شلیک تازه به معیشت مردم؛ مرغ گران شد

در حالی که قیمت مرغ در یک سال اخیر با جهشی 50 درصدی از 80 هزار به 120 هزار تومان رسیده است، کارشناسان صنعت، ریشه این گرانی افسارگسیخته را نه در نوسانات ارزی، بلکه در انحصار واردات نهادهها توسط چند بازرگان قدرتمند و همچنین عدم تخصیص به موقع ارز ترجیحی به تولیدکنندگان واقعی میدانند.
در یک سال اخیر قیمت مرغ بهطور متوسط 50درصد گران شده است. سال گذشته همین موقع قیمت هر کیلوگرم مرغ 80هزار تومان بود که هماکنون به 120هزار تومان رسیده است. این در حالی است که نرخ ارز نهادههای مرغ ثابت مانده و گران نشده است. در میزگرد تلویزیون همشهری درباره علت گرانشدن مرغ با ناصر فخاری، مدیرعامل سابق سازمان اقتصادی کوثر، رضا مبصری، دبیر انجمن تولیدکنندگان زنجیرهای گوشت مرغ کشور و حسن رکنی، معاون سابق وزارت جهادکشاورزی گفتوگو کردهایم.
گرانفروشی در زنجیره تولید مرغ
ناصر فخاری، مدیرعامل سابق سازمان اقتصادی کوثر: سهم خوراک دام در هزینه تمامشده مرغ، تا 60درصد است. دلیل گرانی مرغ، عدمتخصیص بهموقع ارز است. به همین دلیل تولیدکننده مجبور میشود با ارز آزاد، نهاده را تامین کند و بعد که ارز ترجیحی تخصیص پیدا کرد جایگزین کند اما این هزینه تامین مالی موجب افزایش هزینه تمامشده تولید مرغ میشود.
20درصد نهادهها هم خارج از سامانه بازارگاه تامین میشود که آن هم با نرخ ارز آزاد محاسبه میشود.
عدهای توان دریافت ارز نیمایی در هر زمانی را دارند که میتوان گفت اینها مافیای صنعت مرغ هستند اما اکثرا چنین توانی ندارند. واردکنندگان عمده نهادهها در کشور اختیارات زیادی دارند و فرایندهای قانونی واردات برای آنها به راحتی انجام میشود و این امکان دامپینگ را برای آنها فراهم کرده است و رقبای کوچک را حذف میکنند. دولت هم این مافیا را میشناسد اما چون ابزار قدرت دارند، دولت حاضر به مقابله با آنها نیست چون میتوانند امنیت غذایی را دچار بحران کنند. نزدیک به 30سال است که این جریان انحصار در واردات نهادهها و کالاهای اساسی را دارند.
این واردکنندگان آنقدر قدرت و توان مالی بهدست آوردهاند که میتوانند نهادههای وارداتی را به قیمت ارزانتر و اقساطی تامین کنند. البته هدف آنها کنارزدن رقباست تا بازار انحصاری در اختیارشان بماند. 3شرکت اصلی واردکننده نهاده داریم که البته فاصله شرکت اول بسیار بیشتر از شرکت دوم است.
هزینه تمامشده مرغ در ایران با وجود همه یارانهها، از متوسط قیمت جهانی بالاتر است که ناشی از پایینبودن بهرهوری است. راهکار این است که تولیدکنندگان مرغ و زنجیرههای تولید، خودشان ارز ترجیحی دریافت کنند و واردات را انجام بدهند.
25درصد هزینه تمامشده مرغ، جوجه یکروزه است. اما جوجه یکروزه به جای آنکه به قیمت تمامشده عرضه شود، به همان قیمت واردات عرضه میشود و یکی از دلایل گرانی مرغ همین واقعیت است. درواقع محصولی که با یارانه تولید میشود با قیمت وارداتی عرضه میشود. جوجه یکروزه گوشتی به جای آنکه زیر 10هزار تومان به مرغداران عرضه شود، بیش از 30هزار تومان فروخته میشود. مرغ مادر هم به جای 60هزار تومان بیش از 300هزار تومان عرضه میشود و یکی از دلایل گرانی مرغ است.
مرغ کمتر از سایر کالاها گران شده است
رضا مبصری، دبیر انجمن تولیدکنندگان زنجیرهای گوشت مرغ کشور: سال گذشته 3میلیون تن گوشت مرغ تولید کردیم و جزو 10کشور اول هستیم. تولید سرانه ایران 30کیلوگرم است که 2برابر میانگین جهانی است.
هر کس دارد از ارز 28500تومان استفاده میکند باید جوابگو باشد و ما تولیدکنندگان از نهادههایی که توسط عدهای بازرگان وارد میشود استفاده میکنیم. دولت باید نظارت کند که آیا واردکنندگانی که ارز 28500تومانی میگیرند با نرخ تعیینشده به بازار یعنی تولیدکنندگان عرضه میکنند یا خیر.
قیمت نهاده مرغ در سامانه بازارگاه از سال 1401ثابت بود اما مدتی است که گران شده است. 80درصد نهادههای تولید مرغ با همان ارز ترجیحی وارد میشود. سهم نهادهها 40درصد از هزینه تمامشده است و مابقی سایر هزینههاست که نسبت به سال قبل افزایش یافته و به همین دلیل مرغ را گران کردیم.
هزینه تمامشده مرغ زنده در اردیبهشت امسال 72000تومان و قیمت هر کیلوگرم گوشت مرغ 117هزار تومان بود و اکنون باید گرانتر عرضه شود.
در سال گذشته متوسط رشد قیمت اقلام خوراکی در کشور 40.5درصد بود اما قیمت مرغ کمتر از این بالا رفته است. نرخ متعادل قیمت مرغ در شرایط فعلی باید 120هزار تومان باشد. بهعلت قطع برق که هفتهای 2روز بوده، تولیدات صنعت مرغ کاهش یافته است.
قیمت مرغ در کشورهای دیگر ارزانتر از ایران نیست. هزینه تمامشده مرغ زنده در ایران 75هزار تومان و مرغ کشتار 109هزار تومان میشود.
نژاد مرغ راس و آرین که 84درصد سهم بازار مرغ اجداد را در اختیار دارند، برای دستگاههای عمومی کشور هستند.
در 2سال اخیر تلاش وزارت جهادکشاورزی این بوده که بازار تامین نهاده را رقابتیتر و بازار را از انحصار خارج کند.
ما از سال گذشته از دولت خواستیم که نهادههای مصرفی شرکتهای خودمان را خودمان وارد کنیم.
انحصار بازار مرغ
حسن رکنی، معاون سابق وزارت جهادکشاورزی: نهادهها در ایران در اختیار چند تاجر بزرگ است و حتما باید نظارت جدی در این حوزه وجود داشته باشد.
مشکل اصلی این است که ارز ترجیحی با ارز آزاد اختلاف زیادی دارد و موجب تحریک به تخلف میشود. پیشنهاد بنده این است که یارانه بهطور مستقیم به مردم داده شود و ارز ترجیحی کنار گذاشته شود چون به مردم نمیرسد.
دولت میگوید هرکس میتواند نهاده وارد کند این کار را انجام دهد. هماکنون 80درصد انحصار واردات نهاده در اختیار چند تاجر بزرگ است و شرکتهایی که در دولتهای گذشته تلاش شد سهم این تجار را کم کنند دچار مشکل شدند.
