در بزرگداشت اکبر گلپا مطرح شد: گلپا نقطه تحول در اجرای شعر و موسیقی بود

به گزارش خبرگزاری خبرآنلاین به نقل از ایرنا، این نشست با حضور حسن و محمود گلپایگانی برادران زنده‌یاد اکبر گلپایگانی، میلاد کیایی آهنگساز و نوازنده سنتور، میرعلیرضا میرعلی‌نقی پژوهشگر و منتقد موسیقی، صادق چراغی آهنگساز و پژوهشگر موسیقی، علی شیرازی خواننده و مدرس آواز و جمعی از هنرمندان با اجرای مسعود اعرابی در موزه موسیقی ایران برگزار شد.

محمود گلپایگانی با اشاره به ویژگی‌های آواز در موسیقی ایرانی افزود: موسیقی در تمام دنیا دارای دو بخش عمده؛ بی‌کلام و باکلام است و شعبات زیادی دارد، در کشور ما آواز یکی از شعبات مطرح موسیقی با کلام است و آوازه خوان نفر اول است، در ترانه‌خوانی، کسی که ترانه می‌خواند، نفر آخر است اما کسی که آواز می‌خواند، نفر اول است و اهمیت آن در انتخاب شعر است.

برادر زنده‌یاد اکبر گلپایگانی به نمایندگی از خانواده‌اش از برگزارکنندگان این آیین قدردانی کرد و گفت: باعث افتخار است که امشب در خدمت شما هستم.

وی با اشاره به جایگاه گلپا در موسیقی ایرانی بیان کرد: روزی یکی از هنرمندای بزرگ به خانه برادرم اکبر آمد و چرایی تفاوت شیوه آوازی او را جویا شد، برادرم گفت که به راحتی از کلمات عبور نمی‌کند، هر کلمه‌ای شخصیت و حسی دارد که با یکدیگر متفاوت هستند و در مجموعه‌ای به نام شعر در کنار هم قرار می‌گیرند، آن بیت سخنی برای بیان دارد، آواز صدای شعر است. این ویژگی در اجراهای برادرم کاملاً متبلور بود و به این دلیل است که مردم آنها را به یاد دارند.

این خواننده پیشکسوت خاطرنشان کرد: گلپا در ذهن مردم خواهد ماند چرا که از مردم بود، با مردم بود و پیکرش روی دوش مردم به خانه ابدی بدرقه شد؛ با وجود اینکه وصیت کرده بود برادران زیر تابوتش را بگیرند اما در زمان تشییع به علت استقبال با شکوه مردم، نتوانستیم چنین کاری را انجام دهیم، مردم در تشییع پیکر گلپا در بهشت زهرا، آهنگ‌های او را دسته‌جمعی خواندند و این بزرگ‌ترین و زیباترین پاداشی بود که مردم به او دادند.

وی اظهارداشت: آواز نقطه پیوند ادبیات ما با موسیقی است و این مسئله بسیار مهمی در آواز خواندن است که بسیاری از خوانندگان به این موضوع توجه نمی‌کنند، کسانی که می‌خواهند مثل گلپا شوند و راه او را ادامه بدهند باید مثل او زحمت بکشند، گلپا 9 سال شاگرد مرحوم نورعلی برومند بود، در مکتب ادیب خوانساری تلمذ کرد و در منشا هنر آوازی ایران، در خانواده گلپایگانی پرورش یافت که مرحوم پدرم محمدحسین گلپایگانی شعر را بسیار زیبا می‌خواند و برادرم و همه ما این اصول را از پدرم آموختیم و ادامه دادیم.

گلپایگانی گفت: جوانانی که می‌خواهند مثل گلپا باشند، باید زحمت بکشند، قرار نیست با آموختن ردیف طی دو تا چهار سال در میدان هنر حضور پیدا کنند، باید آمادگی لازم را از لحاظ روانشناسی پیدا کنند، در بسیاری از کشورهای دنیا، اگر کسی قصد دارد وارد مرحله عالی موسیقی شود، او را روانکاوی می‌کنند تا هدف و تفکر او را جویا شوند اما متاسفانه این روزها برخی از خوانندگانی که به شهرت می‌رسند، تنها در پی به دست آوردن پول هستند در این شرایط با موسیقی ابزاری مواجه هستیم.

این خواننده پیشکسوت افزود: از کسانی که پیرو مکتب گلپا هستند، تقاضا می‌کنم که مطالعه کنند، موسیقی باید حال مردم را خوب کند و به آنان کمک کند، فرزندانتان را تشویق نکنید که پولدار شوند و شغل‌های پردرآمد داشته باشند، آنان را تشویق کنید تا موسیقی بیاموزند، برای اینکه موسیقی تمام دردها را شفا خواهد داد هر روز یک قطعه موسیقی گوش کنید و ببینید که چه تاثیر ارزشمندی در زندگی شما خواهد داشت.

