حدیث روز / نشانه‌های ده گروه از مردم در کلام لقمان حکیم

مشرق- امام جعفر صادق علیه السلام:

لقمان به پسرش گفت: پسرم! هر چیزی، نشانه‌ای دارد که بدان شناخته می‌شود و بر اساس آن، مورد گواهی قرار می‌گیرد؛ صالح، سه نشانه دارد: نماز و روزه و زکات. متظاهر نیز سه نشانه دارد: با برتر از خود می‌ستیزد، و چیزی را می گوید که نمی‌داند، و در پی چیزی است که به آن، دست نمی‌یابد. ستمگر، سه نشانه دارد: به بالاتر از خودش با نافرمانی، و به پایین تر از خودش با چیرگی، ستم می کند و به ستمگران، یاری می رساند. منافق، سه نشانه دارد: زبانش مخالف دلش، و دلش مخالف کارش، و ظاهرش مخالف باطنش است. گنهکار، سه نشانه دارد: خیانت می ورزد، دروغ می گوید، و با سخن خودش نیز مخالفت می کند. ریاکار، سه نشانه دارد: هنگامی که تنها باشد، تنبلی می کند و هنگامی که نزد مردم باشد، چابک است و در هر کاری، خود را در معرض ستایش دیگران قرار می دهد.

حسود، سه نشانه دارد: هر گاه غایب باشد، غیبت می کند و هر گاه حاضر باشد، چاپلوسی می کند، و به خاطر گرفتاری، سرکوفت می زند.

اسرافکار، سه نشانه دارد: چیزی را می خرد که لازم ندارد، و چیزی را می پوشد که لازم ندارد، و چیزی را می خورد که لازم ندارد.

تنبل، سه نشانه دارد: تا آن جا سستی می کند که کوتاهی می شود، و تا آن جا کوتاهی می کند که ضایع می سازد، و تا آن جا ضایع می سازد که گناه می کند.

غافل، سه نشانه دارد: اشتباه و سرگرمی و فراموشی. متن حدیث:

قال الصادق علیه السلام: قال لقمان لابنه: یا بنی، لکل شیء علام یعرف بها ویشهد علیها.... وللعامل ثلاث علامات: الصلا والصیام والزکا. وللمتکلف ثلاث علامات: ینازع من فوقه، ویقول ما لا یعلم، ویتعاطی ما لا ینال. وللظالم ثلاث علامات: یظلم من فوقه بالمعصی، ومن دونه بالغلب، ویعین الظلم. وللمنافق ثلاث علامات: یخالف لسانه قلبه، وقلبه فعله، وعلانیته سریرته. وللآثم ثلاث علامات: یخون، ویکذب، ویخالف ما یقول. وللمرائی ثلاث علامات: یکسل اذا کان وحده، وینشط اذا کان الناس عنده، ویتعرض فی کل أمر للمحمد. وللحاسد ثلاث علامات: یغتاب اذا غاب، ویتملق اذا شهد، ویشمت بالمصیب. وللمسرف ثلاث علامات: یشتری ما لیس له، ویلبس ما لیس له، ویأکل ما لیس له. وللکسلان ثلاث علامات: یتوانی حتی یفرط، ویفرط حتی یضیع، ویضیع حتی یأثم. وللغافل ثلاث علامات: السهو واللهو والنسیان.

«خصال، ص 121- بحارالانوار، ج13، ص 415»