رونق مصرف داروهای تاریخ گذشته / 97 درصد تولیدات داخلی کجا مصرف می‌شود؟
محمدعلی محسنی بندپی با انتقاد از مواجهه با معضلات جدی در حوزه سلامت، افزود: صدای شکستن ستون فقرات نظام سلامت به گوش می‌رسد و در بخش درمان با مشکلاتی مانند فرسودگی 60 درصدی ساختمان‌های درمانی، کمبود دارو، نیروی انسانی و کیفیت نامناسب تجهیزات پزشکی روبرو هستیم.
یک عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس اظهار داشت: "کشور با کمبود دارو روبرو است به گونه‌ای که برخی از افراد به داروهای منقضی شده روی می‌آورند."
وی با انتقاد از اینکه ارز مناسب برای تأمین دارو و تجهیزات پزشکی تخصیص داده نمی‌شود، افزود: بر اساس اظهارات مسئولان مربوطه 97 درصد داروها تولید داخل است اما بیش از 50 درصد مواد اولیه آنها وارد می‌شود که برای تأمین آنها هم با مشکل مواجه هستیم.
محسنی بندپی، خروج نخبگان را مهم‌ترین تهدید نظام سلامت دانست و گفت: مهاجرت پزشکان و کادر درمان خسران بزرگی برای کشور خواهد بود و بسیار نگران کننده است در این رابطه مجلس و دولت باید واقع بینانه تر و ملموس‌تر مشکلات مردم و حوزه سلامت را مدنظر قرار دهند.
وی با یادآوری اینکه نمایندگان مجلس به طور مرتب با مردم در تماس هستند و در جریان مشکلات آنها قرار دارند، افزود: مردم از کمبود و گرانی خدمات نظام سلامت گلایه دارند و متأسفانه کمبود دارو در کشور به گونه‌ای است که برخی داروی تاریخ گذشته مصرف می‌کنند و برخی دیگر نیز مجبور هستند دارو را از طریق بازار سیاه تهیه کنند و آشفته بازار نظام سلامت مستلزم نظارت مجلس و دولت است و تلاش کمیسیون بهداشت در این رابطه هم باید افزایش یابد.
دانش‌بنیان‌ها می‌توانند، اما...
فرهاد بیات، فعال دانش‌بنیان در زمینه نانو دارو با تاکید بر نقش وزارت بهداشت در توسعه دانش‌بنیان‌ها به صمت گفت: از آنجایی که فناوری اصلی‌ترین ابزار شرکت‌های دانش‌بنیان است، آنها توان خوبی در تولید داروهای های‌تک به‌ویژه آن دسته از داروهایی که برای درمان بیماری‌های صعب‌العلاج تجویز می‌شوند، دارند. یکی از اصلی‌ترین بخش‌های چرخه تولید دارو، دانش فنی و کاربرد فناوری در ساخت آن است که این امر نقش مهمی در تولید مولکول ماده موثره دارد. بنابراین، اگر حمایت بالادستی وجود داشته باشد، بدون شک دانش‌بنیان‌ها می‌توانند بازیگر اصلی اکوسیستم تولید دارو در کشور باشند و بسیاری از چالش‌ها نظیر کمبود دارو در کشور رفع شود.
وی درباره نقش کاربرد فناوری نانو در تولید دارو گفت: درست است که کاربرد نانو فناوری و تولید نانوداروها نقش مهمی در سلامت و صنعت دارویی یک کشور دارد و امروزه درصد زیادی از سبد دارویی جهان به فناوری نانو اختصاص دارد. با استفاده از دانش نانو می‌توان فناوری‌های بسیار پیشرفته را که نقش جدی در تولید و ساخت دارو با کیفیت بالا دارند، به کار برد، اما متاسفانه کاربرد نانو در صنعت دارویی کشور تا حد زیادی عدم همکاری وزارتخانه با دانش‌بنیان‌ها به جایگاه واقعی خود نرسیده است.
به‌گفته بیات، بخش عمده این ضعف ناشی از نبود نظارت دقیق و حمایت‌های کافی از فعالان این عرصه است. وی گفت: فناوری به‌قدر کافی در خط تولید مورداستفاده قرار می‌گیرد، اما کاربرد آن و استفاده از نانو فناوری در چرخه تولید ملاک نیست؛ چراکه فناوری باید جهت‌دهی شود و به‌منظور حل چالش‌ها و رفع نیازها به کار برده شود. به‌اعتقاد من، اگر سیاست‌گذاری درستی روی 4 مولفه اصلی نظیر کیفیت دارو، تامین مواد اولیه، تامین دستگاهی و ابزارآلات فناورانه و بحث‌های مالی انجام گیرد، نانوداروها می‌توانند نقش بسیار مهمی در حل چالش‌های صنعت دارویی کشور داشته باشند. در این زمینه، دانش‌بنیان‌ها و صاحبان دانش فنی می‌توانند نقش خود را به خوبی ایفا کنند؛ مهم این است که این نقش در مسیر و جهت درستی هدایت شود و نهادهای بالادستی حمایت‌شان متناسب با نیازها و چالش‌ها باشد.
وی گفت: با اینکه معاونت علمی و فناوری اقتصاد دانش‌بنیان متولی و حامی اصلی شرکت‌های دانش‌بنیان است، اما نمی‌توان نقش وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی را نادیده گرفت. متاسفانه این وزارتخانه همکاری‌های لازم با اکوسیستم دانش‌بنیان‌ها ندارد. سال‌های زیادی است که دفتری در این وزارتخانه شکل گرفته که وظیفه‌اش حمایت از دانش‌بنیان‌های صنعت دارو و خدمات پزشکی است، اما تلاش جدی به‌منظور حمایت از نوآوری و فناوری از سوی این بخش تاکنون مشاهده نشده و گویا نمادین و سمبلیک است. در واقع، مفهوم دانش‌بنیان در بدنه وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هنوز شکل نگرفته و معمولا حمایت‌ها زبانی است. حمایت‌های این وزارتخانه در اغلب موارد، ویژه شرکت‌های بزرگ دارویی است و شرکت‌های دانش‌بنیانی که توان فنی و دانش کافی در تولید دارو دارند، اصلا مورد توجه قرار نمی‌گیرند.
بیات گفت: به‌اعتقاد من، توسعه دانش فنی گام نخست در تولید نانو داروها و فرآورده‌های درمانی برای بیماری‌های صعب‌العلاج است. یکی از اقداماتی که وزارت بهداشت می‌تواند در توسعه شرکت‌های دانش‌بنیان در حوزه نانودارو انجام دهد، این است که کمیته نظارت، ارزیابی دقیقی را تشکیل دهد و اگر ثابت شد که شرکت دانش‌بنیانی توانایی تولید دارویی کمیاب یا تولید دارو با نرخ تمام‌شده کمتر را دارد، حمایت کافی به‌عمل آید.
به‌گفته این فعال دانش‌بنیان، باتوجه به اینکه شرکت‌های دانش‌بنیان بر بستر فناوری حرکت می‌کنند، ممکن است چندین سال طول بکشد که فرآیند تحقیق و توسعه انجام شود؛ در واقع زمان زیادی می‌طلبد که یک دارو از مراحل ابتدایی ساخت به خط تولید انبوه برسد.
بنابراین، اگر معاونت علمی فناوری و وزارت بهداشت حمایت کنند و نظارت بیشتری بر مسیر حمایتی داشته باشند و هر جایی که شرکت‌های دانش‌بنیان به مشکل برمی‌خورند، آنها را کمک کنند، بی‌شک گره کور کمبود دارو و نرخ بالای آن باز می‌شود.