حجاب و کمال عمومی جامعه

گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو؛ وحیده علی میرزائی، پژوهشگر و دانشجوی دکتری حقوق زن، در رابطه با اهمیت شناخت فلسفه حجاب در یادداشتی برای خبرگزاری دانشجو نوشت؛ حجاب، ابزار مناسبی است تا نیاز به اجتماعی بودن زنان به بهترین نحو پاسخ داده شود. پوشش مناسب و عفاف، راه قانونمندی است که به زنان کمک می‌کند به همراه این سلاح مطمئن، بتوانند به‌طور برابر و در کنار مردان و دوشادوش آنها در اجتماع حضوری فعال یابند و همسان آنها راه ترقی و تکامل را طی کنند.

از نظر اسلام، زن صرفاً به خود دعوت نشده است؛ بلکه به کمال عمومی جامعه و مشارکتی که میتواند در دستگیری از افراد دیگر جامعه داشته باشد، فراخوانده شده است. اسلام که کاملترین دین است و برای همیشه و همه بشریت از طرف خداوند نازل شده است، لباس را "هدیه الهی" معرفی کرده و وجوب پوشش زنان را با تعدیل و انتظام مناسبی به جامعه بشری ارزانی کرده است و بدین ترتیب از انحرافات یا افراط و تفریط‌هایی که درباره پوشش زنان وجود داشته، اجتناب کرده است و در تشریح قانون حجاب حدومرزی متناسب با غرایز انسانی در نظر گرفته است. بر اساس اصل لزوم هماهنگی و تناسب آفرینش و قانونگذاری خداوند، لباس و پوشاک را به بشر ارزانی داشت و اشتیاق درونی زنان به حجاب را با تشریع قانون پوشش مستحکم ساخت تا از گوهر هستی زن صیانت شود و جامعه از فرو رفتن درگرداب فساد و تباهی نجات یابد.

بی‌تردید، جهانبینی و انسان‌شناسی هر فرهنگ و مکتبی نقش اساسی و مهمی در انتخاب نوع و کیفیت پوشش دارد. بر اساس جهانبینی ادیان الهی که انسان خلیفه خداوند و مرکز و محور جهان هستی است و رسالت کسب معرفت و تهذیب نفس و اصلاح جامعه را بر دوش دارد و حیاتش در جهان آخرت نیز ادامه دارد، باید جسم زن و چشم مرد پوشیده شود. بی‌شک، پوشش زن در برابر مردان بیگانه، یکی از ضروریات دین اسلام است. در روایات نیز پوشیدن جامه بدن‌نما و نازک نزد نامحرم، آرایش و استعمال عطر در خارج از خانه و اختلاط فسادبرانگیز زن و مرد منع شده است و مردان باغیرت به هدایت و کنترل همسر و دختران و عفت نسبت به زنان مردم و دوری از چشم‌چرانی توصیه شده‌اند.

حجاب به‌معنای پوشش اسلامی بانوان، دارای دو بعد ایجابی و سلبی است. بعد ایجابی آن، وجوب پوشش بدن و بعد سلبی آن، حرام بودن خودنمایی به نامحرم است و این دو بعد در کنار یکدیگر موجب می‌شوند حجاب اسلامی محقق شود. شناخت فلسفه حجاب از مسائل مهمی است که آگاهی از آن می‌تواند یکی از پایه‌های تحقق فرهنگ پوشش اسلامی شود و به آن معنا بخشد. هدف اصلی تشریع احکام در اسلام، طبق آیات قرآنی، قرب به خداوند است که به‌وسیله تزکیه نفس و تقوا به‌دست می‌آید. همچنین، هدف از تشریع حکم الهی و وجوب حجاب اسلامی، دستیابی به طهارت و عفت و پاکدامنی ذکر شده است. خداوند سبحان در آیه 59 سوره احزاب می‌فرماید: "ای پیغمبر (گرامی) با زنان و دختران خود و زنان مؤمنان بگو که خویشتن را به چادر فرو پوشند، که این کار برای اینکه آنها (به عفت و حریت) شناخته شوند تا از تعرض و جسارت (هوسرانان) آزار نکشند بسیار نزدیکتر است و خدا (در حق خلق) بسیار آمرزنده و مهربان است. " واژه "جلباب" که در این آیه شریفه آمده است به‌معنای پوشش سراسری و روسری بلند است که هنگام خروج از خانه، زنان به‌وسیله آن سر و صورت خود را می‌پوشانند.

بیشتر واژه‌شناسان، جلباب را چیزی شبیه به چادر معنا کرده‌اند. از سیاق و روح این آیه می‌توان دریافت بخش مهمی از امنیت روحی و اجتماعی زنان و ایمنی از آزار ناکسان در گرو پوشاندن بیشتر ظاهر خود از نامحرمان است. در آیه 33 سوره احزاب نیز، زنان از خودنمایی و آشکار کردن زینتهای خود منع شده‌اند: هرگز مانند دوره جاهلیت نخستین، برای نامحرمان آرایش و خودآرایی نکنید.».