روزهای سیاه خرس سیاه بلوچی
چابهار - ایرنا - خرس سیاه که در زبان مردم بلوچ سیستان وبلوچستان با نام‌های «مم» و «هرس» شناخته شده و مناطق کوهستانی و سخت‌گذر داروکان، شگیم، نگار، شوشیم، آبند ساربوک، ملوران و ارتفاعات شهرستان نیکشهر از زیستگاه اصلی این گونه منحصر به فرد است، این روزها با ورود انسان و فعالیت‌های معدنی زیستگاه آن مورد تهدید قرار گرفته و به نوعی روزهای سیاه برای این حیوان سیاه در راه است.
طبیعت بکر و کوهستانی شهرستان نیکشهر محیط امنی برای زیست انواع گونه های جانوری نظیر خرس سیاه بلوچی، پلنگ، قوچ و میش، کل و بز و پرندگان مهاجر فلامینگو، اگرت و تیهو، باقرقره و غیره است.
وجود گونه های شاخص مانند خرس سیاه بلوچی و پلنگ در طبیعت نیکشهر نشان از سلامت محیط زیست، بکر بودن این منطقه و امنیت بالا برای زیست و زاد ولد این گونه ها است.
خوشبختانه مردم شهرستان نیکشهر بطور خودجوش و بدون هیچگونه چشمداشتی محیط زیست و طبیعت را محافظت می کنند و همکاری خوبی با محیط بانان دارند. خرس سیاه بلوچی یکی از شاخص ترین گونه های زیبا و نادر حیات وحش در شهرستان نیکشهر است که از قرنها پیش تا کنون در این منطقه از ایران زندگی می‌کند و جثه متوسط در بین گونه های دیگر خرس ها دارد و طول بدن این جانور با توجه به شرایط محیطی و نوع تغذیه متغیر بوده و از 130 تا 180 سانتی‌متر است.
خرس سیاه بلوچی بر خلاف دیگر همنوعان خود خواب زمستانی ندارد و با جثه ای کوچک‌تر از خرس قهوه‌ای دارای گوش‌هایی به نسبت بزرگتر، موهای بلند و سیاه داشته و در وسط سینه لکه سفیدی به شکل 7 دارد.
کارگاه اکتشاف معادن در زیستگاه خرس سیاه تعطیل شود رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان نیکشهر در گفت وگو با خبرنگار ایرنا و با اشاره به اینکه کارگاه اکتشاف معادن در زیستگاه خرس سیاه تعطیل شود، گفت: رویشگاه‌های پراکنده درختچه داز و زیتون واقع در بلوچستان شامل مناطق کوهستانی مهرستان، نیکشهر، قصرقند، لاشار، آهوران و رشته‌کوه بیرک از مهمترین مناطق زندگی خرس سیاه بلوچی است. هادی هاشمی‌زاده با بیان اینکه اقدامات قضایی و پیگیری اداری برای تعطیلی کارگاه معدن در نیکشهر انجام شده است، خاطرنشان کرد: متاسفانه خرس سیاه به تردد خودروها و مردم در زیستگاهش خیلی حساس است و سریعا جای خود را تغییر می دهد و به نقاط دیگر کوچ می کند.
وی با اشاره به اینکه خرس سیاه بلوچی شبگرد است، اظهارداشت: معمولا خرس سیاه در اواخر غروب فعالیت خود را شروع می کند و قبل از روشن شدن هوا دوباره به لانه برمی‌گردد. با اشاره به اینکه خرس یا مم به نحو بسیار ماهرانه‌ای از درختان بویژه نخل هایی به ارتفاع بیش از 20 متر بالا می‌رود و از خرما نیز تغذیه می کند، افزود: خرس سیاه به صورت انفرادی و معمولا در غارها یا حفره‌هایی که در اثر ریختن صخره‌ها به وجود آمده لانه ساخته و زندگی می‌کند. رییس اداره حفاظت محیط زیست شهرستان نیکشهر افزود: حالت تهاجمی خرس سیاه بلوچی از گونه قهوه‌ای بیشتر بوده و نداشتن خواب زمستانی از ویژگیهای آن است، مم معمولا در اواخر تابستان جفت گیری می‌کند و پس از حدود هفت ماه دو توله می‌زاید، چشم‌های بچه خرس بعد از یک هفته باز می‌شود، دوره شیرخواری آن سه ماه و نیم طول کشیده و تا دو یا سه سالگی با مادر می‌ماند. هاشمی زاده با بیان اینکه گاهی اوقات مادر با دو سری بچه خرس مشاهده می‌شود، اظهار داشت: طول عمر مم حدود 25 سال است و علاوه بر مواد گیاهی، از حیوانات و حشرات، مهره‌داران کوچک، نوزاد پستانداران و گاهی اوقات دام اهلی تغذیه می‌کند.
وی گفت: دم خرس هفت تا 10 سانتی‌متر، ارتفاع 90 سانتی‌متر و وزن آن متناسب با جنس و سن 50 تا 170 کیلوگرم است.
