ضرورت ارتقای بهره‌وری در صنعت خودرو
محمدجواد شریفی - کارشناس صنعت خودرو
یکی از شاخص‌های مهم که می‌توان از طریق آن به قدرت یک فعالیت صنعتی برای دستیابی به مزیت رقابتی بین سایر رقبا پی برد، بهره‌وری و ارتقای آن است. باتوجه به اینکه صنعت خودرو حدود 5 درصد تولید ناخالص ملی کشور را در برمی‌گیرد، یکی از صنایع مهم و تاثیرگذار در کشور محسوب می‌شود که عامل محرکه‌ای در بخش‌های گوناگون اقتصادی است.
عوامل موثر در بهره‌وری
- سرمایه‌گذاری سنگین در این بخش
- مدیریت منابع انسانی
- اصلاح فرآیندها
در حوزه منابع انسانی، بازدهی و ارتقای عملکرد نیروی انسانی در سازمان‌ها به‌عنوان یکی از مهم‌ترین و باارزش‌ترین سرمایه‌های یک سازمان به‌شمار می‌رود که بیش از سایر عوامل در بهره‌وری موثر خواهد بود. نیروی انسانی مازاد در صنعت خودرو یک چالش بزرگ برای این صنعت است که در بحث مدیریت در این حوزه مورد جدال قرار گرفته و مدیران این صنعت امکان تعدیل نیرو ندارند تا با انجام آن تاثیری در ارتقای بهره‌وری حاصل شود.
همچنین ایران، یکی از کشورهایی است که بیشترین تعداد کارگر نسبت به تولید خودرو در جهان را داراست و این سیاست غلط که صنعت خودرو لزوما اشتغالزاست، رقابت‌پذیری این صنعت را در مقایسه با صنایع دیگر تحت‌تاثیر قرار داده؛ بنابراین ساختار افراد شاغل در این صنعت نیازمند تحول بنیادین است و باید مورد تجزیه و تحلیل و بررسی دقیق قرار گیرد. سرمایه‌گذاری سنگین در این حوزه باید از طریق شرکت‌های دانش‌بنیان انجام شود. می‌توان با استفاده از توان و ظرفیت این شرکت‌ها کیفیت خودروها را ارتقا بخشید که می‌تواند در دو قسمت سخت‌افزار و نرم‌افزار صورت گیرد. همچنین باتوجه به شرایط تحریمی کشور و عدم‌امکان مبادلات مالی بین‌المللی، حضور سرمایه‌گذاران خارجی نیز در این حوزه امکان‌پذیر نیست؛ بنابراین باتوجه به شرایط اقتصادی جامعه در حوزه نوسازی ماشین‌آلات تولیدی امکان سرمایه‌گذاری سنگین وجود ندارد.
در حوزه نرم‌افزاری نیز باید نسبت به اصلاح فرآیندها از ابتدای زنجیره تامین تا پایان خدمات پس از فروش خودرو تغییرات و بازنگری اساسی انجام شود. در مطالعات محققان دانشگاهی این نتیجه حاصل‌شده که سرمایه‌گذاری فیزیکی تاثیر مستقیم در افزایش بهره‌وری خواهد داشت؛ در صورتی‌که افزایش نیروی انسانی تاثیری در افزایش بهره‌وری ندارد، بلکه باید کارآیی نیروی انسانی را ارتقا بخشید.
عوامل موثر در بهره‌وری از دیدگاه برون‌سازمانی و درون‌سازمانی به شرح ذیل است که باید مدنظر قرار گیرد:
1- عوامل برون‌سازمانی: قوانین و مقررات، سیاست‌گذاری‌های کلان اقتصادی
2- عوامل درون‌سامانی: سرمایه‌گذاری، اصلاح فرآیندهای سازمانی، چابک‌سازی و آموزش نیروی انسانی، جذب و بکارگیری نیروی انسانی متخصص
در مطالعات علمی و پژوهش‌های انجام‌شده با استفاده از نرم‌افزار تخصصی این حوزه، آمار و اطلاعات شرکت‌های خودروساز کارآیی فنی، مقیاسی، مدیریتی و روند بهره‌وری این شرکت‌ها مورد تجزیه‌وتحلیل قرار گرفته و نسبت به ارزش تولیدات فروخته‌شده به بهای تمام‌شده تولیدات به‌عنوان ستانده و همچنین هزینه منابع انسانی، انرژی و موجودی ناخالص سرمایه به‌عنوان نهاده تولید برای محاسبه کارآیی فنی و روند بهره‌وری این شرکت‌ها مورداستفاده قرار گرفت. در نتیجه بعد از محاسبات انجام شده و در این تحقیق، شرکت خودروسازی زامیاد و بهمن دارای کارآیی یک در بین خودروسازها هستند.