علیرضا قربانی؛ میراث دار موسیقی سنتی و از رهروان بنان
تهران - ایرنا - علیرضا قربانی از جمله خوانندگان اصیل و سنتی پس از انقلاب به شمار می‌آید که توانست در کنار جلب نظر مخاطبان داخلی به شهرت جهانی نیز برسد. وی در کنار انتشار آلبوم در ارکستر ملی نیز فعال است و الگوی خوانندگی خود را غلامحسین بنان می‌داند.
علیرضا قربانی نزدیک 25 سال از عمر 48 ساله خود را به شکل حرفه‌ای به فعالیت‌های موسیقیایی پرداخته و با آهنگسازان بزرگی چون فرهاد فخرالدینی، همایون خرم، علی تجویدی، کیخسرو پورناظری، داریوش طلایی و دیگران کار کرده و با آوازخوانی روی نخستین آثار بسیاری از آهنگسازان جوان، آنها را به دنیای موسیقی معرفی کرده است. با همه اینها، نه خودش و نه علاقه‌مندانش نمی‌توانند ادعا کنند، تمام آثاری را که اجرا کرده، آثاری بی‌عیب‌ونقص بوده‌اند اما می‌توان گفت تمام آنها، تلاش‌های صادقانه هنرمندی بوده که همواره به اعتلای موسیقی ایران اندیشیده است. صرف‌نظر از فعالیت‌های حرفه‌ای این خواننده، رفتار و نحوه برخوردش در مواجهه با جریانات، هنرمندان، مردم و رسانه‌ها نیز از اهمیت بسزایی برخوردار است. شاید برای همین هم هست که قطعاتش این‌چنین در تنهایی، عشق، رنج و غم تسکین‌دهنده است.
آلبوم مشترک همایون شجریان و علیرضا قربانی به نام افسانه چشمهایت با آهنگسازی مهیار علیزاده در 19 آبان 1398 خورشیدی، پس از پنج سال در حالی منتشر شد که حواشی های زیادی برای این خواننده خوش اخلاق و بی حاشیه موسیقی سنتی ایران بوجود آمد. فقط چند روز بعد از انتشار یادداشتی از همایون شجریان، علیرضا قربانی در صفحه اینستاگرام شخصی خود با بیان چند نکته، توضیحاتی ارایه کرد:... در مورد حواشی پیش آمده لازم است که نکاتی را به‌صورت شفاف بیان کنم. پروژه افسانه چشمهایت همانطور که در تبلیغات هم مطرح شده است به وسیله یک حامی مالی (اسپانسر) و با یک نگاه فرهنگی حمایت می‌شود و غیر از آن هیچ شخص حقیقی یا حقوقی دخل و تصرفی در پروژه ندارد. استفاده از یک مکان خاص برای فیلم‌برداری صرفا به پیشنهاد مدیر هنری و کارگردان تصویری پروژه بوده و بر اساس معیارهای دیداری متناسب با شعر، ادب و زیبایی بصری انتخاب شده است. اما از بعضی هم که اسم، رسم و منافع گروهی آنها بر ما پوشیده نیست، اگر با بدخواهی در این مورد گفتند، نوشتند و هدفشان جز ضربه زدن به اعتبار هنرمندان و آسیب زدن به فرهنگ و هنر کهن ماست، نخواهیم گذشت و امیدواریم با رجوع به اخلاق و کرامت انسانی بیاموزند، هرگز انتقاد سازنده را با غرض‌ورزی و کینه آغشته نسازند.
زندگی نامه
علیرضا قربانی متولد 15 بهمن 1350 خورشیدی در تهران است. وی در اوایل نوجوانی در محضر استادانی چون خسرو سلطانی، بهروزعابدینی، مهدی فلاح، حسین عمومی، احمد ابراهیمی و رضوی سروستانی به فراگیری آواز پرداخت.
قربانی فعالیت حرفه‌ای خود را به عنوان خواننده موسیقی ایرانی از اواسط دهه 70 خورشیدی آغاز کرد و در 1377 خورشیدی پس از شروع فعالیت رسمی ارکستر موسیقی ملی ایران به رهبری فرهاد فخرالدینیو خوانندگی محمدرضا شجریانو با معرفی حسین عمومی و علی تجویدی، همکاری خود را به عنوان خواننده ثابت ارکستر ملی ایران آغاز کرد.
یکسال بعد نخستین آلبوم صوتی او با نام اشتیاق به آهنگسازی فرهاد فخرالدینی و اجرای ارکستر ملی ایران منتشر شد. قربانی تا 1388 خورشیدی و تا پیش از تعطیل شدن ارکستر ملی به صورت ثابت با آن همکاری داشت. سپس با بازگشایی ارکستر در 1390 خورشیدی به رهبری بردیا کیارس در چند اجرا آن را همراهی کرد و پس از آن از ارکسترهای دولتی کناره گرفت.
