«خرچنگ» و زنی در آستانه فروپاشی

نمایش «خرچنگ» به کارگردانی پویا پیرحسینلو که این روزها در سالن چهارسوی تئاتر شهر میزبان علاقمندان دنیای نمایش است، از جمله نمایش‌هایی است که تخیل و خلاقیت زیادی در آن به کار رفته است.

مرضیه پس از مدتی طولانی به زادگاه خود و خانه پدر بزرگ‌اش بازگشته در حالی که زخمی روی صورت خود دارد؛ خانه‌ای در شرف از بین رفتن که خرچنگ‌های زیادی به آن حمله کرده‌اندتا جایی که دیگر گورستان جایی برای دفن مردگان شهر ندارد. مرضیه در این خانه که خاطرات تلخی از آن در ذهن دارد، با گذشته خود مواجه شده و در زمان حال دست و پا می‌زند.

«خرچنگ» از منظر نمایشنامه، کاری سورئال است که مایه‌های غلیظ روان‌شناسانه‌ای دارد. مواجهه انسان با خود و سفر به دوران کودکی که بخش مهمی از مشکلات روان انسان در همان دوره شکل می‌گیرد، اسکلت نمایش را تشکیل داده و با تکیه بر مرضیه در مقام قهرمان پیش می‌رود. زخمی که روی چهره‌اش به چشم می‌آید، نمادی از زخم‌های شدید درونی اوست که بخش مهمی از آن در خانه قدیمی و از هم پاشیده پدربزرگ رقم خورده است. او در کودکی به نوعی گم شده و حال در مدت زمان کوتاه اقامتش در این خانه، بارها با مرضیه کم سن و سال روبرو می‌شود. در عین حال، داستانکی هم میان او و محسن وجود داشته که سال‌ها پیش گسسته شده و خرچنگ‌ها دومی را تحت سلطه خود گرفته‌اند؛ معلمی عاشق تئاتر و نمایشنامه هملت که با بچه‌ها آن را برای اجرای تمرین می‌کرده است.

پیرحسینلو از عمق صحنه به شکل درخشانی بهره گرفته و با قرار دادن میزی بزرگ در آن، تماشاگر را به یاد تابلوی مشهور شام آخر می‌اندازد؛ نمادی از اشرافیتی فروپاشیده و خانواده‌ای که دیگر چیزی از آن باقی نمانده است. الباقی اجزای صحنه نیز در عین سادگی کاملا در خدمت مفهوم و زیرمتن‌های نمایشنامه هستند.

پیرحسینلو برای روایت قصه خود علاوه بر بازیگران اصلی، از بازی‌دهندگانی بهره گرفته که حاصل کارشان فوق‌العاده است؛ با صورتک‌هایی که بر چهره و دستان خود داشته و کاملا در بافت نمایش جا افتاده‌اند. از میان بازیگران «خرچنگ»، مهتاب ثروتی در نقش مرضیه دقیقا همان چیزی است که نمایشی از این جنس به آن نیاز دارد؛ او نقش را کاملا درک کرده و برای لحظه به لحظه آن برنامه دارد. ثروتی، نوسان‌های مرضیه را با تکیه بر بیان گیرا و نیز زبان بدن به خوبی به نمایش گذاشته و نگاه تماشاگر را به دنبال خود می‌کشاند.

«خرچنگ»، نمایش خوش ریتم و روپایی است که تماشاگر را خسته نکرده و تا مدتی پس از اتمام هم در ذهن او جریان دارد؛ البته برای تماشاگری که این جنس از نمایش را دوست داشته و صرفا به دنبال پر کردن اوقات فراغت خود نباشد.

5959