فعالیت معدنی زیستگاه خرس سیاه در نیکشهر را در معرض خطر قرار داده است
مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان گفت: "خرس سیاه یا مم بلوچی" از گونه های منحصر بفرد کشور در منطقه بلوچستان و شهرستان نیکشهر است که تخریب زیستگاه آن یکی از عمده دلایلی در معرض خطر انقراض قرار گرفتن این گونه است.
وحید پورمردان اظهار داشت: مدتی است در منطقه‌ای موسوم به داروکان از توابع نیکشهر و در محدوده زیستگاه خرس سیاه فعالیت های معدنی گزارش شده است که بلافاصله بعد از شنیدن این خبر رییس اداره حفاظت محیط زیست این شهرستان به همراه یک گروه به منطقه مورد نظر اعزام و صحت موضوع را مورد تایید قرار دادند.
وی افزود: از سوی دیگر بخشدار بخش مرکزی نیکشهر نیز با ارسال نامه ای به اداره کل حفاظت محیط زیست شکایت اهالی منطقه از فعالیت معدنی فردی در این محدوده را اعلام و خواستار توقف این کار عملیاتی شدند که متعاقب آن در همان مقطع کار متوقف و اعلام کردیم تا زمانیکه بررسی های لازم صورت نگرفته نباید فعالیتی در این معدن انجام شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان افزود: این معدن از سوی سازمان صمت مجوز دریافت کرده اما در محدوده ای اینکار انجام می شود که زیستگاه خرس سیاه است.
وی ادامه داد: از سوی اداره کل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان نامه ای به ریاست سازمان صمت استان ارسال و توضیح داده شده با وجودی که این معدن در مناطق تحت مدیریت محیط زیست نیست و استعلامی از این اداره صورت نگرفته اما با توجه به اعتراضات مردمی و اینکه این معدن در محدوده زیستگاه خرس سیاه قرار دارد و برای محیط زیست دارای حساسیت خاصی است، این اداره نیز به عنوان ضابط خاص قضایی به این موضوع ورود کرده و درخواست می شود کار متوقف و جلسه ای با حضور گروهی از مردم، سرمایه گذار، کارشناسان صمت و محیط زیست برگزار و تصمیم گیری لازم انجام شود.
پورمردان ادامه داد: اما متاسفانه این افراد در این مدت مجدد شروع به فعالیت کردند که با پیگیری های صورت گرفته مقرر شد جلسه هرچه سریعتر برگزار شود زیرا خرس سیاه یا مم بلوچی از گونه های در معرض خطر انقراض کشور و گونه های منحصر بفرد منطقه بلوچستان و نیکشهر است که محیط زیست حساسیت ویژه ای برای حفظ حیات این گونه دارد.
وی بیان کرد: البته ادعایی وجود دارد که معدن تنها در حد اکتشاف است و از مواد انفجاری استفاده نمی‌شود.
مدیرکل حفاظت محیط زیست سیستان و بلوچستان تاکید کرد: باید در جلسه مشترکی خط و خطوط مشخص و درخواست مردم و الزامات محیط زیست طرح شود تا شاهد انجام روال قانونی موضوع باشیم.
خرس سیاه آسیایی یکی از هشت گونه خرس دنیا است که فقط در قاره آسیا از ژاپن تا ایران پراکندگی دارد.
اهدای نشان مم بلوچی به معاون رئیس جمهور توسط بخشدار مرکزی نیکشهر
بخشدار مرکزی نیکشهر نیز گفت: نشان سوزن دوزی شده مم بلوچی یا خرس سیاه آسیایی بر روی شال؛ در سالهای گذشته با هدف حمایت بیشتر به خانم دکتر معصومه ابتکار معاون سابق رئیس جمهوری و رییس وقت سازمان حفاظت محیط زیست کشور با حضور اصحاب رسانه اهدا شد.
محمدبلوچزهی افزود: برای حفاظت و صیانت از گونه در خطر انقراض خرس سیاه نشان این گونه نادر حیوانی بر روی پیراهن تیم ملی فوتبال توسط هنرمندان زنان بلوچ سوزن دوزی شود.
خانم ابتکار نیز در آن جلسه ضمن تجلیل از بخشدار مرکزی نیکشهر برای پاسداشت و توجه به مقوله محیط زیست از وی بخاطر حرکت کردن در راستای رویکرد دولت که اهمیت دادن به محیط زیست است تجلیل و جوایزی به این بخشدار جوان و روشنفکر اهدا کرد.
تهدید جدی زیستگاه خرس سیاه با اکتشاف معادن
بخشدار مرکزی نیکشهر گفت: طی هفته گذشته آغاز عملیات استخراج معدن در دل مهمترین زیستگاه خرس سیاه بلوچی یا «مم» در نیک شهر نگرانی های بسیاری از علاقه‌مندان به این گونه بسیار نادر و در معرض خطر انقراض جانوری که در فهرست سرخ اتحادیه بین‌المللی حفاظت نیز قرار دارد را در پی داشته است.
