رفتار امت در روز‌های پس از حیات پیامبر (ص)

به گزارش گروه فرهنگی خبرگزاری دانشجو، پیامبر (ص) پس از نزول آیه 26 سوره اسراء دهکده فدک را به دخترشان، حضرت فاطمه (س) بخشیدند. هنگامی‌که ابوبکر به خلافت رسید با استناد به روایتی از پیامبر (ص) مبنی بر اینکه «پیامبران از خود ارث نمی‌گذارند»؛ فدک را به نفع دستگاه خلافت غصب کرد. حضرت فاطمه (س) پس از غصب فدک توسط ابوبکر و بی‌سرانجام ماندن دادخواهیشان به مسجدالنبی رفتند و خطابه‌ای خواندند که به خطبه فدکیه (نام دهکده) و یا خطبه لمه معروف شد. حضرت در بین گروهی از زنان «لُمه» نزد ابوبکر رفته و به سرزنش او پرداختند. این خطبه مجموعه‌ای کامل از معارف است که بر ایجاد وحدت و دوری از تفرقه در جامعه تاکید کرده است. خطبه با حمد و سپاس از خداوند آغاز می‌شود و به یگانگی خداوند و خلقت عظیمش گواهی می‌دهد. پس از آن به نبوت حضرت محمد (ص) اشاره می‌کند که خداوند به‌وسیله ایشان موانعِ دیده‌ها را برطرف و مردم را هدایت کرده است. سپس حضرت فاطمه (س) خطاب به مردم می‌گویند: «شما پرچمداران امر و نهی و حاملان دین و وحی و مبلغان او به سوی امت‌ها هستید» و به آنها گوشزد می‌کنند که خداوند بزرگ برای تزکیه نفس آنها و هدایتشان امامت و عواملی نظیر حج، نماز، زکات، عدالتورزی و نظایر اینها را مقرر فرموده و شایسته است که از خداوند بدانچه امر کرده و از آنچه بازداشته اطاعت کنند. پس از آن حضرت از کینه ورزی‌ها و دشمنی‌ها نسبت به پیامبر (ص) می‌گویند تا به رحلت ایشان می‌رسند و واکنش مردم پس از حیات حضرت را اینگونه توصیف می‌کنند: «آنگاه که خداوند برای پیامبرش خانه انبیاء و آرامگاه اصفیاء را برگزید، علائم نفاق در شما ظاهر گشت، و جامه دین کهنه، و سکوت گمراهان شکسته، و پست رتبه‌گان با قدر و منزلت گردیده، و شتر نازپرورده اهل باطل به صدا درآمد، و در خانه‌های‌تان بیآمد، و شیطان سر خویش را از مخفیگاه خود بیرون آورد، و شما را فراخواند، مشاهده کرد پاسخگوی دعوت او هستید، و برای فریب خوردن آماده‌اید، آنگاه از شما خواست که قیام کنید، و مشاهده کرد که به آسانی این کار را انجام می‌دهید، شما را به غضب واداشت، و دید غضبناک هستید، پس بر شتران دیگران نشان زدید، و بر چیزی که سهم شما نبود وارد شدید. این در حالی بود که زمانی نگذشته بود، و موضع شکاف زخم هنوز وسیع بود، و جراحت التیام نیافته، و پیامبر به قبر سپرده نشده بود، بهانه آوردید که از فتنه می‌هراسید، آگاه باشید که در فتنه قرار گرفته‌اید، و به‌راستی جهنم کافران را احاطه نموده است. این کار از شما بعید بود، و چطور این کار را کردید، به کجا روی می‌آوردید، در حالی که کتاب خدا رویاروی شماست، امورش روشن، و احکامش درخشان، و علائم هدایتش ظاهر، و محرماتش هویدا، و اوامرش واضح است، ولی آن را پشت سر انداختید، آیا بی‌رغبتی به آن را خواهانید؟ یا به غیر قرآن حکم می‌کنید؟» سپس یاران پیامبر (ص) را مخصوصا مورد خطاب قرار می‌دهند که در برابر ظلم سکوت کرده اند و به آنها هشدار می‌دهند که در اخلاقشان بی‌وفایی دیده می‌شود و آنچه انجام می‌دهند در برابر چشمان خدا قرار دارد. حضرت فاطمه (س) در پایان این خطبه رو به‌سوی قبر پیامبر (ص) می‌کنند و شرایط دشوار و تأسف‌بار پس از حیات ایشان را اینگونه توصیف می‌کنند: «بعد از تو خبر‌ها و مسائلی پیش آمد که اگر بودی آنچنان بزرگ جلوه نمی‌کرد. ما تو را از دست دادیم مانند سرزمینی که از باران محروم گردد و قوم تو متفرق شدند، بیا بنگر که چگونه از راه منحرف گردیدند. هر خاندانی که نزد خدا منزلت و مقامی داشت نزد بیگانگان نیز محترم بود، غیر از ما. مردانی چند از امت تو همین که رفتی، و پرده خاک میان ما و تو حائل شد، اسرار سینه‌ها را آشکار کردند. بعد از تو مردانی دیگر از ما روی برگردانده و خفیفمان نمودند، و میراثمان دزدیده شد. تو ماه شب چهارده و چراغ نوربخشی بودی، که از جانب خداوند بر تو کتاب‌ها نازل می‌گردید. جبرئیل با آیات الهی مونس ما بود، و بعد از تو تمام خیر‌ها پوشیده شد.‌ای کاش پیش از تو مرده بودیم، آنگاه که رفتی و خاک تو را در زیر خود پنهان کرد»