شتاب توسعه در آزادگان، بزرگ‌ترین میدان نفتی مشترک ایران با عراق

میدان نفتی آزادگان که سال‌ها نماد تأخیر در توسعه میادین مشترک ایران بود، در سال 1404 با تکمیل ده‌ها حلقه چاه، افزایش روزانه 38 هزار بشکه‌ای تولید را رغم زد.

به گزارش خبرنگار مهر میدان نفتی آزادگان در غرب کارون و مرز مشترک با عراق قرار دارد و با ذخیره درجا حدود 33 میلیارد بشکه نفت خام، یکی از عظیم‌ترین میدان‌های جهان به شمار می‌رود. این میدان شامل دو بخش شمالی و جنوبی است و ظرفیت بالقوه آن بیش از یک میلیون بشکه نفت در روز برآورد می‌شود. اهمیت آزادگان تنها در حجم ذخایر آن نیست، بلکه در نقش استراتژیکش برای افزایش سهم ایران از میادین مشترک نفتی و تأمین منابع ارزی پایدار نیز نهفته است.

جهش حفاری و تکمیل چاه‌ها

بر اساس اعلام شرکت ملی نفت ایران، تنها در 10 ماه گذشته، عملیات تکمیل و راه‌اندازی 17 حلقه چاه در لایه‌های مختلف مخزنی این میدان انجام شده است. در مرداد 1404 نیز حفاری 10 حلقه چاه تولیدی جدید در آزادگان جنوبی به پایان رسید و وارد مدار بهره‌برداری شد. این اقدامات باعث رشد روزانه 38 هزار بشکه در ظرفیت تولید شد و پیش‌بینی می‌شود با طرح‌های در دست اجرا، تا پایان سه‌ماهه اول سال 1404، 10 هزار بشکه دیگر به تولید اضافه شود.

حمیدرضا ثقفی مدیرعامل پتروپارس در این خصوص اظهار کرده است: پیش‌بینی می‌شود با تکمیل عملیات اسیدکاری 6 چاه دیگر، حدود 14 هزار بشکه دیگر به ظرفیت تولید روزانه افزوده شود.

وی ادامه داد: طی 10 ماه اخیر، این گروه به‌عنوان بزرگ‌ترین شرکت اکتشاف و تولید (E&P) صنعت نفت کشور، با اتکا به توان داخلی و همت متخصصان، عملیات حفاری و تکمیل چاه‌ها را در لایه‌های سروک، کژدمی، گدوان و فهلیان با موفقیت انجام داده است. در این میان، بالاترین نرخ تولید روزانه مربوط به چاه‌های لایه فهلیان با میانگین 4800 بشکه در روز بوده است.

مدیرعامل پتروپارس خاطرنشان کرد: درراستای تحقق حداکثر تولید، عملیات اسیدکاری 6 حلقه چاه با دقت ویژه در انتخاب اسیدها و افزودنی‌های مناسب انجام شده و راه‌اندازی این چاه‌ها، ظرفیت تولید را به میزان قابل‌توجهی افزایش خواهد داد همچنین دو حلقه چاه دیگر نیز با موفقیت حفاری و تکمیل شده‌اند که پس از اسیدکاری، حدود 3 هزار بشکه به ظرفیت تولید روزانه اضافه خواهند کرد.

ثقفی ضمن تقدیر ویژه از تعهد، دانش و کوشش شبانه‌روزی تمامی کارکنان این شرکت تأکید کرد: دستاوردهای به دست آمده نتیجه مستقیم تلاش بی‌وقفه همکاران پرتلاش ما در پتروپارس است که با روحیه مسئولیت‌پذیری، تعهد فنی و انسجام سازمانی، پروژه توسعه میدان آزادگان جنوبی را به نقطه‌های برجسته‌ای رسانده‌اند.

وی یادآورشد: در بخش زیرسطحی، پتروپارس با برگزاری مناقصه تأمین 50 مجموعه پمپ درون‌چاهی (ESP) و اجرای فرآیند ساخت با بهره گیری از ظرفیت شرکت‌های ایرانی و انتقال فناوری از شرکای خارجی معتبر، گام مهمی در مسیر خودکفایی و ارتقای توان تولید ملی برداشته است.

