خلأ‌های قانونی سگ گردانی در ایران / ضرورت الگوبرداری از تجربه جهانی

به گزارش گروه اجتماعی خبرگزاری دانشجو، سگ گردانی به عنوان یکی از موضوعاتی که سال‌ها در حوزه قانونگذاری بلاتکلیف مانده است، از منظر حقوقی همچنان با چالش‌های جدی مواجه می‌باشد. از یک سو شاهد گسترش این پدیده به ویژه در شهر‌های بزرگ هستیم و از سوی دیگر، چارچوب قانونی مشخصی برای تنظیم این رفتار اجتماعی وجود ندارد. با وجود تلاش‌های پراکنده در این حوزه، هنوز هم خلأ‌های قانونی مشهود است.

در تاریخچه قانونگذاری ایران، در خصوص سگ گردانی به صورت مستقیم قانونی تصویب نشده است. نیروی انتظامی در برهه‌هایی با صدور دستورالعمل‌های داخلی تلاش کرده است تا به این موضوع نظم دهد. به عنوان نمونه، در برخی از این دستورالعمل‌ها تصریح شده که همراه داشتن سگ در اماکن عمومی نظیر پارک‌ها و مراکز خرید می‌تواند منجر به توقیف سگ یا حتی خودرو حامل سگ گردد. این دست اقدامات پراکنده و بدون پشتوانه قانونی، در عمل به سردرگمی و عدم اجرای مؤثر منتهی شده است.

در مواردی نیز برخی دادستان‌های شهرستان‌ها، دستورالعمل‌های محلی و سلیقه‌ای درباره ممنوعیت سگ گردانی صادر کرده‌اند که این اقدامات به دلیل فقدان پشتوانه قانونی مستحکم، در سطح اجرایی چندان مورد توجه قرار نگرفته و عموماً به شکل مقطعی اجرا شده‌اند.

در مقابل، بررسی قوانین برخی کشور‌های پیشرفته مانند انگلستان نشان می‌دهد که این موضوع با دقت و جزئیات کامل تحت پوشش قانونی قرار گرفته است. در انگلستان، مجموعه‌ای از قوانین شامل محدودیت‌های نگهداری و گرداندن سگ‌ها تدوین شده که نه تنها حفظ سلامت و امنیت عمومی، بلکه حقوق حیوانات را نیز مدنظر قرار داده‌اند.

به عنوان مثال، «قانون سگ‌های خطرناک» مصوب 1991 در این کشور، نگهداری از نژاد‌های خاصی از جمله Pit Bull Terrier و Japanese Tosa را بدون مجوز ممنوع اعلام کرده است. بر اساس این قانون، سگ‌ها در اماکن عمومی باید با قلاده و بند نگهداری شوند و در صورت ایجاد خطر، مقامات می‌توانند سگ را ضبط یا حتی معدوم کنند.

همچنین «مقررات کنترل سگ‌ها» مصوب 1992 الزام می‌کند که سگ‌ها در اماکن عمومی دارای پلاک شناسایی شامل نام و آدرس صاحب سگ باشند. عدم رعایت این مقررات می‌تواند به جریمه نقدی منتهی گردد.

«قانون محلات پاک» مصوب 2005 نیز صاحبان سگ را ملزم به جمع‌آوری فضولات حیوان خود از اماکن عمومی کرده است. تخطی از این قانون، جریمه‌های نقدی مشخصی را به دنبال دارد.

برخی قوانین انگلستان نیز به موضوع حمایت از دام‌ها و مقابله با رفتار‌های ضد اجتماعی ناشی از نگهداری سگ‌ها اختصاص دارند، مانند قانون حفاظت از دام‌ها مصوب 1953 که اجازه توقیف یا حتی معدوم کردن سگ‌هایی که به دام‌ها حمله می‌کنند را به کشاورزان داده است.

این قوانین، نشان‌دهنده ضرورت تنظیم مقررات دقیق و اجرایی برای موضوع سگ گردانی است. در ایران، با وجود آن که معضلاتی مانند حضور سگ در زمین‌های بازی کودکان یا پارک‌ها و یا رهاسازی فضولات سگ در معابر عمومی، سلامت عمومی را تهدید می‌کند، همچنان خلأ قانونی در این حوزه محسوس است.

در بسیاری از موارد، عدم نظارت بر سگ گردانی منجر به تنش‌های اجتماعی شده است. مواردی، چون عدم جمع‌آوری فضولات سگ در معابر عمومی، نگهداری نژاد‌های خطرناک بدون کنترل و حضور سگ‌ها در فضا‌های عمومی مانند زمین‌های بازی کودکان، نگرانی‌های بهداشتی و امنیتی زیادی ایجاد کرده است. همچنین شاهد اعتراضات شهروندی در خصوص ایجاد مزاحمت توسط سگ‌ها در مجتمع‌های مسکونی نیز بوده‌ایم.

با توجه به بررسی تطبیقی انجام‌شده، پیشنهاد می‌شود قانونگذاری جامعی در حوزه سگ گردانی صورت گیرد که شامل ممنوعیت‌های لازم، ضمانت اجرا‌های کیفری و تعیین دقیق مسئولیت‌های دارندگان سگ باشد. همچنین برای اجرای مؤثرتر این قوانین، پیشنهاد می‌شود بخشی از مسئولیت نظارتی به نهاد‌های محلی مانند شهرداری‌ها واگذار شود تا شاهد بهبود نظم عمومی و افزایش سلامت جامعه باشیم. تدوین این قوانین می‌تواند به کاهش تنش‌های اجتماعی و افزایش رفاه عمومی منجر شود.