سیستم‌های نوین آبیاری راهکار مقابله با کم آبی خراسان جنوبی / گلایه بهره برداران از تسهیلات دولتی و نحوه اجرا و عدم نظارت
خشکسالی و کم‌آبی در ایران به ویژه در استان‌هایی مانند خراسان جنوبی به یک واقعیت اقلیمی تبدیل شده و با توجه به روند روزافزون نیاز بخش‌های مختلف به آب از جمله بخش کشاورزی، استفاده از روش‌ها و فناوری‌های نو مانند اجرای سامانه‌های آبیاری نوین، الزامی است.
به گزارش شبکه اطلاع رسانی راه دانا؛ خشکسالی و کم‌آبی در ایران به ویژه در استان‌هایی مانند خراسان جنوبی به یک واقعیت اقلیمی تبدیل شده و با توجه به روند روزافزون نیاز بخش‌های مختلف به آب از جمله بخش کشاورزی، استفاده از روش‌ها و فناوری‌های نو مانند اجرای سامانه‌های آبیاری نوین، الزامی است.
براساس آمارهای رسمی، سهم مصرف آب در بخش کشاورزی حدود 90 درصد است البته بیشترین میزان اتلاف منابع آب به دلیل استفاده نکردن از فناوری‌های پیشرفته آبیاری و عواملی مانند رعایت نکردن الگوی کشت صحیح در مناطق مختلف مربوط به این بخش است.
یکی از موثرترین راه‌های بهینه‌سازی و صرفه‌جویی در مصرف آب کشاورزی، اجرای سامانه‌های نوین آبیاری است، از طرفی این اقدام با هدف حفظ منابع آبی و جلوگیری از هدررفت آب سبب افزایش بازدهی آبیاری زمین‌های کشاورزی در نتیجه افزایش کیفیت محصول می‌شود.
سوابق نشان می‌دهد هرچند اجرای سامانه‌های آبیاری نوین از سال 1372 در خراسان جنوبی (قبل از تاسیس استان) آغاز شد اما تا سال 1395 کشاورزان استقبال چندانی از این طرح نداشتند و منابع استان نیز بسیار محدود بود.
اجرای سیستم‌های نوین آبیاری در خراسان جنوبی بدون محدودیت
کاظم خاوازی وزیر جهاد کشاورزی نیز مهر ماه سال گذشته در سفر به خراسان جنوبی گفت: در بحث منابع آب استان و کمبودی که در خصوص منابع آب با توجه به خسکسالی‌ها پیاپی که در استان وجود دارد به وجود آمده تصمیم گرفته شد مجموعا برای توسعه سیستم‌های نوین آبیاری در بخش کشاورزی استان خراسان‌جنوبی سهمیه قائل نشویم یعنی بدون محدودیت هر چه متقاضی باشد اعتبارات توسط معاونت آب و خاک وزارت‌خانه در نظر گرفته شود و کمک کنند که ان‌شاءالله سیستم‌های نوین آبیاری تقویت شود و سطح آن در استان به طور گسترده‌ای افزایش پیدا کند.
وزیر جهاد کشاورزی با بیان اینکه این تصمیم در استان دیگری اتخاذ نشده است، گفت: هر تعداد پرونده در خصوص احداث سیستم‌های نوین آبیاری متقاضی باشد اعتبار در نظر گرفته خواهد شد که درخواست می‌شود مدیرکل جهاد کشاورزی استان خراسان جنوبی این مسئله را پیگیری کند.
برای بررسی بیشتر اجرای سیستم های نوین آبیاری با چند بهره بردار هم استانی گفت‌وگو کردیم.
یکی از بهره برداران بخش کشاورزی شهرستان سربیشه در گفت‌وگو با خاورستان، اظهار کرد: حدود 10 سال قبل برای اجرای سیستم های نوین آبیاری اقدام کرده و حدود 40 هکتار سطح زیر کشت دارم.
وی با بیان اینکه پیگیر توسعه سطح زیر کشت و اجرای سیستم‌های نوین آبیاری هستم، افزود: ابتدا که سیستم‌های نوین آبیاری را اجرا کردم تسهیلات پرداخت شده و سهم دولت بسیار کم بود چراکه هزینه ابزارآلات، لوله، اتصالات و... بیش از اعتبار پرداخت شده بود.