علیرضا قربانی و فرهاد فخرالدینی در ارکستر ملی ایرانآثار و فعالیت های موسیقیایی
علیرضا قربانی به موازات ارکستر ملی ایران از 1375 خورشیدی فعالیت‌های جدی در زمینه موسیقی اصیل ایرانی انجام داده است. فصل باران به آهنگسازی مجید درخشانی، از خشت و خاک و روی در آفتاب به آهنگسازی صادق چراقی، سوگواران خموش به آهنگسازی پژمان طاهری و سرو روان به آهنگسازی علی قمصری از جمله آثاری هستند که قربانی در فاصله سال‌های 1380 تا 1387 خورشیدی در زمینه موسیقی اصلی ایرانی، خوانندگی آن را برعهده داشته است.
علیرضا قربانی همچنین در عرصه بین‌المللی نیز فعالیت‌های گسترده‌ای داشته است. او در بسیاری از فستیوال‌های معتبر دنیا در آسیا، اروپا و شمال آفریقا حضور داشته است. همچنین 2 آلبوم از او به نام‌های جلوه گلبا همراهی داریوش طلایی و همینطور سودایی به آهنگسازی سامان صمیمی در اروپا منتشر شده است. همچنین همکاری مشترک او با خواننده تونسی به نام سرمستی (Ivresses) بر روی رباعیات خیام نیشابوری با استقبال بی نظیری در اروپا مواجه شد و در بسیاری از فستیوال‌های معتبر دنیا به اجرا درآمد.
او همچنین 2 همکاری مشترک با گروه شمس به نام‌های برسماع تنبور و قطره‌های بارانرا منتشر کرد. 2 همکاری او با مهیار علیزاده آهنگساز جوان به نام‌های حریق خزان و دخت پریوارهم مورد استقبال مخاطبان قرار گرفت. اثر دیگر او به نام هم آواز پرستوهای آهبا آهنگسازی سیاوش ولی پورو بر اساس شعرهای مهدی اخوان ثالث از دیگر آثار وی با آهنگسازان جوان موسیقی ایرانی است.
2 آلبوم دیگر قربانی به بازخوانی آثار آهنگسازان معروف و قدیمی ایرانی ارتباط دارد. اولی بر اساس ساخته‌های همایون خرم به نام رسوای زمانهکه در 1388 خورشیدی منتشر شد و دومی بر اساس ساخته‌های علی تجویدی به نام رفتم و بار سفر بستم که در 1393 خورشیدی روانه بازار شد.
همکاری مشترک او با هوشنگ کامکار به نام سمفونی مولانا در ایران و خارج از کشور منتشر شد و در 2014 میلادی به دعوت ارکستر سمفونیک دوسلدورف در سالن Tonhalle این شهر اجرا شد.
تنها آلبوم مشترک او و فردین خلعتبری من عاشق چشمت شدم نام دارد که مجموعه‌ای از همکاری‌های این 2 هنرمند در زمینه موسیقی فیلم و تیتراژهای سریال‌های تلویزیونی است.
علیرضا قربانی در 1396 خورشیدی، آلبومی را با نام فروغ به آهنگسازی سامان صمیمی و به وسیله موسسه فرهنگی هنری آهنگ اشتیاق که وابسته به خود او است، منتشر کرد.
همچنین حاصل همکاری او با سینما و تلویزیون منجر به قطعات ماندگاری از این خواننده شد که از میان آنها می‌توان به آثار کیف انگلیسی، شب دهم، مدار صفردرجه، روشن‌تر از خاموشی، سایه آفتاب، وضعیت سفید، آخرین روزهای زمستان، راستش را بگو، ساکن طبقه وسط، تنهایی لیلا، پرده نشین، کیمیا، شهرزاد و عقیق اشاره کرد.
افتخارات بین المللی و حضور در جشنواره ها
علیرضا قربانی علاوه بر تمام توفیقاتش جوایز و افتخارات زیادی نیز تاکنون کسب کرده است. اگر اجراهای او در فستیوال‌های معتبر دنیا را کنار بگذاریم، او در 1398 خورشیدی توانست جایزه باربد را برای خواندن آلبوم فروغ در بخش موسیقی معاصر دریافت کند. همچنین در سومین جشن سالیانه موسیقی ما آلبوم قطره‌های باران (علیرضا قربانی، کیخسرو، تهمورس و سهراب پورناظری) به عنوان آلبوم برگزیده بخش اصیل ایرانی انتخاب شد. حریق خزاننیز در نخستین جشن سالیانه موسیقی ما به عنوان آلبوم برگزیده در شاخه موسیقی سنتی تندیس موسیقی ما را از آن خود کرد.
قطعه رؤیا با نام لاتین ال‌سوینیو از آلبوم صداها و پل‌ها برنده مدال برنز جایزه موسیقی جهانی 2019 میلادی شد. قطعه رویا به آهنگسازی احسان مطوری و خوانندگی علیرضا قربانی و سولانژ مردینیان در مرداد 1397 خورشیدی منتشر شد.
