سرقت از دکل‌ها و فیبرها؛ مانع بزرگ مسیر تحول دیجیتال
حادثه واژگونی یکی از دکل‌های مخابراتی اپراتور دوم ارتباطی کشور در آبادان، که بر اثر سرقت اتصالات فونداسیون رخ داد، زنگ خطری برای زیرساخت ارتباطی کشور است. سرقت باتری‌ها، کابل‌ها و تخریب دکل‌ها، به معضلی گسترده برای اپراتورهای تلفن همراه تبدیل شده است.
به گزارش خبرگزاری تسنیم، واژگونی یکی از دکل‌های طی روزهای اخیر در منطقه ذوالفقاری آبادان، که بنا بر اعلام رسمی اپراتور دوم ارتباطی بر اثر «سرقت و باز کردن اتصالات فونداسیون» رخ داده، تنها یک حادثه محلی نیست؛ بلکه نشانه‌ای از دشواری‌های روزافزون اپراتورهای تلفن همراه در مسیر توسعه زیرساخت‌های ارتباطی کشور است. دکل‌های مخابراتی که شریان حیاتی پوشش ارتباطی محسوب می‌شوند، در بسیاری از مناطق کشور با سرقت تجهیزات، تخریب عمدی یا آسیب‌های ناشی از شرایط محیطی مواجه‌اند؛ مسائلی که گاه توسعه شبکه را ماه‌ها به تعویق می‌اندازد.
*توسعه در سایه محدودیت‌های اقتصادی و ارزی در شرایطی که جهان به سوی استقرار نسل‌های جدید ارتباطی و گسترش اینترنت پرسرعت حرکت می‌کند، اپراتورهای ایرانی نیز ناگزیر از نوسازی و توسعه شبکه هستند. با این حال، مسیر این توسعه در ایران با موانع متعددی از جمله فشار سیاست‌های تعرفه‌ای تا پیچیدگی واردات تجهیزات فنی همراه است.
طی سال‌های اخیر، سرکوب تعرفه‌ها باعث شده بازگشت سرمایه پروژه‌های توسعه‌ای برای اپراتورها دشوارتر شود. از سوی دیگر، بیشتر تجهیزات مخابراتی و سکتورهای حساس دکل‌های مخابراتی وارداتی‌اند و تأمین آنها با نرخ دلاری و در شرایط تحریم، به معضلی جدی برای بخش خصوصی و حتی اپراتورهای بزرگ کشور تبدیل شده است.
*هزینه‌های انسانی و نگهداری زیرساخت‌ها
هزینه نیروی انسانی متخصص نیز رشد چشمگیری یافته است. حفظ و آموزش نیروهای فنی در حوزه‌هایی چون فیبرنوری، شبکه‌های رادیویی و زیرساخت IP، مستلزم پرداخت‌های متناسب با سطح تخصص جهانی است اما در عمل، اختلاف ارزی و محدودیت‌های بودجه‌ای، اپراتورها را در تنگنا قرار داده است.
در این میان، خرابی تجهیزات ناشی از نوسانات برق، فرسودگی باتری‌ها و حملات محیطی مانند طوفان و سیل و حتی سرقت، هزینه «نگهداری» را چند برابر کرده است.
*سرقت تجهیزات؛ چالشی رو به افزایش
با این همه، یکی از نگران‌کننده‌ترین چالش‌ها در سال‌های اخیر، سرقت تجهیزات و تخریب دکل‌هاست؛ پدیده‌ای که از سرقت باتری‌های پشتیبان (UPS) و کابل‌های مسی تا باز کردن پیچ‌های اتصال فونداسیون دکل‌ها را دربر می‌گیرد.
چنین سرقت‌هایی نه‌تنها خسارت مالی مستقیم به اپراتورها وارد می‌کند، بلکه در مناطق کم‌جمعیت یا مرزی، می‌تواند به قطعی ارتباطات اضطراری یا حتی اختلال در خدمات امدادی بینجامد. کارشناسان این حوزه معتقدند که افزایش قیمت فلزات، مشکلات اقتصادی و ضعف در پایش و حفاظت فیزیکی دکل‌ها، از عوامل اصلی رشد این نوع جرائم است.
*حادثه آبادان؛ نشانه‌ای از ضعف ایمنی سازه‌ها
حادثه اخیر آبادان نشان داد که حتی در مناطق شهری، دکل‌ها از تخریب عمدی در امان نیستند. ایرانسل این اقدام را «غیرانسانی» خوانده و از آغاز عملیات ایمن‌سازی و برآورد خسارت خبر داده است. با این حال، کارشناسان تاکید می‌کنند که مقابله با چنین آسیب‌هایی، تنها از مسیر اپراتورها ممکن نیست و نیازمند همکاری نهادهای انتظامی، شهرداری‌ها و سیاست‌گذاران در سطح ملی است.
*فشار مضاعف بر سرمایه‌گذاری در شبکه‌های جدید
در کنار تهدیدهای امنیتی، فشار اقتصادی نیز بر توسعه شبکه‌ها سایه انداخته است. هزینه نصب هر دکل جدید با توجه به قیمت زمین، تجهیزات و انرژی، نسبت به پنج سال گذشته بیش از سه برابر شده است.
در عین حال، محدودیت در تعیین منصفانه تعرفه خدمات، امکان سرمایه‌گذاری گسترده را کاهش داده است. در چنین شرایطی، هر حادثه یا تخریب، فراتر از یک رویداد محلی، بخشی از ظرفیت ملی ارتباطی را از مدار خارج می‌کند. ظرفیتی که باید در مسیر تحول و پیشرفت ارتباطی و اقتصاد دیجیتال کشور به کار گرفته شود.
*ضرورت هم‌افزایی برای صیانت از سرمایه‌های ملی
کارشناسان حوزه ارتباطات تأکید دارند که صیانت از زیرساخت‌های مخابراتی، به‌ویژه در دوران گذار به نسل پنجم تلفن همراه (5G) شبکه‌های فیبر نوری، به همکاری هم‌زمان دولت، اپراتورها و جامعه محلی نیاز دارد.
دکل‌های مخابراتی نه‌تنها سازه‌های فنی بلکه سرمایه‌های ملی هستند؛ سرمایه‌هایی که بدون حفاظت و درک عمومی از اهمیت آنها، مسیر توسعه دیجیتال کشور همواره ناهموار خواهد ماند.