رویکرد در جذب و بازگشت نخبگان منفعلانه است / نظارت چندانی بر موسسات کنکور نیست

خدائیان در گردهمایی سراسری هم اندیشی و تبادل نظر سربازرسان و بازرسان علمی و آموزشی با موضوع «شناسایی و نظارت بر چالش‌های فراروی آموزش عمومی و عالی کشور» از نیروی انسانی به عنوان بزرگترین سرمایه کشور یاد کرد.

رئیس سازمان بازرسی کل کشور با بیان اینکه نیروی انسانی می‌تواند زمینه رشد و توسعه کشور را فراهم کند، افزود: نیروی انسانی باید متعهد، باتقوا و متخصص باشد و تربیت آن بر عهده مراکز آموزشی اهم از آموزش و پرورش، آموزش عالی و سایر مراکز علمی است.

وی با تاکید بر غیرقابل مقایسه بودن دستاورد‌های آموزش عالی با قبل از انقلاب به وجود بیش از 190 قطب علمی و 390 انجمن علمی در کشور و تولید بیش از یکصد هزار مقاله علمی به زبان فارسی و غیرفارسی اشاره کرد و گفت: امروزه چند ده هزار شرکت دانش بنیان داریم که کسانی که این شرکت‌ها را ایجاد کرد‌ه‌اند از همین دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی فارغ التحصیل شده‌اند.

خدائیان افزود: پیشرفت‌های کشور در رشته‌های مختلف اعم از سلول‌های بنیادی، نانو، علوم هسته‌ای، ریاضی و فیزیک قابل قیاس با گذشته نیست. قبل از انقلاب شاید تعداد دانشمندان یک درصد جهانی ما تقریبا صفر بود و حتی تا سال‌ها بعد از انقلاب تعداد دانشمندان ما در این بخش انگشت شمار بود، ولی امروزه بیش از 840 دانشمند یک درصد برتر جهانی داریم که رشد چشمگیری را نشان می‌دهد.

وی اضافه کرد: پیش از انقلاب تعداد اعضای هیات علمی ما حدود 10 هزار نفر بودند و الان بیش از 80 هزار نفر هستند. تعداد دانشجویان ما از 160 هزار نفر به بیش از 3میلیون و 400هزار نفر افزوده شده‌اند.

رئیس سازمان بازرسی با بیان اینکه پیشرفت‌های خوبی در حوزه علمی کشور صورت گرفته است، گفت: این پیشرفت‌ها باعث شده تا کشور ما در جهان، دارای رتبه بالای علمی باشد.

وی خاطرنشان کرد: با وجود پیشرفت‌های چشمگیری که در بخش آموزش عالی داشته‌ایم، همچنان با یکسری چالش‌ها در این بخش روبرو هستیم.

رئیس سازمان بازرسی کل کشور در رابطه با اولین نکته تصریح کرد: یکی از مشکلات نظام آموزشی «عدم تبدیل علم به ثروت» است. متاسفانه ارتباط تنگاتنگ بین بخش کشاورزی، صنعت و خدمات کشور با دانشگاه وجود ندارد. به عبارتی ارتباط این دو بخش، وثیق و به نحوی نیست که علم و عمل در کنار هم قرار بگیرند و همین امر باعث می‌شود در تبدیل علم به ثروت با مشکل مواجه باشیم.

وی ادامه داد: بیشتر آموزشی که در دانشگاه‌ها ارائه می‌شود در رشته‌های علوم انسانی، علوم پایه و سایر حوزه‌ها و به صورت تئوری است. در مقاله‌ای قید شده بود که در سال 96 میزان درآمد کل دانشگاه‌های ذیل آموزش عالی ناشی از قرارداد‌ها حدود 230 میلیارد تومان است. به عبارتی حدود یک درصد از بودجه وزارت علوم از این منبع تامین شده در حالی که در خیلی از کشور‌های پیشرفته و حتی برخی کشور‌های آسیایی 80 درصد از درآمد‌های آنان از قرارداد‌هایی است که با بخش‌های صنعت، کشاورزی و سایر بخش‌ها منعقد می‌شود.

خدائیان با اشاره به بی توجهی دانشگاه‌ها و مراکز علمی به نیاز کشور گفت: در بسیاری از تحقیقات و مقالات علمی به نیاز کشور توجه نمی‌شود و این باعث می‌شود که پایان نامه‌های نوشته شده در کتابخانه‌ها خاک خورده و در مرکز صنعتی، کشاورزی و سایر حوزه‌ها مورد استفاده قرار نگیرد.

وی با تاکید بر بازنگری رشته‌های تحصیلی متناسب با نیاز جامعه گفت: هم اکنون در اقصی نقاط کشور مراکز آموزش دولتی و غیردولتی وجود دارد که در بسیاری از این مراکز رشته‌هایی وجود دارد که متقاضی ندارند و یا حتی جامعه احساس نیاز به آن رشته‌ها ندارد و فارغ التحصیلان آن به جمع بیکاران می‌پیوندند.