گلپا نقطه تحول در اجرای شعر و موسیقی بود

میرعلیرضا میرعلی‌نقی پژوهشگر و منتقد موسیقی نیز در این آیین با اشاره به اهمیت جایگاه گلپا در موسیقی ایرانی، خاطرات و نظرات خود را درباره تاریخچه و تحولات موسیقی سنتی ایران بیان کرد و اظهارداشت: حق خاندان گلپایگانی بر آواز ما بی‌انتهاست، خلاقیت و نوآوری استاد اکبر گلپایگانی در حوزه آوازی نقش بسیار مهمی داشت، از نخستین اجرای رسمی آوازی گلپا که از رادیو پخش شد، 64 سال می‌گذرد، نقش گلپا در زمینه سنت موروثی و پایه‌های آموزشی بسیار مهم است و تاریخ تحول آوازی در یکصد اخیر را می‌توانیم به قبل و بعد از گلپا تقسیم کنیم.

وی با اشاره به اهمیت و تاثیرگذاری استاد اکبر گلپایگانی در توسعه و نوآوری در موسیقی سنتی گفت: او نقطه عطف و تحول در رویکرد به شعر، اجرا و آموزش موسیقی در ایران بود. گلپایگانی در آموزش و تربیت نسل‌های بعدی نقش مهمی داشت، آداب صحنه، مدیریت مالی و رفتار اجتماعی از ویژگی‌های منحصر به فرد این هنرمند فقید است.

میرعلی‌نقی افزود: همچنین ویژگی‌های فردی و هنری استاد گلپایگانی همچون هوش، فراست قابل توجه است، او ذوق و درخشش فوق‌العاده‌ای داشت و هر کسی که او را دیده یا ملاقات کرده، مجذوب شخصیت و هنر او شده است.

گلپا معمار آواز ایران بود

جاوید عباسی‌فلاح آوازخوان و آوازپژوه نیز در این آیین ضمن مقایسه‌ای از نخستین آوازهای ضبط‌شده در زمان قاجار درباره شباهت‌ها و تفاوت‌های فرم و ساختار آواز در آن زمان و زمان کنونی، فرم ثابت آواز و تغییراتی را که در طول زمان در اجراهای مختلف رخ داده است، سخن گفت.

وی با اشاره به نقش و تاثیر استادانی همچون تاج اصفهانی، ادیب خوانساری، غلامحسین بنان و ایرج بر شیوه آوازی گلپا گفت: این خواننده با تاثیرپذیری از این اساتید، فرم ثابت آواز و ویژگی‌های خاص خود را داشت.

عباسی‌فلاح درباره مفهوم «آشنایی‌زدایی» افزود: این مفهوم توسط فرمالیست‌های شوروی مطرح شده و توسط محمدرضا شفیعی کدکنی وارد ادبیات و موسیقی ایرانی شده است، «آشنایی‌زدایی» به معنای ایجاد نوآوری و غریب‌سازی در هنر است که شنونده را به تفکر وادار می‌کند و از طریق عبور از مسیرهای زیبایی‌شناسانه، لذت و فکر را همزمان به همراه دارد که چنین ویژگی در آثار گلپا مشهود است.

این آوازپژوه با اشاره به نمونه‌هایی از آوازهای استاد گلپایگانی همچون «برگ سبز 198» و «گل‌های جاویدان 157» و وجود نوآوری و آشنایی‌زدایی در آنها اظهارداشت: استاد گلپا، به عنوان معمار آواز ایران از دانش و محتوای آوازی پیشینیان بهره برد و بنایی جدید ساخت.

وی خاطرنشان کرد: استاد گلپا میراثی ناملموس و بی‌نظیر در فرهنگ موسیقی کشور است و تاثیر هیچ یک از خوانندگان پیشین را نمی‌توان در آثار او نادیده گرفت، باید چنین میراث فرهنگی و هنری را حفظ کرد و ارج نهاد.

عباسی‌فلاح سپس به همراه نی داود غفاری‌زاده، تار کمال خسروی، تمبک بابک خواجه نوری، آواز و تصنیفی را در دستگاه چهارگاه اجرا کرد.

علیرضا پورامید پژوهشگر و شاعر نیز در این نشست سخنانی را درباره ویژگی‌های آوازی اکبر گلپایگانی و جایگاه او در موسیقی ایرانی سخنانی را مطرح کرد.

پخش مستندی درباره استاد گلپا و آثاری از این استاد فقید، شعرخوانی صبا حسنوند، نیلوفر عنایت و پیمان الوند، اجرای گروه‌های موسیقی «گلبانگ» به خوانندگی علیرضا گلبانگ در همراهی با کاوه شفیعی (سنتور) و پیروز شفیعی (تمبک) در آواز شوشتری، «خیام» به خوانندگی امیر عابدی، اجرای قطعاتی به خوانندگی دانش خوشرو با همراهی نوازندگی ویولون هاشم سردابی و نوازندگی تار اسماعیل سراوانی، همچنین اجرای قطعاتی از آثار زنده‌یاد گلپا به خوانندگی محمود شیخ و همراهی فرشید فرهمند (ویولن)، همایون اولیایی (سنتور) و رضا خراشادی (تنبک) از دیگر بخش‌های این آیین بود.

59243