خطر بیابانی شدن سواحل دریای خزر / روند کاهش سطح آب دریای خزر از سال 1375 شروع شد

به گزارش خبرآنلاین، در این گزارش عنوان شده است که شاهد یک ناهماهنگی درباره رودخانه‌های شمال دریا به‌خصوص ولگا هستیم، زیرا میزان بارش‌ها در آن‌ها افزایش داشته، اما میزان آب‌دهی به دریا کاهشی است. مدیریت آب، تبخیر زیاد و تغییر اقلیم از مؤلفه‌هایی است که می‌تواند بر روی میزان آب‌دهی رود ولگا مؤثر باشد. در حالی که میزان بارش‌ها در سمت شمال دریا افزایش داشته، اما ورودی آب به دریا کاهشی است، لذا چرایی این امر نیاز به بررسی‌های بیشتر کارشناسی دارد.

در این راستا یک اقلیم شناس گفت: پس روی آب دریا به حدود 300 متر در سواحل خزر رسیده و اگر به 500 یا 600 متر برسد، با یک منطقه بیابانی مواجه خواهیم شد که مملو از ماسه و نمک است.

دکتر نیما فرید مجتهدی در گفتوگو با ایسنا، با اشاره به نوسانات دریای کاسپین در دههها و سدههای گذشته، اظهار کرد: این دریا همیشه با پیشروی و پسروی مواجه بوده و بعد از پسروی حدود دو متر در دهه 50 با پیشروی آب در دهه 70 مواجه شدیم که خسارتهایی را به سکونتگاههای ساحلی و سازههای بندری وارد کرد.

وی با بیان اینکه دریای کاسپین طی چند سال اخیر در فاز پسروی بوده و مشابه دهه 50 تا دو متر عقبنشینی داشته است، افزود: این میزان پسروی را تجربه کردهایم، اما با شرایط گرمایش جهانی و تغییر اقلیم مواجه هستیم که بر حوضه آبریز دریای کاسپین اثرات زیادی را گذاشته است.

این اقلیمشناس با اشاره به خشکسالیهای ناشی از گرمایش در حوضه آسیای میانه و روسیه، تصریح کرد: گاهی اختلاف دمای ناشی از گرمایش، 6 درجه نسبت به نرمال بالاتر بوده که نشاندهنده خشکسالی مزمن در این حوزه است.

فرید مجتهدی به برخی گزارهها درباره نقش روسیه در پسروی آب دریای خزر از طریق سدسازیهای بیرویه در مسیر ولگا اشاره و اضافه کرد: اگر دریای خزر پسروی کند، بیشترین تاثیر را بر سواحل روسیه میگذارد، زیرا سواحل روسیه با عمق چند متری مواجه است و هرگونه پسروی آب، صدمات جبرانناپذیری را به روسیه و دیگر کشورها از جمله قزاقستان وارد میکند.

وی گزارشهای مراکز تحقیقاتی حوزه دریای خزر را مبنی بر رد نقش روسیه بر کاهش تراز آب دریای خزر دانست و خاطرنشان کرد: عمق دریای خزر به سمت سواحل ایران بیشتر بوده و به 1000 متر هم میرسد و لذا هرگونه کاهش تراز، به ضرر کشورهای شمالی خزر خواهد بود.

این دکترای آب و هواشناسی، با بیان اینکه اثرات گرمایش جهانی و تغییر اقلیم در دریاهای آزاد با دریاهای بسته مانند خزر بسیار متفاوت است، ادامه داد: گرمایش جهانی موجب ذوب یخهای قطبی شده و افزایش تراز آب دریاها و اقیانوسها را به دنبال دارد و مناطق ساحلی را تحت تاثیر قرار میدهد، اما در حوزههای بسته مانند دریاچه خزر، شاهد پسرویهای ناشی از تبخیر خواهیم بود، زیرا دریای خزر وابسته به یخهای قطبی نیست.

وی در ادامه یکی از مهمترین اثرات پسروی آب دریای خزر را بر تالاب انزلی و تالاب میانکاله دانست و متذکر شد: تالاب انزلی علاوه بر پسماند و فاضلاب و رسوب، با خطر خشک شدن مواجه است، زیرا تالاب انزلی از نظر هیدرولوژیکی به دریای خزر ارتباط دارد و به دلیل ارتفاع بالاتر از دریا، شاهد مکش آب تالاب هستیم.

فرید مجتهدی همه تالابهای حاشیه دریای خزر را در معرض خشکی دانست و تاکید کرد: پسروی آب دریا به حدود 300 متر در طول 600 کیلومتری سواحل خزر در شمال ایران رسیده و اگر به 500 یا 600 متر برسد، با یک منطقه بیابانی مواجه خواهیم شد که مملو از ماسه و نمک است؛ در حال حاضر با فرسایش بادی در سواحل دریای خزر مواجه هستیم، اما رطوبت بالا و وجود گونههای بومی، موجب تعدیل اثرات این پسروی شده است.

وی بیابانی شدن مناطق جنوبی دریای خزر را موجب شکلگیری طوفانهای گرد و خاک دانست که سکونتگاههای کرانه جنوبی دریا را متاثر میکند و ادامه داد: باید با کاشت گونههای بومی سازگار با خاک شور، زمینه تثبیت خاک سواحل را فراهم و از فرسایش بادی جلوگیری کنیم، زیرا بادهای منطقه ما شمالی بوده و جابجایی ماسه و نمک با باد، این منطقه را به کانون جدید گرد و خاک تبدیل خواهد کرد.

این اقلیمشناس همچنین خواستار پایش مستمر نهادهای علمی و تحقیقاتی از وضعیت آب دریای خزر شد و اضافه کرد: گرمایش زمستانه ناشی از تغییر اقلیم، سامانههای بارشی را از فاز جامد به فاز مایع تبدیل کرده، لذا شاهد کاهش بارش برف در حوضه آبریز دریای خزر هستیم. اگرچه در اطراف این دریا با پهنههای بیابانی مواجه هستیم، اما در گذشته با بارش برف و باران مواجه بودیم. اکنون بارش برف در حوضه خزر کاهش یافته و بارش باران نیز کاهش داشته است.

وی با اشاره به اهمیت بارش برف در رژیم هیدرولوژیکی حوضههای آبریز خزر، تاکید کرد: کاهش بارش برف و باران، آبدهی رودهای ورودی به دریای خزر را کاهش میدهد و آبخوان‌های این حوزه را تامین نمیکند؛ افزایش دما نیز موجب افزایش تبخیر شده است که همه اینها در میزان پسروی آب موثر هستند.

47236