رئیس سازمان بازرسی کل کشور در رابطه با نکته دوم با بیان اینکه «در بحث جذب هیئت علمی باید تجدید نظر صورت بگیرد» خاطرنشان کرد: نیروی انسانی کشور در سنین تاثیرگذار تحت آموزش اساتید دانشگاه‌ها و مراکز آموزش عالی هستند؛ بنابراین باید در مرحله جذب استاد و هیات علمی، صرفا به تعدد مقالات چاپ شده توجه نشود بلکه تقوا، تعهد و ولایت پذیری آنان مدنظر قرار گیرد.

وی با تاکید بر پیشگیری از مدرک گرایی گفت: هم اکنون در استخدام‌ها و مشاغل بیشتر به مدارج عالی توجه شده و کمتر به کیفیت اهمیت داده می‌شود. از طرفی تعداد مراکز دانشگاهی به اندازه‌ای است که کسب مدارج بالا بسیار راحت شده و این موجب می‌شود افراد با مدارج بالا بیکار باشند.

خدائیان در بیان توصیه چهارم از به روز نبودن برنامه‌های درسی دانشگاه‌ها انتقاد کرد و ادامه داد: حدود 3 هزار برنامه درسی در دانشگاه‌ها و موسسات عالی داریم که تدریس می‌شوند، ولی برخی از آن‌ها بیش از 10 سال به روز رسان

ی نشده اند.

رئیس سازمان بازرسی کل کشور در تبیین پنجمین موضوع، مهاجرت نخبگان، اساتید دانشگاه و دانشجویان را مورد اشاره قرار داد و تصریح کرد: بحث مهاجرت نخبگان اعم از اساتید، دانشجویان، مدال آوران علمی مشکلی برای کشور است. متاسفانه در این حوزه سیاست منسجم و بلند مدتی نداریم و رویکرد در حوزه‌های نگهداشت، جذب، خروج و بازگشت نخبگان منفعلانه است.

وی افزود: اینکه نخبگان برای ادامه تحصیل به خارج از کشور می‌روند، اشکالی ندارد، ولی باید به شکلی فرهنگ سازی شود که به کشور باز گردند و زمینه کار آن‌ها در کشور فراهم شود و اگر هم به کشور باز نمی‌گردند، حداقل خود را نماینده مردم ایران در کشور میزبان بدانند، نه اینکه استحاله شده و فریفته فرهنگ کشور میزبان شده و فرهنگ ایران اسلامی خود را فراموش نمایند.

خدائیان در بیان ششمین نکته موضوع کنکور را به عنوان یکی از چالش‌های اصلی نظام آموزش عالی مورد اشاره قرار داد و اظهار کرد: تراز مالی موسسات خصوصی کنکور که کارشان صرفا آموزش تست زنی است بسیار بالاست؛ اما نظارت چندانی بر این موسسات وجود ندارد.

رئیس سازمان بازرسی کل کشور عنوان کرد: جذب دانشجو در مرحله تحصیلات تکمیلی نباید صرفا با هدف تامین منابع مالی مراکز آموزش عالی باشد بلکه باید به کیفیت آموزش توجه شود و با هدف رشد و توسعه کشور صورت بگیرد.

وی با تاکید بر اینکه باید با رفع آسیب‌ها علم را به ثروت تبدیل کرد، افزود: تنها راه رشد و توسعه کشور، نگه‌داشت نخبگان است لذا اینگونه نباشد که ما هزینه کنیم، اما کشور‌های دیگر نتیجه آن را ببینند.

رئیس سازمان بازرسی کل کشور در پایان، برگزاری این همایش را در راستای هم اندیشی، تبادل نظر و آموزش دانست و تاکید کرد: حضور همکاران ما در سازمان بازرسی و مسئولان آموزش عالی و آموزش و پرورش در این گردهمایی، نقش دو طرفه داشته و معتقدیم باعث تبادل نظر در حوزه‌های پیشگیری خواهد شد.

توسعه جامعه صرفا با ارائه توصیه، محقق نمی‌شود

وزیر علوم در ادامه گفت: باید تلاش شود فرهنگ قانون گریزی به قانون مداری تبدیل شود. زلفی‌گل وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با بیان اینکه توسعه و مدیریت جامعه صرفا با ارائه توصیه، محقق نمی‌شود، بر این نکته تاکید کرد که جامعه تنها با قانون مدیریت می شود.

وی با بیان اینکه سازمان بازرسی ضمن صیانت از قانون، به موضوعات فرهنگی هم توجه و از ظرفیت های این حوزه استفاده کند، افزود: باید تلاش شود فرهنگ قانون گریزی به قانون مداری تبدیل شود.

وزیر علوم با تاکید بر لزوم توجه به آموزش در تمامی عرصه ها، بر این نکته تاکید کرد که باید در انتصاب مدیران به موضوع آموزش توجه شود.

زلفی گل گزارش‌های ارسالی سازمان بازرسی به وزارت علوم را بسیار دقیق و ارزشمند توصیف کرد و گفت: باید تبریک گفت که سازمان بازرسی چنین گزارش‌های دقیقی ارسال می‌کند.