ستادهای معاونت علمی کارکرد خود را از دست داده‌اند!/ تقسیم‌بندی جدید ستادها چه‌زمانی ابلاغ می‌شود؟
به‌زودی شاهد تغییرات گسترده در ستادهای معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری خواهیم بود که این ستادها به دو دسته ستادهای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و ستادهای توسعه فناوری راهبردی تقسیم خواهند شد.
به گزارش خبرنگار اجتماعی خبرگزاری تسنیم، ستادهای توسعه فناوری‌های راهبردی درصدد ایجاد فضایی مناسب برای تحقق اقتصاد دانش‌بنیان در حوزه مأموریتی خویش از طریق حمایت از توسعه و تجاری‌سازی فناوری‌های پیشرفته یا حل مسائل کلان از طریق فناوری‌ها هستند، اما با این وجود مسئولیت‌های ستادها و اثربخشی فعالیت‌های آنها در گذشته شفاف نبوده است و با چالش‌های مختلفی از جمله موازی‌کاری، محدودیت منابع و نامشخص بودن مرز مسئولیت‌ها در مقابل دیگر نهادهای متولی مواجه هستند.
اولویت‌های فناوری مطابق با اسناد بالادستی و نقشه جامع علمی کشور تعیین و ستادهای مرتبط با آن در معاونت علمی و فناوری ریاست جمهوری تشکیل شده است و هم‌اکنون 12 ستاد توسعه فناوری‌های راهبردی در حال فعالیت هستند.
وضعیت ستادهای توسعه فناوری‌های راهبردی نیز به گونه‌ای است که آنها نتوانسته‌اند در حوزه‌های مأموریتی تعریف‌شده برای خود موفق عمل کنند که می‌تواند دلایل مختلفی داشته باشد و البته در دوره 8 ساله دکتر سورنا ستاری، معاون سابق علم و فناوری نیز تلاشی برای تغییر این ساختار صورت نگرفته است.
به عنوان مثال، اغلب ستادها در قبال حل مسائل کلان و فناورانه کشور پاسخگویی ندارند یا نظام نظارتی و ارزیابی درستی از عملکرد ستادهای توسعه فناوری وجود ندارد. از طرفی بودجه تعدادی از این ستادها به صورت مجزا مشخص نیست؛ به عنوان مثال فقط ستادهای فناوری‌های فوتونیک و لیزر، ستاد ویژه توسعه فناوری نانو و میکرو، ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی، ستاد توسعه زیست فناوری، ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی و ستاد فناوری‌های فضایی و حمل و نقل پیشرفته در بودجه 1402 مشخص شده است و بودجه مابقی ستادها مشخص نیست! در لایحه بودجه 1402 بودجه ستادهای توسعه فناوری‌ها حدود 654 میلیارد تومان پیش‌بینی شده است.
در دوره جدید معاونت علمی و با حضور دکتر روح‌الله دهقانی فیروزآبادی به نظر می‌رسد که تغییر و تحولات در ستادهای معاونت علمی و فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری قطعی شده و به‌زودی ابلاغ خواهد شد.
ستادهای معاونت علمی به 2 بخش "توسعه فناوری‌های راهبردی" و "توسعه اقتصاد دانش‌بنیان" تقسیم می‌شوند
پیش از این روح‌الله دهقانی فیروزآبادی، معاون علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری، یکی از اقدامات معاونت علمی در دور جدید را تقسیم ستادها به دو حوزه "ستادهای توسعه فناوری موضوعی" و "ستادهای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان بخشی" دانست. ستادهای توسعه فناوری موضوعی، شامل ستادهای نانو، بایو، کوانتوم و غیره که ذیل مرکز فناوری‌های راهبردی معاونت فعالیت خواهند کرد، موضوعی عمل می‌کنند.
دهقانی همچنین، مأموریت ستادهای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان بخشی را نیز توسعه بازار حوزه‌های فناورانه‌ای چون انرژی، دیجیتال و غیره عنوان کرد و گفت: در این ستادها به دنبال بازارسازی و ایجاد بازارهای توسعه یافته در صنایع بزرگ خواهیم بود.
وی با اشاره به تغییر و تحولات اخیر معاونت علمی برای توسعه فناوری‌های کاربردی و آینده‌داری که کشور را برای رسیدن به توسعه‌یافتگی یاری می‌کند، خبر از ایجاد ستاد ویژه توسعه فناوری‌های میکروالکترونیک داد و مأموریت‌های آن را مدیریت و پیگیری در حوزه ایجاد فب و نرم افزارهای تخصصی در این عرصه عنوان کرد.
دهقانی همچنین به ارتقا و اصلاح ستاد توسعه فناوری‌های فتونیک و لیزر به فناوری‌های فتونیک، پلاسما و کوانتوم اشاره کرد و از عزم جدی معاونت علمی در راستای توجه ویژه به این دو بخش در کشور و توسعه فناوری در این حوزه گفت که در سال‌های بعد شاهد ثمرات و دستاوردهای مشهود آن در جامعه خواهیم بود.
از گفته‌های دهقانی می‌توان نتیجه گرفت که در روند جدید، ما ستادهای توسعه اقتصاد دانش‌بنیان را ذیل مدیریت حمید ذوالفقاری، سرپرست معاونت توسعه اقتصاد دانش‌بنیان و ستادهای توسعه فناوری راهبردی را نیز ذیل مدیریت شقایق حق‌جوی جوانمرد سرپرست مرکز توسعه فناوری‌های راهبردی خواهیم داشت.
معاون علمی رئیس‌جمهور تعدادی از تغییرات در ساختارهای ستادها را از قبل اعلام کرده است و برای اطلاع کامل از این تغییرات، باید منتظر ماند. ستادهای توسعه فناوری‌های راهبردی در گذشته شامل موارد ذیل بوده است:
1- ستاد توسعه فناوری نانو
2- ستاد توسعه زیست فناوری
3- ستاد توسعه فناوری‌های نرم و هویت‌ساز
4- ستاد توسعه فناوری‌های حوزه فضایی، حمل و نقل پیشرفته
5- ستاد توسعه فناوری‌های حوزه اقتصاد دیجیتال و هوشمندسازی
6- ستاد فرهنگسازی اقتصاد دانش‌بنیان
7- ستاد توسعه علوم و فناوری‌های سلول‌های بنیادی
8- ستاد توسعه علوم و فناوری گیاهان دارویی و طب سنتی
9- ستاد توسعه فناوری‌های فوتونیک، لیزر، مواد پیشرفته و ساخت
10- ستاد توسعه فناوری‌های حوزه آب و انرژی
11- ستاد توسعه علوم و فناوری‌های شناختی
12- ستاد توسعه فناوری آب، اقلیم و محیط زیست
با توجه به این تغییر و تحولات در همین روزها شاهد ابلاغ فهرست ستادهای توسعه فناوری‌های راهبردی و اقتصاد دانش‌بنیان در معاونت علمی، فناوری و اقتصاد دانش‌بنیان ریاست جمهوری خواهیم بود و باید ببینیم که این تغییر و تحولات در حوزه ساختاری ستادهای معاونت علمی، موجب تحول توسعه بازار محصولات شرکت‌های دانش‌بنیان و توسعه سرمایه‌گذاری در اقتصاد دانش‌بنیان و همچنین توسعه واقعی فناوری‌های راهبردی خواهد شد یا خیر.