بلوچزهی افزود: یکی از مهمترین عواملی که افراد در مناطق غنی و پر اهمیت محیط زیستی چون مهمترین زیستگاه خرس سیاه بلوچی در نیک شهر به راحتی آب خوردن می توانند مجوز فعالیت بگیرند و به استخراج معادن بپردازند قرار نگرفتن این منطقه در لیست مناطق حفاظت شده کشور است که پیامدهای بسیار ناگوار محیط زیستی در آینده ای نزدیک بدنبال خواهد داشت.
وی بیان کرد: صدور مجوز استخراج مواد معدنی، عملیات راه‌سازی و سایر اقدامات عمرانی درست در دل پناهگاه های بکر حیوانی از مهمترین عوامل تهدید و تخریب پناهگاههای حیات وحش بویژه گونه‌های نادر در خطر انقراض جانوری چون مم یا خرس سیاه بلوچی طی سالهای اخیردر مناطق کمتر برخوردار بوده است.
یکی از مهم ترین مصائب محیط زیستی در مناطق دور افتاده و کم تر برخوردار ناآگاهی و عدم حساسیت در خصوص آسیب های محیط زیستی است که همین امر نیز سبب شده تا ضوابط و الزامات اولیه در عملیات پروژه‌های اجرایی چون جاده، راه آهن، استخراج معادن و سایر طرح های در دست احداث توسط پیمانکاران نادیده انگاشته شود و با این وضعیت ضربه‌های بس کشنده و کاری بر پیکره محیط زیست وارد شود.
وی ادامه داد: نباید از یاد برد که لازمه حفاظت و صیانت از زیستگاههای مهم جانوری و گیاهی را می‌بایست در دو عامل مهم استقرار و تلاش محیط‌بانان جست که مسئولیت جذب این نیروها بر عهده محیط زیست است و در کنار آن فعالیت جامعه محلی و فعالان محیط زیست و نهادهای مدنی و مردمی که نقش بسزا و تعیین‌کننده‌ای دارند در حفاظت و حراست از محیط زیست است.
بخشدار مرکزی نیکشهر تصریح کرد: متاسفانه فقدان این دو عامل مهم بازدارنده تخریب محیط زیست چه در بخش دولتی یعنی محیط بانان و یا در عرصه مردمی و مدنی یعنی فعالیت جامعه محلی و فعالان محیط زیست دست به دست هم داده تا ضرباهنگ تخریب و ناقوس مرگ پناهگاههای حیات وحش و محیط زیست در مناطق کم تر توسعه یافته و دورافتاده‌ای چون سیستان و بلوچستان با گذشت زمان تندتر به گوش برسد و پر سر و صداتر شود.
بلوچزهی گفت: برای نشان دادن عمق فاجعه و مظلوم بودن مناطق غنی و ارزشمند محیط زیست در استانهای کم تر برخوردار و محروم باید عرض شود که محیط بانی در چنین استانها و مناطقی که عمدتا از تکثر و تنوع بسیار گونه‌های جانوری و گیاهی با غنای بالا برخوردارند متاسفانه انجام نمی‌گیرد و یا به عبارتی بهتر عدم جذب نیروی کافی محیط بان و خالی بودن نیمی از چارت ادارات شهرستانها سبب شده تا سوء استفاده گران و فرصت طلبان در حاشیه امنی به فعالیت های ویرانگر خود در عرصه محیط زیست بپردازند.
وی گفت: معدن کاوی، شکار بی‌رویه، خشکسالی‌های متمادی و ناآگاهی‌ها پیرامون محیط زیست و حیات وحش دست به دست هم داده تا مناطق دور افتاده و کم برخوردار اما غنی و متکثر از لحاظ گونه‌های جانوری نادر به مرز هشدار و ویرانی برسند چرا که در کنار این عوامل، پراکندگی مضاعف و کوهستانی بودن بسیاری از مناطق را نیز اگر اضافه کنیم به درک بهتری از شرایط بغرنج و حاد محیط زیست استان‌هایی چون سیستان و بلوچستان خواهیم رسید و شرایط سخت کاری مشقت بارتر شده است.
وی ادامه داد: انتظار می‌رود اینگونه مناطق پر اهمیت نظیر زیستگاه مهم خرس سیاه بلوچی در نیک شهر بیشتر مورد توجه، رسیدگی و حمایت قرار گیرند و با ثبت در لیست مناطق حفاظت شده کشور که نیازمند مصوبه شورای عالی حفاظت است و اقدام به موقع سازمان محیط زیست، از عواقب خطرناک و جبران ناپذیر حاصل از این فعالیت‌های ویرانگر محیط زیستی کاسته و بیش از این روند نابودی گونه‌های در خطر انقراض جانوری چون این حیوان نادر را تسریع نکرد.
اصلی ترین زیستگاه خرس سیاه یا مم بلوچی روستای داروکان از توابع بخش مرکزی است که بخشداری مرکزی نیکشهر اخیرا با ساخت المانی از این خرس سیاه آنرا در ورودی داروکان در میدانی بنام میدان مم نصب کرده و بزودی با اتمام این پروژه به بهره برداری خواهد رسید.
*س_برچسب‌ها_س*
