دهک های پایین یارانه کالابرگ را پس زدند!
طرح کالابرگ الکترونیک که قرار بود سپری در برابر تورم ناشی از حذف ارز ترجیحی برای خانوارهای کم‌درآمد باشد، حالا به یک یارانه نقدی ساده تنزل یافته است. با وجود تأکید رهبر انقلاب بر لزوم جبران کاهش قدرت خرید مردم، این طرح نه‌تنها نتوانسته با افزایش قیمت‌ها همگام شود، بلکه از هدف اصلی خود فاصله گرفته و قدرت خرید خانوارها را ترمیم نکرده است.
- فهرست محتوا
- شروع آزمایشی و گسترش سراسری
- یارانه تشویقی؛ تلاشی ناکام برای جلب توجه
- فاصله با هدف اصلی؛ قیمت‌های ثابت کجا رفتند؟
- کاهش قدرت خرید؛ ناکامی بزرگ کالابرگ
طرح یارانه معیشتی کالابرگ الکترونیک با هدف جبران اثرات تورمی حذف ارز ترجیحی 4200 تومانی در سال 1401 کلید خورد. مجلس در قانون بودجه همان سال، شرط موافقت با حذف ارز ترجیحی را اجرای این طرح برای حمایت از معیشت خانوارهای کم‌درآمد قرار داد. با این حال، اجرای طرح به‌مرور از رسالت اصلی خود یعنی تثبیت قیمت کالاهای اساسی و حمایت از قدرت خرید مردم فاصله گرفت و به توزیع یارانه‌ای معمولی محدود شد.
شروع آزمایشی و گسترش سراسری
ایده کالابرگ الکترونیک از دوران کرونا مطرح شد، اما اجرای آزمایشی آن از پاییز 1401 در استان‌های هرمزگان، قزوین، گیلان و مرکزی آغاز شد. در اسفند 1401، این طرح به‌صورت سراسری اجرا شد و به خانوارها اجازه داد یک ماه زودتر از واریز یارانه نقدی، آن را برای خرید 10 قلم کالای اساسی (بعداً با اضافه شدن گوشت قرمز به 11 قلم) استفاده کنند. اما استقبال کم مردم، دولت را به اصلاح طرح واداشت.
یارانه تشویقی؛ تلاشی ناکام برای جلب توجه
در مرحله دوم طرح از خرداد 1402، دولت یارانه تشویقی 80 هزار تومانی را برای کسانی که 200 هزار تومان از یارانه نقدی خود را به خرید کالابرگ اختصاص می‌دادند، در نظر گرفت. با این حال، این مشوق نیز نتوانست خانوارها را به استفاده گسترده از طرح ترغیب کند. در نهایت، طرح «فجرانه» از دهه فجر 1402 تا عید فطر 1403 اجرا شد که با ارائه یارانه تشویقی 200 هزار تومانی بدون نیاز به کسر از یارانه نقدی، بهترین نسخه این طرح بود.
فاصله با هدف اصلی؛ قیمت‌های ثابت کجا رفتند؟
طبق مصوبه مجلس، قیمت کالاهای اساسی در طرح کالابرگ باید بر اساس نرخ‌های شهریور 1400 ثابت می‌ماند و دولت مکلف بود مابه‌التفاوت افزایش قیمت‌ها را جبران کند. در عمل، دولت قیمت‌های اردیبهشت 1401 (قبل از حذف ارز ترجیحی) را مبنا قرار داد و یارانه تشویقی 80 هزار تومانی را برای جبران تورم در نظر گرفت. در طرح فجرانه، یارانه تشویقی به 200 هزار تومان افزایش یافت، اما مبنای قیمت‌ها تغییر کرد و در ادامه، دولت جدید بدون توجه به ثبات قیمت‌ها، طرح را با همان یارانه تشویقی ادامه داد.
کاهش قدرت خرید؛ ناکامی بزرگ کالابرگ
در حالی که دولت در سال 1401 متعهد شده بود 11 قلم کالای اساسی را با قیمت‌های تنظیم‌شده (بر اساس نرخ‌های سال 1400) تأمین کند، در مرحله اخیر طرح کالابرگ، نه‌تنها یارانه تشویقی ثابت ماند، بلکه مبنای مشخصی برای قیمت کالاها تعیین نشد. با توجه به تورم شدید در گروه مواد غذایی، قدرت خرید خانوارها در این طرح به شدت کاهش یافته و کالابرگ عملاً به ابزاری برای توزیع یارانه نقدی تبدیل شده است.
