خبر مهم از سبد معیشت این خانوارها / حقوق ها بیشتر می شود؟

اگرچه تاریخ بیستم اسفند فرا رسیده است اما هنوز محاسبات جدی درباره سبد معیشت خانوارهای کارگری (که موضوع بند دوم ماده 41 قانون کار است) در کمیته مزد زیر نظر شورای عالی کار آغاز نشده است. فعالان کارگری این تأخیر طولانی را نشانه‌ای روشن از تلاش دولت برای "تعیین دستوری دستمزد" می‌دانند. این در حالی است که در سال‌های گذشته، قبل از آغاز ماه اسفند، رقم سبد معیشت خانوار نهایی مشخص می‌شد.

بر طبق یک روال همیشگی، محاسبه‌ی سبد معیشت خانوارهای کارگری با اعمال ضریب بر سبد خوراکی‌ها و آشامیدنی‌های خانوار صورت می‌گیرد؛ به عبارت دقیق‌تر، هیچ زمان در سبد معیشت، وزن مولفه‌هایی مانندِ مسکن، آموزش و درمان، «واقعی» نیست و بدیهی‌ست که اگر وزن مولفه‌های تاثیرگذار به خصوص مسکن به صورت واقعی دیده شود، نرخ سبد معیشت بسیار بالاتر خواهد بود.

در هر حال امسال در نشست 16 اسفندِ کمیته مزد، وزارت بهداشت از سبد غذاییِ جدید خود رونمایی کرد؛ این سبد غذایی با نمونه‌های قبلی خود از منظر میزان کالری و اقلام مصرفی تا اندازه‌ای تفاوت دارد؛ اما سوال اینجاست که با در نظر گرفتن سبد غذایی وزارت بهداشت، نرخ سبد معیشت خانوارهای کارگری چند است؟

فرامرز توفیقی، فعال کارگری، براساس سبد اعلامی وزارت بهداشت؛ محاسباتی انجام داده است؛ او در مورد این سبد می‌گوید: جدول سبد غذائی اعلامی برای بهتر شدن شرایط تغذیه دستوراتی داده است از جمله مصرف نان سبوسدار، مصرف ماهی و توت و کشمش و انجیر که در محاسبات قیمت بر اساس آمار اعلامی مرکز آمار بهمن 1402 در محاسبه دخیل شده است. او با استناد به سبد غذایی وزارت بهداشت و داده‌های تورمی بهمن‌ماه به سبد خوراکی‌ها و آشامیدنی‌های زیر رسیده است:

با استناد به داده‌های این جدول، مصرف خوراکی‌های ماهانه یک خانوار متوسط 3.3 نفری از فرمول زیر به دست می‌آید:

30 * 3053074= 91592220 ریال

در واقع، سبد خوراکی‌های خانوار کارگریِ 3.3 نفره، بر مبنای سبد غذایی وزارت بهداشت و با استناد به داده‌های تورمی بهمن‌ماهِ 1402 رقم 9 میلیون و 159 هزار تومان است.

حال نوبت محاسبه سبد معیشت کلی براساس نرخ سبد خوراکی‌ها و آشامیدنی‌های خانوار است؛ توفیقی با بیان اینکه «مطابق اعلام مرکز آمار ایران، سهم خوراکی‌ها در هزینه‌های زندگی برای دهک چهارم (دهکی که غالب کارگران متعلق به آن هستند)، 38.9 درصد است» سبد معیشت خانوارهای کارگری متوسط را براساس فرمول زیر به دست می‌آورد:

235455579 = 38.9 /100 *91592220

به این ترتیب با استناد به سبد غذایی وزارت بهداشت که به گفته فعالان کارگری، میزان کالری مصرفی روزانه افراد را به میزان معناداری کاهش داده، رقمِ سبد معیشت بسیار حداقلی خانوارهای کارگری، 23 میلیون و 545 هزار تومان است.

