زلزله سهمگین در روسیه؛ زمین‌لرزه‌ای که پیش‌لرزه داشت / توضیحات مهدی زارع

به گزارش خبرآنلاین، زمینلرزه با بزرگای بیش از 8 در دنیا به طور متوسط سالانه یک رخداد ثبت می شود. عمده این زلزله‌ها در حلقه آتش - نوار زمینلرزه‌ها و آتش‌فشان‌های دور اقیانوس آرام - اتفاق می‌افتند. کانون زلزله در ساحل اقیانوس آرام شبه‌جزیره کامچاتکا، حدود 136 کیلومتری جنوب شرقی کامچاتکا - شهری بندری با جمعیت حدود 180 هزار نفر بود.

مهدی زارع، استاد پژوهشکده زلزله‌شناسی با بیان اینکه این گسیختگی در یک نبود لرزه‌ای بین گسیختگی‌های رویدادهای کامچاتکا در سال 1923 و 1952 رخ داده است،‌می‌گوید: چهار پیش لرزه با بزرگای بیش از 6.5 در 20 ژوییه2025 - ده روز قبل - ثبت شد که بزرگترینش با بزرگای 7.4 در 20 ژوئیه، حدود 60 کیلومتر در جنوب غربی رویداد 30 ژوییه رخ داد. زمینلرزه کامچاتکا با سونامی که به ارتفاع حدود 4 متر رسید در سواحل روسیه و ژاپن همراه شد.

او ادامه می‌دهد: نکته جالب آن است که بعضی از این زمینلرزه های بزرگ مانند زلزله 30 ژوییه 2025 - با پیشلرزه همراه بوده اند. - زمینلرزه با بزرگای 9.0 توهوکو در 11 مارس 2011 ژاپن نیز پس از مجموعه‌ای از پیش‌لرزه‌های بزرگ رخ داد، که مهم‌ترین آنها زلزله‌ای با بزرگای 7.3 بود که تنها دو روز قبل، در 9 مارس 2011 رخ داد. رویداد 9 مارس 2011 با بزرگای 7.3 ، تقریباً در 40 کیلومتری مرکز زلزله اصلی به اندازه‌ای قابل توجه بود که زلزله‌شناسان در ابتدا آن را بر اساس فعالیت‌های لرزه‌ای تاریخی در منطقه، شوک اصلی می‌دانستند. با این حال، پس از زلزله با بزرگای 9.0 در 11 مارس، آن را به عنوان یک پیش‌لرزه تشخیص دادند.

این استاد دانشگاه اظهار می‌کند: علاوه بر رویداد با بزرگای 7.3 ، سه زلزله دیگر با بزرگای بیشتر از 6.0 در همان روز (9 مارس2011) رخ داد که همگی بخشی از این توالی پیش‌لرزه‌ها بودند. اندازه این رویدادها که منجر به زلزله توهوکو شدند، برای درک رویداد لرزه‌ای بزرگتر که پس از آن رخ داده مهم است. محققان بعداً این پیش‌لرزه‌ها را به عنوان بخشی از انتشار «لغزش آهسته» شناسایی کردند که بر کانون زلزله اصلی اثر گذاشته است.

به گفته زارع زلزله سوماترا - آندامان در 26 دسامبر 2004 با بزرگای 9.1 که باعث سونامی ویرانگر اقیانوس هند شد، با پیش‌لرزه‌های مشخص مانند زلزله توهوکو در سال 2011 مشخص نمی‌شود. زلزله سوماترا 2004 با یک سکون لرزه‌ای بلندمدت از 13 سال قبل از زلزله اصلی همراه بود. سکون لرزه ای دوره‌ای است که در آن تنش به جای آزاد شدن با رویدادهای کوچکتر، در حال افزایش بوده است.

او با اشاره به اینکه در همین زلزله 2004 رویدادهای لغزش آهسته در قسمت شمالی منطقه گسیختگی که منجر به زلزله اصلی شده است، ادامه می‌دهد: اینها لغزش‌های غیر زلزله‌ای هستند که می‌توانند تنش را بر روی یک گسل بارگذاری کنند و به طور بالقوه زمینه را برای گسیختگی بزرگتر فراهم کنند. نظارت GPS بین سال‌های 2003 و 2004 حرکت رو به پایین آهسته‌ای را نشان داده که نشان دهنده چنین لغزش آهسته‌ای بوده است. سری 4 زلزله با میانگین 4.4 در دو هفته قبل از رویداد اصلی در مجاورت سوماترا می‌تواند به این معنی باشد که این زلزله‌های کوچکتر پیش لرزه بوده‌اند. البته این موارد در مقایسه با رویداد اصلی نسبتاً جزئی بودند و سیگنال پیش‌بینی‌کننده‌ی واضحی نبودند.

زارع می‌گوید: زلزله مائوله شیلی در 27 فوریه 2010 (با بزرگای 8.8)، اگرچه رویدادی عظیم بود، اما برخلاف زلزله توهوکو 2011، در روزها یا ساعات منتهی به آن، پیش لرزه قابل توجه و فوری قبل از آن رخ نداد. نبود لرزه‌ای در منطقه‌ای که زلزله 2010 در آن رخ داد بخشی از یک گسل بزرگ بودکه برای مدت قابل توجهی (از زمان رویداد 1835) زلزله بزرگای را تجربه نکرده بود و منجر به تجمع تنش قابل توجه شد.

به گفته زارع، زلزله شناسان پیش‌بینی کرده بودند که این منطقه پتانسیل وقوع یک زلزله بزرگ (با بزرگای 8.0 تا 8.5 ) را دارد. اندازه‌گیری‌های GPS بین سال‌های 1996 تا 2002 سطح برخورد فرورانش ورقه های زمینساختی در این منطقه را "کاملاً قفل شده" نشان داد که حاکی از افزایش تنش به طور پیوسته در این پهنه بود. بین سال‌های 2000 تا 2009، تنها حدود ده زلزله با بزرگای بیش از 5.0 در منطقه‌ای رخ داد که بعداً دچار گسیختگی شد. این نشان دهنده یک دوره سکون نسبی لرزه‌ای است، جایی که گسل تا حد زیادی گیر کرده و تنش در حال تمرکز و جمع شدن بود، نه اینکه آن را از طریق پیش لرزه‌های کوچک متعدد آزاد کند.

گفتنی‌ست زلزله مائوله در سال 2010 بیشتر نمونه‌ای از تجمع طولانی مدت تنش در یک نبود لرزه‌ای بود که به نقطه بحرانی خود رسید. زلزله کامچاتکا در 30 ژوییه 2025 در منطقه فرورانش رخ داد و مساحت پهنه گسیختگی 390 کیلومتر در 140 کیلومتر بوده و دوام زمان گسیختگی حدود 3 دقیقه بود.

4747