سایه شرکت اسرائیلی بر یک اپلیکیشن / چرا AppCloud از گوشی‌های سامسونگ قابل حذف نیست؟

سرویس جامعه مشرق - طی روزهای اخیر، گزارش‌های درباره فعالیت یک نرم‌افزار بحث‌برانگیز در برخی مدل‌های سری‌های Galaxy A، M و F سامسونگ منتشر شده است. این موضوع موجی از نگرانی میان کاربران و فعالان حوزه دیجیتال ایجاد کرده؛ به‌ویژه آنکه این نرم‌افزار توسط یک شرکت اسرائیلی ساخته شده و حذف آن از دستگاه‌ها بسیار دشوار است.

برنامه اپ کلود چیست و چگونه به تلفن‌های سامسونگ راه یافت؟

اپلیکیشن AppCloud که اخیراً روی برخی گوشی‌های سری A،M و F سامسونگ فعال شده، در اصل توسط شرکت اسرائیلی آیرون‌سورس - ironSource توسعه یافته است؛ شرکتی که پلتفرم آن برای پیشنهاد و نصب خودکار اپلیکیشن‌ها طراحی شده بود. در سال 2022 شرکت آمریکایی Unity Technologies مالکیت کامل ironSource را خرید و به همین دلیل برخی رسانه‌های خارجی ادعا کرده‌اند که مدیریت فعلی این فناوری اکنون زیر نظر یونیتی است، نه شرکت سازنده اولیه در اسرائیل. با این حال، سامسونگ اعلام کرده که AppCloud محصول مستقیم این شرکت نیست و توسط پیمانکاران طرف قرارداد توسعه یافته، اما سامسونگ برای ارائه پیشنهاد اپلیکیشن در برخی مدل‌ها آن را فعال کرده است.

AppCloud به‌صورت پیش‌فرض نصب شده یا از طریق به‌روزرسانی سیستم‌عامل فعال می‌شود و وظیفه اصلی آن ارائه پیشنهاد نصب اپلیکیشن‌های ثالث و طبق برخی گزارش‌ها، حتی نصب خودکار برخی برنامه‌ها است. مشکل مهم اینجاست که این برنامه قابل حذف نیست؛ کاربران تنها می‌توانند آن را غیرفعال کنند و حذف کامل آن تنها با روت‌کردن دستگاه امکان‌پذیر است.

نگرانی‌ها زمانی بیشتر شد که پژوهشگران حوزه دیجیتال گزارش دادند AppCloud عملاً مانند یک سامانه جامع جمع‌آوری داده عمل می‌کند. بر اساس این گزارش‌ها، این برنامه علاوه بر تاریخچه استفاده از برنامه‌ها و علاقه‌مندی‌های کاربر، اطلاعات دستگاه، داده‌های موقعیت جغرافیایی و حتی اثرانگشت بیومتریک را نیز جمع‌آوری می‌کند. گفته می‌شود گسترش این سرویس نتیجه همکاری گسترده‌تر سامسونگ و آیرون‌سورس در سال 2022 است که باعث شد AppCloud در مدل‌های سری A و M در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا فعال شود.

مسئله دیگر نبود یک سیاست حریم خصوصی شفاف و قابل دسترس است؛ هنوز مشخص نیست این برنامه دقیقاً چه داده‌هایی را جمع‌آوری می‌کند و چگونه از آن‌ها استفاده می‌شود. سابقه تیره آیرون‌سورس نیز نگرانی‌ها را تشدید کرده است؛ به‌ویژه به‌خاطر پلتفرم بدنام InstallCore که به‌دلیل نصب نرم‌افزار بدون رضایت روشن کاربران سال‌ها مورد انتقاد بود و توسط برخی ابزارهای امنیتی حتی بلاک می‌شد.

از سوی دیگر، کاربران پیش از اینکه AppCloud اقدام به نصب برنامه‌های پیشنهادی کند، فرصت واقعی برای لغو رضایت دریافت نمی‌کنند. به همین دلیل بسیاری این سرویس را بیشتر یک نرم‌افزار زائد می‌دانند؛ زیرا اولویت آن نصب اپلیکیشن‌هایی است که برای شرکت‌ها درآمدزایی دارد، نه بهبود تجربه کاربر.

هشدار سمکس به سامسونگ

سمکس - SMEX، یک پلتفرم تخصصی در زمینه حمایت از ایمنی دیجیتال در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا - که مقر آن در بیروت است - اطلاعاتی را در مورد یک برنامه نگران‌کننده به نام اپ کلود - AppCloud منتشر کرده است که به طور پیش‌فرض بر روی گوشی‌های «گلکسیم سامسونگ، به ویژه نسخه‌های «A» و «M» نصب شده است.

SMEX از سامسونگ خواسته است نصب پیش‌فرض AppCloud را متوقف کند؛ زیرا به گفته این سازمان، این اپ در سطح سیستمی تعبیه شده، بدون روت قابل حذف نیست و حتی ممکن است پس از به‌روزرسانی‌ها دوباره فعال یا نصب شود. SMEX گزارش داده است که این نرم‌افزار سال‌هاست روی گوشی‌های سری A، M و F سامسونگ به‌ویژه در هند، غرب آسیا و شمال آفریقا به‌طور پیش‌فرض قرار گرفته است. حساسیت در منطقه غرب آسیا و شمال آفریقا بیشتر است، چرا که برخی کشورها با شرکت‌های اسرائیلی همکاری تجاری ندارند یا محدودیت‌های حقوقی مشخصی در این زمینه دارند و کار با شرکت‌های صهیونیسم ممنوع است.

سمکس پیشتر در زمستان سال گذشته نیز به این برنامه اشاره کرده بود، اما پس از توییت حساب «اینترنشنال سایبر دایجست» - International Cyber Digest در «ایکس» در مورد یک برنامه جاسوسی اسرائیلی غیرقابل حذف در دستگاه‌های سامسونگ، که بیش از 7.4 میلیون بازدید داشته است، رواج گسترده‌ای یافت.

سامسونگ نیز در واکنش به نگرانی‌ها بیانیه‌ای منتشر کرده و گفته است: حفاظت از داده‌های کاربران برای ما اولویت جدی است و تمامی فعالیت‌ها مطابق قوانین و مقررات محلی انجام می‌شود. در کنار این موضع‌گیری، فعالان حوزه حقوق دیجیتال و گروه‌های کاربری از دولت‌ها خواسته‌اند نظارت و شفافیت بیشتری را درباره چنین نرم‌افزارهایی الزامی کنند؛ به‌ویژه زمانی که اپلیکیشن‌ها به‌صورت پیش فرض نصب‌شده، غیرقابل‌حذف و بدون سیاست حریم خصوصی شفاف عرضه می‌شوند. این مطالبه در نامه سرگشاده SMEX نیز برجسته شده است.

استفاده از تلفن همراه و شیوه دسترسی این دستگاه‌ها به داده‌های کاربران، موضوعی حیاتی و نیازمند آموزش جدی است؛ به‌ویژه آنکه گوشی‌های موجود در این بازه قیمتی پایین، سهم بزرگی از بازار را به خود اختصاص داده‌اند و توسط طیف گسترده‌ای از اقشار جامعه مورد استفاده قرار می‌گیرند.