جهان متفاوت کتابخوان‌ها | رضایی: فوتبالیست یا بازیگر حرفه‌ای، لزوماً تحلیلگر خوبی نیست

به گزارش خبرنگار کتاب و ادبیات خبرگزاری فارس، مسأله مطالعه کتاب و میزان انس مردم با این یار مهربان موضوعی است که در چند دهه اخیر بسیار مورد بحث و گفت‌وگو قرار گرفته است. فرصتی یافتیم تا با احسان رضایی، نویسنده کتاب جدیدالانتشار «آداب کتابخواری» و منتقد ادبی در باب اهمیت مطالعه و اثرات و عوامل دوری از مطالعه عمیق صحبتی داشته باشیم که در ادامه بخش‌هایی از این گفت و شنود را می‌خوانید.

احسان رضایی در ابتدا گفت: در مورد کتابخوانی مردم ما یک پیش‌فرض و نگرشی وجود دارد که «مردم ما کتاب نمی‌خوانند». به عقیده من این گزاره و پیش‌فرض چندان صحیح و دقیق نیست و می‌بینیم که در همین اوضاع اقتصادی مردم از نمایشگاه کتاب 211 میلیارد تومان کتاب می‌خرند.

وی در توضیح صحبتش گفت: «درست است که باید اوضاع مطالعه خیلی بهتر از اینها باشد، ولی این ماجرا ابعاد مختلفی دارد. مثلاً طبق آمار خانه کتاب در سال 97، 100 هزار و 927 عنوان کتاب منتشر شده که 61 هزار و 350 عنوان کتاب آن، از آثار چاپ اولی بوده است. به آمار سال 98 که مراجعه کنیم می‌بینیم 105 هزار و 58 عنوان کتاب منتشر شده است که 57 هزار و 884 عنوان از آن برای اولین بار منتشر شده‌اند. این آمار نشان می‌دهد که ما تقریباً سالی 60 هزار عنوان کتاب چاپ اولی داریم. خب تمام این آثار که توسط نویسندگان تراز اول و حرفه‌ای نوشته نشده‌اند، پس ما با انبوهی از کتبی مواجهیم که به قلم نویسندگان درجه چندم هستند. این مسأله در کنار موضوع «کتابسازی» موجب آن می‌شود که انبوه کتاب‌های متوسط باعث شوند بسیاری از آثار ارزنده و قابل توجه دیده نشوند.

اولین سردبیر پایگاه نقد داستان ادامه داد: در کنار مورد بالا، یکی دیگر از عللی که موجب می‌شود آثار ارزشمند و عمیق به خوبی دیده نشود، ضعف تبلیغاتی از سوی ناشران است. معدودی از ناشران هستند که دست به تبلیغ و معرفی آثار خود می‌زنند و معمولاً شاهد هستیم که این خود نویسندگان و پدید‌آوردندگان آثار هستند که در فضای مجازی کتب را معرفی می‌کنند و در معرض تبلیغ قرار می‌دهند.

نداشتن مطالعه کتاب مساوی است با سطحی‌نگری به موضوعات

این منتقد ادبی تصریح کرد: وضعیت کتابخوانی شاید در وضعیت ایده‌آل قرار نداشته باشد، اما نباید تقصیر را صرفاً گردن خوانندگان و مخاطبان کتاب انداخت. این مسأله علل مختلفی دارد که بخشی، مربوط به کیفیت خود کتاب‌هاست؛ برخی مربوط به موضوع گرانی قیمت کتاب، بخشی مربوط به خود ناشر و نویسنده و قسمتی هم مربوط به جامعه است.

رضایی خاطرنشان کرد: مردم ما در حد یک جامعه اصیل و تاریخی که سابقه تمدنی طولانی دارد، کتابخوان نیستند. در چنین حالتی که جامعه از کتابخوانی دوری می‌کند، با توجه به دنیای جدید و وسایل ارتباط جمعی که امکان اظهار نشر در باره همه‌چیز را در اختیار ما قرار داده است، استقبال از نظرات هیجانی و تند به جای تحلیل‌های تخصصی بیش‌تر شده به طوری که بعضاً این هیجانات در گفتار و اظهار نظر بر عقلانیت غلبه پیدا می‌کند.

وی افزود: گاهی فقط به دلیل شهرت یک شخص و تعداد بالای دنبال‌کننده‌های مجازی او، به علاوه سخنان احساسی و هیجانی کار را به جایی می‌کشاند که گفته‌های تخصصی، اما بی‌سروصدا شنیده نشود. این بزرگ‌ترین آفتی است که نداشتن مطالعه عمیق بر جامعه ما گذاشته است؛ یعنی به جای رجوع به متخصص به «چهره» رجوع می‌کنیم. شاید کسی فوتبالیست خوب یا بازیگر حرفه‌ای باشد، اما لزوماً تحلیلگر خوبی نیست. از کجا می‌توانیم به این مسأله پی ببریم؟ به وسیله مطالعه. یعنی به وسیله کتاب و مطالعه است که ما مرجع امر را به خوبی می‌توانیم شناسایی کنیم.

باید برای غذای روحمان دغدغه داشته باشیم

رضایی در انتها در باره دغدغه‌مندی کتابخوانی گفت: مردم می‌دانند که غذا برای ادامه حیات ضروری است و برای همین، هر چقدر هم که مواد غذایی گران شود، باز آن را تهیه می‌کنند؛ چون می‌دانند بدن به غذا نیاز دارد. نکته همین است: احساس نیاز. اگر آدم‌ها قانع شوند که کتاب خواندن برای زندگی بهتر آنها تاثیری دارد، با خواندن، کارشان بهتر می‌شود، روابطشان محکم می‌شود، درآمدشان بیش‌تر می‌شود، یا هر فایده دیگری نصیبشان می‌شود. آن وقت استقبال از کتاب هم بیش‌تر می‌شود. اینجا نقش رسانه‌ها، اهالی فرهنگ و خود ناشرها مهم است که این اطلاع‌رسانی و اقناع را انجام بدهند.

سایر مطالب پرونده «جهان متفاوت کتابخوان‌ها» را می‌توانید در اخبار مرتبط همین مصاحبه بخوانید.

انتهای پیام /

شما می توانید این مطلب را ویرایش نمایید

وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی