جایزه نوبل ادبیات در دستان نویسنده نروژی

از زمانی که یون فوسه نویسنده نروژی برنده جایزه نوبل ادبیات سال 2023 شد، نروژ غرق در شادی‌است و این هفته این شادی وقتی به اوج خود رسید که فوسه متواضع و مسلماً خجالتی در مراسم اهدای جوایز مجلل نوبل که یکشنبه در استکهلم برگزار شد، با لباسی رسمی مدال طلای نوبل، دیپلم و تبریک خود را از پادشاه سوئد، کارل گوستاف دریافت کرد.

یون فوسه که قبل از این، روز پنج‌شنبه سخنرانی نوبل خود را در استکهلم ارایه کرد، گفته بود برای این کار به طرز وحشتناکی مضطرب بود. فوسه پیشتر گفته بود از همه تشریفات می‌ترسد و حتی نگران بود که نکند در مراسم حاضر نشود. این نویسنده برای دوری کردن از شهرت مشهور است و ترس عمیقی از سخنرانی در جمع دارد. او در رادیو و تلویزیون نروژ اعتراف کرد: «به طرز وحشتناکی، مضطرب بودم» و این اضطراب وقتی سخنرانی دریافت جایزه نوبل خود را روز پنج‌شنبه خواند، نشسته بود و دست‌هایش به وضوح می‌لرزید، کاملاً مشخص بود.

یون فوسه در کل لباس غیررسمی را انتخاب می‌کند، اما با توجه به مراسم سلطنتی، روشن شد وی یکی از خوش لباس‌ترین برندگان جایزه نوبل در مراسم جایزه نوبل یکشنبه در استکهلم است.

اکنون فوسه، در 64 سالگی جایگاهی را به دست آورده است که مفسر نشریه مشهور نروژ از آن به عنوان «مکانی محکم در تاریخ نروژ» یاد کرد. اوکلند در روزنامه «آفتن‌پستن» نوشت: اکنون می‌دانیم که آثار یون فوسه برای دانش‌آموزان مدارس ارایه می‌شود و توسط دانشگاهیان مورد مطالعه قرار می‌گیرد و نسل‌های جدید برای تجربه سبک منحصر به فرد او خواهند آمد.

این نویسنده در سخنرانی خود فاش کرد که برخی از دست‌نوشته‌های اولیه‌اش توسط ناشران رد شده‌اند، اما نوشته‌های سه نویسنده نروژی دیگر که برنده جایزه نوبل شده‌اند هم همین سرنوشت را داشتند.

پروفسور آندرس اولسون، عضو آکادمی علوم و هنر سوئد و رهبر کمیته نوبل ادبیات، در سخنرانی خود در مراسم اهدای جایزه روز یکشنبه یادآوری کرد: ویژگی نادر فوسه این است که موفق می‌شود، همانطور که در دلیل اهدای جایزه آمده از ساده‌ترین کلمات استفاده کند و درباره تجربیاتی بنویسد که همه ما می‌توانیم با آن‌ها ارتباط برقرار کنیم. درباره جدایی، مرگ و آسیب‌پذیری عشق.

اولسون همچنین خاطرنشان کرد: فوسه اولین برنده جایزه نوبل ادبیات است که به زبان نینورسک، یکی از دو شکل رسمی زبان نروژی بر اساس گویش‌های روستایی، می‌نویسد.

جشن گرفتن جایزه فوسه درست پس از اعلام برنده شدن جایزه در ماه اکتبر آغاز شد، حتی در شرایطی که بسیاری از مردم تایید می‌کردند که بسیاری از بیش از 70 اثر فوسه شامل رمان، داستان کوتاه، شعر، مقاله و نمایشنامه را نخوانده‌اند. با این حال اکنون ناشر وی به سرعت با افزایش کارکنان خود در تلاش است تا به تمام تقاضا‌های ناگهانی، به ویژه در خارج از کشور، پاسخ دهد.

فوسه بلافاصله پس از اعلام برنده شدن جایزه نوبل به روزنامه‌ای داخلی گفته بود: رویداد‌های اجتماعی بزرگ هیچ لذتی به من نمی‌دهد، بلکه برعکس. او در طول مدت اقامت خود در استکهلم هم بسیاری از برنامه‌های جمعی را رد کرد، از جمله پذیرایی در سفارت نروژ، و وقتی از او پرسیدند که بیشتر منتظر چه چیزی است، با یک پیام کتبی چنین پاسخ داد: «تمام کردن این‌ها». برخی او را به ناسپاسی متهم کردند، اما او این موضوع را انکار کرد و مدعی شد که انرژی برای یک برنامه شلوغ یا معاشرت‌های زیاد را ندارد.

با این حال، او موافقت کرد که از کتابخانه‌ای در «رینکبی» که به دلیل جمعیت زیاد مهاجران شناخته شده، بازدید کند. به نظر می‌رسید برنامه خوب پیش رفت، فوسه لبخند می‌زد، دور میزی با دانش‌آموزان نوجوان مدرسه‌ای که آثار او را خوانده بودند و آشکارا علاقه‌مند بودند صحبت می‌کرد. میزبانان جوانش که حتی مقداری نینورسک آموخته بودند، به گرمی از او استقبال کردند و شعرهایش را خواندند.

منطقه زادگاه فوسه در «هاردانگر» با پرچم‌ها و گردهمایی‌ها موفقیت وی را جشن گرفت و رادیوی محلی 40 ساعت متنی از تمام 41 نمایشنامه‌اش را در تئاتر وستنورسک در برگن پخش کرد. در همین حال، دولت نروژ اعلام کرد یک جشنواره سالانه با عنوان «فوسه» با حضور یک نویسنده، نمایشنامه‌نویس یا محقق مشهور بین‌المللی راه‌اندازی می‌کند.

نروژ همچنین به عنوان بخشی از تلاش برای نشان دادن اهمیت آثار فوسه، بورسیه تحصیلی به نام وی اعطا خواهد کرد. این بورس تحصیلی با یک دوره اقامت در نروژ به مترجمان حرفه‌ای که ادبیات نروژی را به زبان‌های دیگر ترجمه می‌کنند، تعلق می‌گیرد.

لوبنا جافری، وزیر فرهنگ دولت نروژ گفت: اولین بار است که نویسنده‌ای که به زبان نینورسک می‌نویسد به این شیوه تجلیل می‌شود و از آخرین باری که یک نویسنده نروژی برنده جایزه نوبل ادبیات شد، 95 سال می‌گذرد. این یک رویداد تاریخی است و فوسه اکنون برای همیشه در تاریخ ادبیات ثبت خواهد شد.

فوسه در حال حاضر در اقامتگاه افتخاری هنرمندان زندگی می‌کند که در حاشیه باغ‌های اطراف کاخ سلطنتی در اسلو واقع شده است. او یک جایزه نقدی 11 میلیون کرونی از بنیاد نوبل دریافت می‌کند.