سازنده "گاندو" بر تارک یک سازمان فرهنگی / او چقدر سرگرمی و مخاطب را می‌شناسد؟

مهسا بهادری: وقتی درباره مهدی نقویان، رییس تازه مرکز سیمافیلم صحبت می‌کنیم، سریال‌های «گاندو»، «محرمانه»، «ترور» و... به خاطرمان می‌آید چون نقویان مدیر ساخت و تولید این آثار بوده است. سریال‌هایی که در آن ایدئولوژی، پررنگ‌تر از جنبه فرهنگی و سرگرمی است. وی از سال 1398 نیز مدیرعامل موسسه فرهنگی هنری اندیشه شهید آوینی است و مدیریت ساخت و تولید سریال های «گاندو»، «محرمانه»، «ترور» و... و همچنین کارگردانی آثار شاخصی همچون نماهنگ «بابا خون داد»، فیلم کوتاه «اقتباس»، مستندهای «روایت رهبری»، «در لباس سربازی»، «رمز و راز ملکه»، «برادران» و «در برابر طوفان» را در کارنامه کاری خود دارد.

ایدئولوژی، سیاست یا فرهنگ؟

باتوجه به فضایی که این فرد داشته و کارهایی که تا کنون ساخته، بیشتر به نظر می‌رسد که این تغییر جنبه فرهنگی ندارد و بیشتر برای این است که نقویان بتواند ایدئولوژی‌هایی همگام با صداوسیما را وارد آثار تولیدی سیما فیلم کند. اینکه یک نفرد بخواهد کار ایدئولوژیک بسازد، اتفاق بدی نیست اما نباید فراموش شود که مخاطب به دنبال سرگرمی است و می‌توان گفت در شرایط امروز جامعه از شنیدن حرف‌های سیاسی و ایدئولوژیک به ستوه آمده و سابقه ساخت اثری مانند «گاندو» که در زمان خودش سعی داشت به دولت وقت حمله کند، نشان می‌دهد نقویان بیش از اینکه سرگرمی را بشناسد، با ایدئولوژی و سیاست آشنایی دارد.

اتفاقی که از دوره ریاست محمد سرافراز برای صداوسیما رخ داد، یعنی وارد کردن بیش از پیش سیاست و ایدئولوژی به عرصه فرهنگ و هنر و بیان آن از طریق تریبونی به نام تلویزیون. از همان زمان بود که سیاست‌ها، آن هم نه به معنای کلان آن، بلکه سیاست‌های مورد پسند یک قشر خاص وارد آثار تولیدی شد. سیاست‌ها و رویکردهایی که فقط به یک قشر خاص جامعه توجه می‌کرد و به دنبال تخریب جریان فکری مخالف صداوسیما بود، این ماجرا به قدری علنی شده بود که یک مهمان به نام زینب ابوطالبی روی آنتن شبکه افق اعلام کرد هرکسی که با عقاید و تفکر حاکم در کشور موافق نیست می‌تواند جمع کند و از ایران برود. همین مسائل هم باعث شد که به مرور زمان مخاطبان صداوسیما رو به کاهش بروند و گام‌های محکم‌تری برای شبکه‌های فارسی زبان خارجی و دیگر شبکه های ماهواره‌ای بردارند.

نقویان با رویکردی که در «گاندو» داشت نشان داد که بیشتر بلندگوی یک طیف خاصی از جامعه است و تلاش دارد با ساخت آثار فرهنگی عقاید خود که عقاید موافق با صداوسیما است به مخاطب تلقین کند. مسئله اصلی که بعد از این انتخاب ایجاد شده این است که رییس تازه مرکز سیمافیلم چه قدر سرگرمی و چه قدر مخاطب را می‌شناسد؟

بیشتر بخوانید:

رمضان‌نژاد از سیما فیلم رفت / یک گاندوساز آمد!

نقویان: برخی بازیگران سریال را به دفاتر سینمایی راه نمی‌دهند / گاندوی 3 را هم می‌سازیم

مدیریت صداوسیما بدون نگاه به آینده با کنداکتور پر شده از گذشته / فروش آگهی به مردم در ساعت پخش تکراری

