«دنیا پیره مرد است»؛ نمایش روایتی گمشده در تاریخ

گروه فرهنگ و هنر خبرگزاری دانشجو - فاطمه لولاچیان؛ نوا نمایش «دنیا پیره مرد است» روایت خادمه‌ای ست که بانویش او را فرستاده است تا خبری را ببرد و برگردد، ولی او حین برگشت، مسیر خانه‌ی بانو را گم کرده و حال به دنبال راهی برای بازگشت است. در جست و جوی راه بازگشت، با زدن در خانه‌های بسیار، قصه‌ی هر خانه را می‌شنود و با کسانی رو به رو می‌شود که اسامی‌شان در بین اوراق تاریخ با بانویش اشتباه گرفته شده است.

یک روایت نو به قلم «یاسین حجازی» که با سبک خاص خود، از زاویه متفاوتی به شهادت حضرت زهرا سلام الله علی‌ها می‌پردازد. حجازی علاوه بر این نمایشنامه آثاری، چون «معمای مطربان پریشان» برای شهادت حضرت رقیه و «صورت‌های تاریک» برای شهادت حضرت فاطمه را در کارنامه‌ی خود را دارد. این دو نمایش نامه هم به صورت "نوا نمایش"به اجرا در آمدند.

مقصود از نوانمایش وجود گروهی بر روی صحنه است که بر اساس شرایط ونیاز صحنه‌های تئاتر، آواها، شعر‌ها و سرود‌هایی را می‌خوانند. ویژگی منحصر این نمایش‌ها این است که آلات موسیقی در آن بکار گرفته نشده است. نوای نمایش «دنیا پیره مرد است» توسط گروه فرهنگی هنری آیه ساخته و اجرا می‌شود.

این اثر فقط میزبان بانوان است. با ورود به سالن، پس ازتحویل تلفن همراه، دفترچه‌ای برای فهم بهتر داستان دریافت شده و قبل از شروع نمایش چند بار از بلندگو تاکید برای خواندن آن می‌شود. مخاطب با مطالعه دفترچه، از شباهت اسامی و پیچیدگی ارتباط آن‌ها با یکدیگر گیج شده و برای به خاطر سپردن آن قبل از ورود بر اصل داستان، تلاش می‌کند. این گیج شدن، مخاطبان را مشتاق می‌کند برای دانستن داستان و دیدن اجرا و با شروع نمایش متوجه می‌شود که شخصیت اصلی داستان هم در زمان و مکان گم شده است!

دفترچه راهنما در نمایش امری متداول است، اما در این نمایش همین دفترچه هم مخاطب را دچار سردرگمی می‌کرد. توضیحات طولانی شخصیت‌ها و وقایع و سیری که در دفترچه آورده شده است حوصله‌ی مخاطبی که تنها برای تماشای نمایش آمده است را سر می‌برد. از طرفی، نمایشی که پیش از اجرا نیاز به توضیح داشته باشد این گمان را قوی‌تر می‌کند که کارگردان از عهده‌ی به نمایش درآوردن وقایع و معرفی شخصیت‌ها در طول نمایش برنیامده است و با تاکید بر مطالعه‌ی دفترچه راهنما و هشدا اینکه اگر دفترچه را نخوانید در روند نمایش دچار سردرگمی میشوید مخاطب را پیش از آغاز نمایش نگران آنچه خواهد دید می‌کند. اگرچه که با مطالعه‌ی دفترچه باز هم سردرگمی در میان شخصیت‌های داستان برای تماشاگران پیش می‌آمد.

اجرای قابل قبول بازیگران و هماهنگی آن ها، جمعیت حاضر در سالن را، همراه خود می‌کند و به خوبی داستان را که دارای پیچدگی منحصر به فرد خود است، پیش می‌برد. مخاطب با شخصیت‌ها هم ذات پنداری می‌کند، با دیالوگ‌های بامزه می‌خندد، همزمان با شروع روایت شهادت بانوی دوعالم اشک می‌ریزد و برای کاراکتر اصلی (کنیز) که تحقیر می‌شود دل می‌سوزاند. ناگفته نماند که طراحی صحنه و نور پردازی قوی در طول اجرا، تاثیرگذاری داستان را چندبرابر کرد؛ اما تمام این زیبایی‌ها مدیون نوشته‌ی قوی نویسنده اثر یعنی یاسین حجازی بود. درواقع متن آنقدر قوی و دیالوگ‌ها جان دار بودند که تپق بازیگران و اجرای ابتدایی آن‌ها پس متن قوی گم می‌شد.

در این بین، در چند صحنه هماهنگی نوا با نمایش به خوبی انجام نشده و انتظار می‌رفت که گروه آیه زمان بیشتری برای بالا بردن کیفیت اجرای نوا بگذارد. اینگونه که سازندگان این اجرا بر "نوانمایش" عنوان کرده بودند، نوای ضعیفی را ارائه دادند؛ به طوری که حتی صدای گروه همخوان آزار دهنده و فالش میشد و حتی نیازی به حضور آن‌ها در برخی میان پرده‌ها نبود.

اگر مخاطب با سبک روایت گری یاسین حجازی آشنایی نداشته باشد و با این دید که روایت منحصرا درباره حضرت فاطمه است، به استفبال این نمایش برود، با ذوقی کور از سالن خارج می‌شود. در اصل، داستان شهادت حضرت زهرا در حاشیه‌ی این روایت است. اما این طور به نظر می‌رسد که کارگردان با طراحی و صحنه سازی، شهادت بانو را به بخش مهمی از این نمایش که دارای ارزش بصری بالایی هم بود، تبدیل کرده است. در ادامه انتظار می‌رفت که محدودیت سنی برای دیدن این نمایش تعیین شده و مسئولان سالن در این مورد سخت گیری انجام می‌دادند، زیرا از لحاظ محتوا و صحنه‌هایی که مفاهیمی مانند تجاوز را به تصویر می‌کشند و دیالوگ‌هایی که در پی آن می‌آیند، برای کودکان مناسب نبود.

فرهنگسرای نیاوران، در ایام فاطمیه میزبان مخاطبان نوا نمایش «دنیا پیره‌مرد است» کاری از گروه فرهنگی هنری ریاحین بود.