«مالیات بر مجموع درآمد» ماموریت اول سبحانیان

گروه اقتصادی خبرگزاری دانشجو: در جلسه روز گذشته هیات دولت، محمد هادی سبحانیان به عنوان رئیس جدید سازمان امور مالیاتی کل کشور انتخاب شد؛ پیش‌تر داوود منظور ریاست این سازمان را بر عهده داشت و دولت تصمیم گرفت از این پس با وی در سمت ریاست سازمان برنامه و بودجه همکاری کند.

به نظر می‌رسد این جابه‌جایی در بدنه تیم اقتصادی دولت حکایت از برنامه‌های جدید دولت سیزدهم در جهت هموار کردن مسیر تحقق اهداف مدنظر برای ادامه عمر باقی مانده دولت است. با انتصاب سبحانیان، انتظار می‌رود با توجه به سبقه پژوهشی وی در مرکز پژوهش‌های مجلس و تجربه وی به عنوان معاونت امور اقتصادی وزارت اقتصاد و دارایی اقدامات تحولی در سازمان امور مالیاتی از جمله توسعه پایه‌های مالیاتی مانند مالیات بر مجموع درآمد اشخاص، اصلاحات ساختاری در نظام مالیات‌ستانی، جلوگیری از فرار‌های مالیاتی و ایجاد نظام عادلانه مالیاتی اجرا شود. نظام مالیاتی در سال‌های اخیر به یکی از پاشنه آشیل‌های اقتصاد ایران تبدیل شده است، از این رو اصلاح این سازمان، امری واجب برای رئیس جدید نظام مالیاتی است. سبحانیان باید در 3 محور اصلاحات ساختاری نظام مالیاتی را در پیش بگیرد. جلوگیری از فرار‌های مالیاتی و وصول معوقات مالیاتی، برقراری زیرساخت‌های لازم برای وصول پایه‌های مالیاتی جدید همچون مالیات بر درآمد اشخاص PIT و مالیات بر عایدی ثروت و بازنگری در معافیت‌های مالیاتی از جمله محور‌های اصلی است که باید در دستور کار سازمان امور مالیاتی قرار بگیرد.

تحقق نظام مالیات ستانی عادلانه با برقراری مالیات بر مجموع درآمد یکی از بازتاب‌های نابرابری نظام مالیاتی کشور برخورد متناقض در نحوه مالیات ستانی از دهک‌های مختلف جامعه و اقشار متفاوت است. به عنوان مثال مالیات یک فرد کارمند پیش از آنکه حقوق خود را دریافت کند، مالیات وی از فیش حقوقی کسر می‌شود در حالی اقشاری همچون پزشکان به راحتی از پرداخت مالیات اجتناب می‌کنند. در بسیاری از کشور‌های جهان مالیات بر مجموع درآمد روشی مؤثر برای افزایش درآمد دولت و باز توزیع درآمد در جامعه تلقی می‌شود. علی رغم فواید نظام مالیات بر مجموع درآمد این نظام مالیاتی هنوز در ایران به مرحله اجرا درنیامده است. به گونه‌ای که هم اکنون مالیات بر درآمد در ایران از پایه‌های مختلف درآمدی به صورت جداگانه اخذ می‌شود.

مقایسه آمار‌های مربوط به مالیات در ایران با کشور‌های هم‌تراز و توسعه یافته نشان دهنده وضعیت نامطلوب نظام مالیاتی در ایران است. سهم بالای مالیات‌های غیرمستقیم و مالیات بر شرکت‌ها (اشخاص حقوقی) نسبت به سهم اندک مالیات بر درآمد اشخاص حقیقی نشان دهنده ترکیب نامناسب درآمد‌های مالیاتی دولت و آسیب‌زا بودن مالیات‌ها برای تولید است. این در حالی است که مالیات بر مجموع درآمد اشخاص حقیقی در نظام‌های مالیاتی پیشرفته سهم بالایی دارد.

عدالت اقتصاد‌ی حکم می‌کند کسی که درمجموع درآمد بیشتری از منابع مختلف دارد مالیات بیشتری نیز بپردازد. این غرض در نظام مالیاتی به وسیله مالیات بر مجموع درآمد بسیار بهتر مهیا می‌شود. هم اکنون مالیات‌های مستقیم در ایران از پایه‌های مختلف درآمدی به صورت جداگانه اخذ می‌شود که نتایجی همچون نابرابری اقتصادی و کاهش درآمد دولت را به همراه داشته است؛ بنابراین سبحانیان به عنوان رئیس جدید سازمان امورمالیاتی اولویت اصلی خود را باید برقراری بستر اجرای مالیات بر مجموع درآمد قرار دهد تا به نظام مالیات ستانی عادلانه نزدیک شویم.