این بهره بردار بیان کرد: در حال حاضر با توجه به شرایط خشکسالی و کاهش آب برای کشاورزی اجرای سیستم های نوین آبیاری به دلیل صرفه جویی در مصرف آب بسیار خوب است.
وی عنوان کرد: با توجه به اینکه طی دو سال گذشته روند و شرایط اجرای سیستم های نوین آبیاری در استان خوب شده پیگیر افزایش سطح زیر کشت هستم و امیدوارم تسهیلات بلاعوض سهم دولت به من نیز تعلق بگیرد.
یکی دیگر از بهره برداران بخش کشاورزی در شهرستان بیرجند در گفت‌وگو با خاورستان، گفت: شرایط پرداخت تسهیلات برای اجرای سیستم های نوین آبیاری طی دو سال گذشته در استان خوب بوده است.
وی افزود: 85 درصد اعتبار سهم دولت و بلاعوض و 15 درصد سهم خودیاری است.
این بهره بردار بیان کرد: در مورد اجرای سیستم نوین آبیاری کم فشار نیز به ازای هر هکتار مبلغ 7 میلیون تومان بلاعوض پرداخت می‌شود که برای هکتارهای بالا بسیار خوب است.
وی اظهار کرد: در حال حاضر با توجه به خشکسالی، کاهش آب و افزایش دستمزد کارگر اجرای سیستم‌های نوین آبیاری برای کشاورزی مناسب است.
گلایه از نحوه اجرا و عدم نظارت
یکی دیگر از بهره برداران بخش کشاورزی در شهرستان بیرجند نیز در گفت‌وگو با خاورستان، اجرای سیتم‌های نوین آبیاری و میزان پرداخت تسهیلات بلاعوض دولت را خوب دانست و گفت: تنها مشکلی که در مورد اجرای سیستم های نوین آبیاری وجود دارد نحوه طراحی، اجرای طرح، لوله گذاری و نظارت بعد از آن است.
وی افزود: حدود یکسال می‌شود در سطح بسیار زیاد در یکی از روستاهای شهرستان بیرجند اقدام به اجرای سیستم‌های تحت فشار کردم اما پیمانکاری که برای اجرا کار را برعهده گرفت، کار را به خوبی انجام نداده است؛ در طراحی و اجرای لوله گذاری مشکلاتی وجود دارد و مشکل دیگر عدم نظارت بعد از اجرای کار توسط پیمانکار است که نه تنها پاسخگو نیست بلکه نظارتی برای اینکه کار را درست انجام داده یا نه، ندارد.
این بهره‌بردار با گلایه از اینکه برخی از پیمانکاران برای اجرای سیستم‌های نوین آبیاری همکاری خوبی ندارند، اظهار کرد: پیمانکار وقتی فردی را برای اجرا سر زمین کشاورز می‌فرستد فقط به اتمام کار، امضای پایانی و دریافت هزینه فکر می‌کند و وقتی کار انجام شد هیچ نظارتی و پیگیری وجود ندارد و اگر کشاورز هم پیگیر مشکلات ایجاد شده در نحوه اجرا باشد کسی جوابگو نیست.
وی در مورد زمان انتظار برای پرداخت تسهیلات سهم دولت، گفت: روند به خوبی انجام شده و زمان بر نیست اما تسهیلات مرحله‌ای پرداخت می‌شود.
بیش از 31 هزار هکتار از اراضی کشاورزی خراسان‌جنوبی مجهز به سامانه‌های نوین آبیاری است
اکبر محمدی مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی در گفت‌وگو با خاورستان، اظهار کرد: از ابتدای اجرای سیستم های نوین آبیاری در خراسان جنوبی تاکنون 31 هزار و 500 هکتار از اراضی کشاورزی (زراعی و باغی) مجهز به سامانه‌های نوین آبیاری شده است.
وی افزود: در حال حاضر این سیستم‌ها در سطح 12 هزار و 191 هکتار در حال اجرا است.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی بیان کرد: در سال جاری حدود 850 میلیارد ریال اعتبار مصوب از محل کمک‌های فنی و اعتباری برای استان خراسان جنوبی اعلام شده که به تناسب تخصیص اعتبار، معرفی طرح ها در دستور کار خواهد بود.
