فرهنگ سازیِ مُد پایدار؛ قدم مهمی برای نفَس کشیدن زمین

آیا شما جزء آن دسته از افرادی هستید که به ظاهر و خوش پوشی خود اهمیت بسیاری می دهید؟ به نظر شما ظاهر تمیز و زیبا در گرو این است که همیشه با لباس های متفاوت ظاهر شوید یا ترجیح می دهید چند دست لباس خوب ولی با کیفیت داشته باشید؟

محیط زیست در زندگی شما تا چه اندازه اهمیت دارد؟ چقدر با موضوع های مهمی چون؛ مد پایدار، فست فشن یا مد سریع و... که همگی ارتباط تنگاتنگی با محیط زیست دارند، آشنا هستید؟

مهرانه افشار، مدرس طراحی لباس و مولف کتاب «اندیشه ات را به تن کن» می گوید: پس از نفت، صنعت مد، دومین آلاینده بزرگ جهان محسوب می شود که آسیب زیادی به محیط زیست وارد می کند و از آن جمله می توان به مصرف کودهای شیمیایی برای مزارع پنبه اشاره کرد.

شاید این طور به نظر بیاید که پنبه خوب است ولی باید گفت تولید پنبه بیشترین آسیب را برای محیط زیست دارد. زیرا برای تولید آن و رنگرزی الیاف از آب آشامیدنی زیادی استفاده شده؛ به طوری که برای هر تُن لباس، دویست تُن آب آشامیدنی مصرف می شود و در حقیقت، مقدار زیادی از این آب برای رشد پنبه مورد استفاده قرار می گیرد که همه این ها تأثیر بدی روی اکوسیستم و بیابانی کردن برخی از مناطق دارند.

او می گوید: 190هزار تُن پارچه، میکرو الیاف یا همان مواد مصنوعی در اقیانوس ها رها می شوند که این ذرات می توانند برای انسان ها و آبزیان بسیار مهم باشند. مثلاً یک خانواده در غرب، به طور متوسط 30 کیلوگرم لباس در سال دور می ریزد و اگر این را به دنیا تعمیم دهیم عدد بزرگی می شود؛ به طوری که می توان گفت 80میلیارد قطعه لباس خریداری شده که مقدار بسیار زیادی از آن دور ریخته می شود و این نشان می دهد که الیاف مصنوعی و مشابه، آسیب بسیار زیادی را به محیط زیست وارد می کنند. چون سال های زیادی زمان می برد تا آن ها تجزیه شوند که این موضوع، معضل بازگشت یا رها شدن لباس به طبیعت را نشان می دهد.

گفته می شود برای تولید بعضی از پارچه هایی مانند ریون، ویسکوز و... از درختان در حال انقراض استفاده می شود؛ به طوری که سالانه، 70 میلیون درخت برای تولید پوشاکی با این نوع پارچه ها قطع می شود که عدد زیادی را نشان می دهد. از اینرو، وقتی به کمد لباس خود نگاهی می اندازیم، می بینیم تا چه اندازه می تواند برای محیط زیست آسیب زا باشد و در حقیقت، نقش یک جانی را ایفا می کند.

این مدرس از فست فشن (مد سریع) به عنوان یکی از مهم ترین عوامل آسیب زا به محیط زیست یاد می کند و ادامه می دهد: اگر به موضوع فست فشن (مد سریع) و افرادی که به آن و خرید لباس های ارزان قیمت علاقه دارند، نگاهی بیندازیم، متوجه می شویم که همه آن ها تا چه اندازه به محیط زیست صدمه می زنند. زیرا در جهان، فرهنگ غلطی وجود دارد که برخی از افراد فکر می کنند نباید لباس تکراری بپوشند تا به زعم خود، هویتشان زیر سوال نرود و به همین منظور، از فست فشن استفاده می کنند که دارای مواد مصنوعی است و بازگشت آن به طبیعت و تجزیه اش سال ها طول می کشد. این در حالی است که مد پایدار، موضوع بسیار مهمی در صنعت مد و فشن است که نه تنها می تواند تا حد زیادی نجات بخش محیط زیست باشد بلکه می تواند تأثیر بسزایی در پوشش و سبک زندگی افراد داشته باشد.

مهرانه افشار تأکید می کند: مد پایدار (Sustainable Fashion) که به اکو فشن (Eco Fashion) یا گرین فشن (Green Fashion) هم مشهور است، توجه افراد را به سمت سبک زندگی برده است تا هر لباسی موردپسند فرد متقاضی نباشد چراکه وقتی تقاضایی وجود نداشته باشد عرضه ای صورت نمی گیرد و در حقیقت، افراد حامیِ مد پایدار می توانند قطع کننده زنجیره آلوده فست فشن باشند که این کار، با الگوی مصرف صحیح انجام می شود.

بنابراین، باید گفت که مد پایدار، یک مثلث دارد و رأس آن، کاهش تقاضا، ضلع بعدی آن بازیافت و آخرین ضلعش هم استفاده چندباره است و این مثلث نشان می دهد تا فرد به عنوان مخاطب، تقاضای فست فشن نداشته باشد و لباس های زیاد و بی کیفیت نخواهد و به بازیافت فکر کند. یعنی با خود بگوید آیا لباسی که تهیه می کند برای محیط زیست آسیب رسان است یا نه؟ و این که بازآفرینی و ری دیزاین می شود یا نه؟ که منظور از بازآفرینی این است که به طور مثال؛ فردی، شلوار جین دارد و پس از استفاده مدت دار از آن، قطعه هایی از این جین را جدا کرده و سپس آن را به کیف یا چیز قابل استفاده ای تبدیل می کند.

این مدرس طراحی لباس می گوید: کارخانه های تولید لباس می توانند بر اساس مد پایدار، سبز و پاک باشند و این موضوع نباید صرفاً شعاری باشد چراکه متأسفانه، ما خیلی از جاها می بینیم فقط از یک سِری موارد مثل برچسب و... استفاده می کنند تا نشان دهند که محصولات آن ها پایدار است تا با این کار بگویند که در حال استفاده از پارچه و مواد و مراحل تولیدی هستند که دوستدار محیط زیست است. اما بهترین کار این است که روش تولید در کارخانه ها سازگار با محیط زیست باشد و مراحل آن با دقت صورت بگیرد. یعنی لباس هایی تولید شود که در بازه های زمانی مختلف بتوان از آن ها استفاده کرد و صرفاً محدود به زمان خاصی نباشند و پس از آن، از چشم نیفتند و همیشه قابل استفاده باشند. چون این موضوع بسیار مهمی است که زمانِ تغییر مد روی لباس ها تاثیر نگذارد.

موضوع دیگری که باید به آن توجه کرد تولید عادلانه و اخلاقی است. یعنی در روند تولید، حقوق محیط زیست، حیوانات و کارگران حفظ شود و به زمین، حیوان، کارگران احترام گذاشته شود.

گفتنی است که سازمانی تحت عنوان (The Green Carpet Challenge) وجود دارد که به موضوع مد پایدار اهمیت داده است؛ به طوری که از خریداران می خواهد تا بگویند برند لباس هایشان چیست و آیا موضوع پایداری در آن ها رعایت شده است؟ تا بر اساس این موضوع، امتیازبندی انجام دهد.

افشار در پایان درمورد فرهنگ سازی مد پایدار گفت: سلبریتی ها و افراد تأثیر گذار در جامعه می توانند فرهنگ‌ِ مد‌پایدار را در جامعه جا بیندازند و زمان کافی نیاز است تا این موضوع مهم در کشور ما فرهنگ سازی شود.