آلبوم صداها و پل‌رها به زبان فارسی و چند زبان دیگر با همکاری ساندیپ داس، علی منتظری، مایک بلاک، سیلیا وود اسمیت، کورش بابایی، علی جعفری پویان، همایون نصیری و دیگر موزیسین‌های ایرانی و خارجی در دست تولید است. این قطعه توانسته در قسمت موسیقی جهانی و زیر نظر داوران معتبری مثل چارلز دیوید دنلر، حائز این رتبه شود.
قربانی در گفت و گویی درباره ارتباط موسیقی ایرانی با مخاطبان جهانی و لزوم تعامل فرهنگی میان ملت ها اظهار داشت: گفت وگوی فرهنگی و هنری میان گروه های موسیقی از کشورهای مختلف می تواند انگیزه شرکت در جشنواره ها باشد. زمانی که به موسیقی خوبی مربوط به هر ملتی گوش می دهیم، بدون اینکه در بسیاری از موارد حتی کلامی از ادبیات مربوط به آن را بشناسید یا حتی فواصل و نوع موسیقی و لحن آنها را بشناسید از آن لذت می برید، به طور قطع موسیقی سنتی ایرانی نیز شامل این کاراکترها خواهد شد. بنابراین اشتیاق ما این است که بتوانیم موسیقی خود و فرهنگ خود را، تفکر و اشعار خودمان را در موسیقی با کلام به صورت نسبی و در حدی که در توانمان هست به مردم کشورهای دیگر معرفی کنیم و باعث شناخت آنها شویم. در بسیاری از موارد دیگر موزیسین ها در چنین برنامه هایی ضمن آشنایی با موسیقی ایرانی به دنبال شناخت این نوع موسیقی می روند.
علیرضا قربانی درباره امکان شناساندن بیشتر موسیقی سنتی ایرانی در جشنواره های جهانی معتقد است: هنوز بستر و شرایط اولیه جهانی شدن این موسیقی در داخل کشور فراهم نشده است. بنابر این، اینکه به این فکر کنیم که موسیقی ما جهانی شده کار بیهوده ای است. اگر شرایط اولیه به وجود نیاید حتی خنده دار است که به مراحل بعدی آن فکر کنید. مثل محدودیت هایی که وجود دارد و اینکه بسیاری از هنرمندان امکان کار کردن در داخل کشور را ندارند و محدودیت هایی از این قبیل که خودتان می دانید. با وجود این محدودیت ها نمی توان انتظار داشت که در خارج از ایران موسیقی ایرانی و ساز ایرانی را بشناسند و بطور یقین بایستی موسیقی جزو کالاهای اصلی سبد فرهنگی خانواده ها باشد. یعنی به عنوان یکی از مایحتاج اولیه و ضروری زندگی تلقی بشود، زمانی که در ایران در تلویزیون و رسانه های ملی حتی تصویری از ساز را نشان نمی دهند و ممکن است بسیاری از مردم با شکل ظاهری سازها و صدای آنها آشنایی نداشته باشند. نمی توانید در چنین شرایطی توقع داشته باشید، موسیقی شکوفا شود.
سبک و سیاق خوانندگی
قربانی با صدای سرحال، تازه و البته توانایی خوانش اشعار به صورتی که مخاطب به خوبی متوجه آنها شود، شروع بسیار خوبی در راه موسیقی ایرانی در حوزه انتشار آلبوم داشت. اشتیاق با تحریرهای زینتی مناسب و حس مناسبی که قربانی با صدای خود ارایه می‌داد، راه را برای خواننده‌ای که آن روزها جوان بود، هموار کرد.
قربانی ارایه تحریرهای زینتی و برخورد متفاوت با ظرفیت‌های شعری را به خوبی نشان می‌دهد. در اصطلاح چرخ دنده‌های تحریری در صدای او به خوبی کار می‌کنند و شنونده به تفکیک می‌تواند آنها را بشنود. فردین خلعتبریآهنگساز درباره همکاری‌های طولانی مدتش با قربانی گفته است: خواننده‌ها سه دسته‌اند: یک عده که وقتی می‌خوانند، اثر را تضعیف می‌کنند! عده دیگر خوانندگانی هستند که فقط اجرا می‌کنند و دسته سوم خوانندگانی که خواندن آنها اثر را بالا می‌کشد. علیرضا قربانی حتی از دسته سوم هم فراتر است. امروز قربانی چند برگ خرید مهم دارد که هر اثری را بخواند آن را به بالندگی می‌رساند و چند سطح آن را ارتقا می‌دهد. دلیل اول جنس صدا و توانایی خوانندگی او است. دلیل دوم فرهنگ شخصی و فرهنگ موسیقایی او است که در این سال‌ها فرهنگ متفاوتی از خوانندگی را ارایه کرده؛ چراکه هر اثری را برای خواندن قبول نکرده و در هر جایی نخوانده است. خواندن او در بخش آوازی آلبوم «فروغ» کاملا مؤلف بودن قربانی را می‌رساند و بسیار آواز استخوان‌داری را خوانده است.
*س_برچسب‌ها_س*