محمدی عنوان کرد: در سال گذشته به ازای هر هکتار آبیاری قطره‌ای حداکثر 300 میلیون ریال و به ازای هر هکتار آبیاری کم فشار حداکثر 90 میلیون ریال کمک بلاعوض دولت پرداخت شده است.
وی در مورد نظارت بر اجرای سیستم های نوین آبیاری، اظهار کرد: پیگیری بهره‌برداری از پروژه‌ها و نظارت بر نحوه بهره‌برداری از سیستم اجرایی توسط ناظرین مشاور بر بهره‌برداری به مدت دو سال پس از تحویل موقت به صورت مستمر انجام شده و راهنمایی‌های لازم و آموزش‌های اصولی جهت استفاده صحیح و بهینه از سیستم اجرایی به متقاضی توسط این ناظرین ارائه می‌شود.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی جهاد کشاورزی خراسان‌جنوبی گفت: سیستم‌های نوین آبیاری متنوع برای تمامی محصولات زراعی و باغی مورد استفاده و اجرا قرار می‌گیرد.
اجرای سیستم های نوین آبیاری فاقد هر گونه محدودیت سطح است
محمدی عنوان کرد: اجرای سیستم های نوین آبیاری فاقد هر گونه محدودیت سطح بوده و برای هر سطحی اجرا می‌شود. هر چه سطح تقاضای اجرایی بیشتر باشد میزان هزینه خودیاری به ازای واحد سطح کاهش پیدا می‌کند.
وی بیان کرد: میزان اعتبارات تخصیص یافته جهت اجرای سامانه‌های نوین آبیاری در سال گذشته حدود 246 میلیارد ریال بوده که به صورت کامل تعهد شده است در حال حاضر نیز معرفی طرح ها بر اساس اعتبارات مصوب استان در دستور کار قرار دارد.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی گفت: اعتبارات دولتی برای اجرای طرح‌های آبیاری تحت فشار و کم فشار 85 درصد بلاعوض بوده و 15 درصد نیز خودیاری تا سقف نرم تعیین شده به ازای هر هکتار می‌باشد.
محمدی افزود: تاکنون با پیگیری‌های صورت گرفته برای تخصیص اعتبارت محدودیتی برای معرفی طرح های مذکور در استان وجود ندارد.
وی اظهار کرد: تاکنون برای حدود 349 متقاضی ثبت‌نام و تشکیل پرونده صورت پذیرفته است.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی بیان کرد: اجرای سیستم های نوین آبیاری یکی از بهترین راهبردها در شرایط خشکسالی برای مدیریت بهینه منابع آبی و افزایش راندمان آبیاری و به تبع آن افزایش ضریب بهره وری آب می‌باشد.
محمدی گفت: بهره‌بردارانی که قبلا از اعتبارات بلاعوض دولتی استفاده کرده‌اند در صورتی که متقاضی اجرای طرح در ارضی جدید باشند پس از طی مراحل ثبت‌نام و تشکیل پرونده نسبت به معرفی آنها به صندوق حمایت از توسعه بخش کشاورزی اقدام می‌شود.
وی افزود: در اعتبارات سال گذشته به ازای هر هکتار آبیاری کم فشار حداکثر 90 میلیون ریال کمک بلاعوض دولت و به ازای هر هکتار آبیاری تحت فشار حداکثر 300 میلیون ریال کمک بلاعوض دولت به متقاضیان پرداخت می‌شود و در سال جاری پس از ابلاغ موافقت نامه نرم جدید برای پروژه‌های سال 1400 اعمال خواهد شد.
مدیر آب و خاک و امور فنی و مهندسی جهاد کشاورزی خراسان جنوبی بیان کرد: اعتبارات مصوب سال جاری حدود 850 میلیارد ریال است که در مقایسه با اعتبار مصوب سال گذشته حدود دو برابر افزایش دارد.
محمدی خاطرنشان کرد: ضمن طبق گزارش تیرماه سال جاری مشاور وزیر و مجری طرح سامانه های نوین آبیاری وزارت جهاد کشاورزی، استان خراسان جنوبی تا پایان تیرماه با اجرای 1357 هکتار پروژه‌های نوین آبیاری رتبه پنجم کشور و با 12 هزار و 289 هکتار رتبه اول کشور را در پروژه‌های در حال اجرا کسب کرده است.
انتهای پیام /