فناوری نوین در خدمت افزایش برداشت

یکی از نقاط برجسته توسعه آزادگان، به‌کارگیری فناوری‌های نوین است. آغاز پایلوت تزریق نانوسیال پایه آبی در بخش شمالی میدان برای افزایش ضریب بازیافت نفت، بهره‌گیری از سامانه‌های مدیریت فشار و جداسازی چاه‌های پرفشار و کم‌فشار، و تلاش برای کاهش فلرینگ گاز همراه از جمله اقدامات انجام شده‌اند. کارشناسان می‌گویند موفقیت پایلوت نانوسیال می‌تواند به اجرای آن در مقیاس تجاری منجر شود و میزان برداشت نهایی را به شکل محسوسی افزایش دهد.

سرمایه‌گذاری و مدل‌های اجرایی تازه

توسعه میدان آزادگان در سال 1403 وارد مرحله تازه‌ای از سرمایه‌گذاری شد. تشکیل شرکت دشت آزادگان اروند با مشارکت 8 بانک بزرگ کشور و دو شرکت داخلی، استفاده از منابع صندوق توسعه ملی و به‌کارگیری پیمانکاران کلیدی مانند شرکت پتروپارس، بخشی از این روند است. هدف از این مدل ترکیبی، تأمین پایدار منابع مالی و کاهش تأثیر تحریم‌ها بر تأمین تجهیزات حیاتی است.

با وجود پیشرفت‌های چشمگیر، مسیر تا دستیابی به ظرفیت یک میلیون بشکه در روز همچنان نیازمند اقدامات کلیدی است: افزایش سرعت حفاری و تکمیل چاه‌های جدید. احداث و تکمیل واحدهای فرآورش گاز همراه و تأسیسات نفت سنگین. ایجاد خطوط لوله جدید برای صادرات پیوسته و بدون گلوگاه. توسعه صنایع پایین‌دستی برای افزایش ارزش افزوده. بهره‌گیری گسترده از فناوری‌های EOR و افزایش ضریب بازیافت. مدیریت هماهنگ و مذاکره با عراق برای جلوگیری از برداشت نامتوازن.

برنامه زمان‌بندی بهره‌برداری کامل

مدیران پروژه بر این باورند که در صورت ادامه روند کنونی، تا اواخر سال 1406 می‌توان به بهره‌برداری کامل و تولید هدف یک میلیون بشکه در روز دست یافت. البته موفقیت این زمان‌بندی منوط به رفع محدودیت‌های سرمایه، دسترسی به تجهیزات پیشرفته و ثبات مدیریتی پروژه است.

عراق و پیشروی در بخش مشترک

در سمت دیگر مرز، عراق میدان مجنون را که بخش مشترک با آزادگان است، سال‌ها پیش با همکاری شرکت‌های بین‌المللی همچون شل، CNPC و توتال‌انرژیز توسعه داده و برداشت روزانه بیش از 220 هزار بشکه را تثبیت کرده است. بغداد حالا برنامه دارد طی دو سال آینده این رقم را به بیش از 250 هزار بشکه برساند. دسترسی عراق به سرمایه و فناوری بدون محدودیت تحریم، برگ برنده‌ای است که سرعت توسعه را در آن سوی مرز چند برابر کرده است.

آزادگان امروز در نقطه عطف توسعه قرار دارد؛ پیشرفت‌های میدانی و سرمایه‌گذاری‌های تازه نشان از نفس گرفتن دوباره این طرح ملی دارد، اما رقابت در برداشت از منبع مشترک با عراق فشاری مضاعف ایجاد کرده است. کارشناسان هشدار می‌دهند که هر تأخیر در تکمیل پروژه می‌تواند سهم ایران را کاهش دهد. راه حل، عبور از موانع سرمایه، استفاده از فناوری‌های نو و حتی تعریف چارچوب‌های همکاری یا هماهنگی با بغداد برای مدیریت بهینه مخزن مشترک است.