بودجه‌هایی که صرف سیاست شد

هنوز عملکرد نقویان مشخص نشده و نمی‌توان درباره رویکرد مدیریتی او پیش‌داوری کرد؛ اما نگاهی به دوره عبدالعلی علی عسگری، رییس سابق سازمان صداو سیما بیندازیم. زمانی که علی‌عسگری سیاست را به صورت پررنگ‌تری به تلویزیون آورد، در گام اول نتیجه‌اش حذف عادل‌فردوسی‌پور شد، در گام بعدی حتی مهران مدیری این رویکرد را در برنامه «دورهمی» به نمایش گذاشت زمانی که در استندآپ‌هایش سعی می‌کرد ضرباتی را به دولت وقت وارد کند و نتیجه‌اش هم این بود که نمی‌توانست جذابیت ویژه‌ای برای مخاطب داشته باشد و حتی بازخوردهای منفی هم از این مسئله می‌گرفت. در واقع زمانی که مباحث سیاسی وارد برنامه‌سازی می‌شوند، نسخه‌ای غیر جذاب را به مخاطب ارائه می‌دهد که با حرف تمام جامعه تعارض دارد و چون نمی‌تواند تمام طیف‌های جامعه را دربر بگیرد مخاطب از دست می‌رود و به همین دلیل هم می‌توان به سادگی به این نتیجه رسید که انتخاب‌های سیاسی به کار فرهنگی آسیبی جدی وارد می‌کند.

سیما فیلم و کارهایش

پیش از انتصاب نقویان به عنوان رییس مرکز سیمافیلم، جواد رمضان نژاد بر این مسند تکیه زده بود. فردی که چون توانسته بود در شبکه پنج سیما دستآورد و تولیدهای نسبتا موفقی داشته باشد به این جایگاه رسیده بود، اما در سه سالی که روی کار بود نتوانست موفقیتی را حاصل کند. از آن جایی به این عدم موفقیت می‌رسیم که سیما فیلم موظف است در طول روز سه و نیم باکس تولیدی داشته باشد و در سال 40 اثر را به نمایش دربیاورد اما در دوره قبلی این اتفاق نیفتاد.

در ابتدا مجموعه‌ای به معنای تل فیلم ساخته شد و قرار بود جایی بیرون سازمان باشد و قرار نبود فضای آن اداری باشد و می‌خواستند جایی تاسیس کنند تا پاتوق هنرمندان باشد. هدف هم این بود که خارج از فشار آنتن آثار فرهنگی ساخته شود و دایی جان ناپلئون محصول همان نهاد است. بعدها در زمان لاریجانی سیما فیلم با همان منطق تل فیلم راه افتاد تا پاتوق هنرمندان شود. این رویکرد تا پایان دوران ریاست عزت‌الله ضرغامی ادامه داشت.

روسای سیما فیلم در دوره آقای لاریجانی حیدریان، بعدتر خسروی به این سمت رسید. زمان عزت‌الله ضرغامی آقای اسلامی مهر به این مسند رسید و تا پایان دوران اسلامی مهر، سیما فیلم محلی برای تولید کار فرهنگی خارج از سازمان بود که عملکردش با شبکه‌ها متفاوت باشد. مجموعه‌های «مختارنامه»، «یوسف پیامبر»، «شهریار»، «روزگار قریب»، «مدار صفر درجه»، «کلاه پهلوی»، «در چشم باد»، «شوق پرواز»، «تبریز در مه» و سریال‌های چندگانه «ستایش» و «پایتخت» نیز در همین دوران مجوز ساخت گرفتند.

با پایان این پروژه‌ها دارابی، یک اتاق فرمان به نام اتاق الف‌های ویژه در معاونت سیما ساخته شد و تاجبخش فناییان یکی از آن افرادی بود که در این اتاق حضور داشت و در همان زمان 30 پروژه برای تولید تایید شد و در دوسال آخر ریاست ضرغامی اختیار از سیما فیلم گرفته شد و این مجموعه عملا دوره رخوتش را پشت سر گذاشت و تنها سریال الف‌ویژه‌ای که در این دوران ساخته شد «معمای شاه» بود و در دوره مسعود زادگان هیچ نتیجه‌ای به ثمر نرسید، چون به دنبال عملکرد دارابی بود.

بعدتر و به سبب تغییر و تحولاتی که ایجاد شد، سریال‌ها به جای اینکه توسط کارشناسان بررسی شوند، تنها به واسطه نوع ارائه مطلب مورد تایید قرار می‌گرفت و همین باعث شد تنوع سلیقه در تولید از بین برود و این روند نیز کماکان ادامه دارد و همین باعث شد تا تولید در زمان سرافراز کاهش پیدا کند و این روند تا امروز ادامه پیدا کرد و هر مدیری که روی کار آمد سلیقه خودش را اعمال کرد به همین سبب هم نگرانی بر این است که نقویان سلیقه شخصی و ایدئولوژی‌های خودش را در تولید آثار اعمال کند.

57245