورهای دارای گیرنده GRP، اختصاصیت بالای این رادیودارو نسبت به بافت تومور و عدم اتصال آن به بافت‌های غیرهدف را تأیید کرد.
یافته‌های به‌دست‌آمده حاکی از آن است که رادیوداروی Ga-RM گزینه‌ای بسیار مناسب برای تصویربرداری PET از تومورهایی با بیان گیرنده GRPRs به‌شمار می‌رود. امید می‌رود این رادیودارو در آینده‌ای نزدیک، نقش مؤثری در تصویربرداری از بیماران ایفا کند.
کاربردهای بالینی و بازار هدف
این رادیودارو قابلیت تزریق به بیماران مبتلا به سرطان پستان، گلیوبلاستوما (نوعی سرطان مغز) و سرطان پروستات اولیه را دارد. از آنجایی که تشخیص دقیق محل و میزان گسترش تومور برای انتخاب روش درمانی مناسب حیاتی است، استفاده از این رادیودارو می‌تواند به عنوان یک ابزار مهم تشخیصی در کنار روش‌های درمانی مدرن مورد استفاده قرار گیرد.
چشم‌انداز آینده و بهره‌برداری گسترده
با توجه به برتری‌های تصویربرداری به روش PET نسبت به روش‌های قدیمی‌تر مانند SPECT، استفاده از رادیوایزوتوپ‌های گسیل‌کننده پوزیترون از جمله گالیوم -68 در حال گسترش است. گالیوم -68 به دلیل ویژگی‌های فیزیکی، شیمیایی و سهولت دسترسی از طریق ژنراتور، یکی از مناسب‌ترین رادیونوکلئیدها برای تولید ترکیبات نشان‌دار به شمار می‌رود.
مطالعات انجام‌شده از کارایی بسیار بالای 68Ga-RM2 در شناسایی تومورهای بیان‌کننده گیرنده GRP حکایت دارد. بر این اساس، در گام بعدی قرار است مطالعات بالینی گسترده‌تر روی این رادیودارو انجام شود تا در نهایت، پس از دریافت مجوزهای لازم، به لیست رسمی داروهای تصویربرداری PET در کشور اضافه شود.
دستاورد پژوهشگاه علوم و فنون هسته‌ای در تولید رادیوداروی 68Ga-RM2، گام بلندی در مسیر خودکفایی کشور در حوزه رادیوداروهای پیشرفته است. این موفقیت ضمن اثبات توان علمی و تحقیقاتی ایران در حوزه فناوری‌های نوین، نویدبخش آینده‌ای روشن در حوزه تشخیص سریع‌تر و دقیق‌تر سرطان خواهد بود؛ آینده‌ای که در آن بیماران ایرانی می‌توانند با تکیه بر دانش بومی و بدون وابستگی به خارج، از خدمات پزشکی نوین بهره‌مند شوند.