توفیقی اضافه می‌کند: سبد معیشت 1402 که در بهمن و اسفند سال قبل در شورای عالی کار محاسبه شد، 13 میلیون و 900 هزار تومان قیمت داشت؛ درنتیجه مابه‌التفاوت دو سبد همین الان، 96455577 ریال است؛ در واقع در همین چند ماهِ گذشته، هزینه‌های زندگی خانوارهای کارگری بیش از 9 میلیون و 600 هزار تومان افزایش یافته است.

او با بیان اینکه «طبق داده‌های فوق، هزینه‌های حداقلی زندگی در بهمن ماه امسال، 235455579 ریال است» افزود: حقوق دریافتی کارگران به شرط واریز تمام مزایای مزدی برای یک خانوار 3.3 نفره، 79983604 ریال است؛ در نتیجه در بهمن ماه، دستمزد کارگران فقط 33.97 درصد سبد معیشت را پوشش می‌دهد و قدرت پوشش دستمزد، تنها 10.2 روز است؛ در واقع کارگران حداقل‌بگیر با دستمزدی که می‌گیرند، بیش از 19 روز ماه جیب‌شان کاملاً خالی‌ست!

23 میلیون و 545 هزار تومان، تفاوت بسیار معناداری با دستمزد کارگران دارد؛ کارگری که هزینه‌های حداقلی زندگی اش در بهمن‌ماه، بی‌شک از 23 میلیون تومان خیلی بیشتر است، نزدیک 8 میلیون تومان حقوق ماهانه دارد آنهم با احتساب بن خواربار، حق مسکن و حق اولاد و به شرط اینکه کارفرما تخلف نکند و همه‌ی این مزایای مزدی را به کارگر پرداخت کند.

با این حال، به گفته توفیقی، سبد غذایی وزارت بهداشت، یک سبد انتزاعی و ایستاست و نمی‌تواند ترجمان ملموسی از نیازهای خوراکی واقعی خانوارهای کارگری باشد: «این سبد فاقد پویایی است و سبدی ایستاست. بدین معنا که برای فراهم آوردن خوراک خانوار، اقلام مختلفِ این سبد باید فراوری شده و به معنای واقعی به غذا تبدیل شود؛ از سوی دیگر برای فراوری غذاها مواد بسیار زیادی لازم است که در سبد انستیتو تغذیه‌ی وزارت بهداشت، نیامده است، موادی همچون ادویه‌ها، چاشنی‌ها و ترشی‌ها. نکته دیگر، عدم محاسبه نوشیدنی‌ها در این سبد است که خودش سهم 0.89 درصدی در سبد دارد اما در جدول هزینه‌ها، هیچ خبری از آن نیست».

او البته تاکید می‌کند «بعید به نظر می‌رسد که در مذاکرات مزدی شورای عالی کار، همین سبد قلب شده و غیر واقعی نیز مبنا قرار بگیرد، به احتمال زیاد بازهم به سراغ دستوراتِ از بالافرموده‌ی دولت برای افزایش دستمزد می‌روند، بازهم روی رقم 20 درصد چانه خواهند زد، در حالیکه صد درصد افزایش مزد بازهم از سبد معیشت بسیار حداقلی کمتر است....».

صد درصد افزایش دستمزد، به شرطی که تمام مزایای مزدی نیز همپای پایه مزد 100 درصد زیاد شود، حقوق دریافتی یک خانوار 3.3 نفره را به حدود 16 میلیون تومان می‌رساند، با این افزایش که در نهادی به نام شورای عالی کار بعید است به ثمر برسد، بازهم دستمزد کارگران 7 میلیون و 545 هزار تومان کمتر از سبد تنزل‌یافته‌ی بهمن ماه است. برای رسیدن دریافتیِ امروزِ کارگران به سبد معیشتِ 23 میلیون و 545 هزار تومانی به 280 درصد افزایش دستمزد نیاز است. حالا باید پرسید در چنین شرایطی، چطور وزیر کار و دولتی‌ها روی 20 درصد افزایش دستمزد در رسانه‌ها مانور می‌دهند، هدف‌شان از پروپاگاندایی این‌چنین خلاف واقعیت چیست؟!