مشکل معیشتی خوشنویسان مشهودتر از دیگر صنوف هنری است
تهران - ایرنا - علی شیرازی، هنرمند خوشنویس در مراسم افتتاحیه نمایشگاه آثار غلامحسین امیرخانی، درباره مشکلات صنف هنری خوشنویسان در شرایط فعلی گفت: مشکل معیشتی در همه صنوف هنر وجود دارد، اما در خوشنویسی به دلیل حذف بخش کاربردی آن مشهودتر است.
نمایشگاه آثار غلامحسین امیرخانی، هنرمند پیشکسوت عرصه خوشنویسی با عنوان «استاد امیرخانی / نستعلیق میراث ملی» شب گذشته با حضور چهره های هنر خوشنویسی، هنرمندان و جمعی از چهره‌های فرهنگی هنری و در گالری طراحی هنر افتتاح شد.
با توجه به اعلام نام غلامحسین امیرخانی به عنوان گنجینه زنده بشری در خط نستعلیق و قرار گرفتن نام وی در فهرست ملی «نادره کاران، حاملان میراث فرهنگی ناملموس»، مجموعه‌ای متشکل از 17 تابلو از آثار نستعلیق و چلیپانویسی استاد امیرخانی در معرض نمایش گذاشته شد.
به نقل از روابط عمومی گالری طراحی هنر علی شیرازی، هنرمند خوشنویس از جمله حاضران در این مراسم بود که در سخنانی اظهار کرد: میراث فرهنگی در یک اقدام قابل توجه نام استاد امیرخانی را به عنوان گنجینه زنده بشری در خط نستعلیق ثبت کرد و پیرو آن گالری طراحی هنر نیز مجموعه‌ای از آثار استاد را به مناسبت این اتفاق و گرامیداشت مقام ایشان در نمایشگاهی در معرض دید عموم قرار داد. هر چند در شرایط کرونایی ناچار شدیم به صورت حساب شده و بسیار محدود از هنرمندان دعوت به عمل بیاوریم اما استقبال خوبی از این نمایشگاه صورت گرفت.
شیرازی درباره جایگاه امیرخانی در هنرهای سنتی و خوشنویسی ایران، گفت: برخلاف بسیاری از هنرمندان خوشنویس که غالبا در یک خلوت شخصی و فضای خصوصی به خلق آثار می‌پردازند، شخصیت استاد امیرخانی به شدت اجتماعی است. وی از اوایل انقلاب که در رأس انجمن خوشنویسان قرار گرفت نگاهش به افراد، نگاهی سرشار از شایسته‌سالاری بود به نحوی که در مراکز این انجمن در تهران و شهرستان‌ها تمام هنرمندانی که به لحاظ کسوت، شخصیت، حسن خلق و حسن خط برجسته بودند در انتخابات انجمن نیز برگزیده می‌شدند، به نظرم یکی از فعال‌ترین مراکز هنری در ایران انجمن خوشنویسان است.
خالق مجموعه نقاشی خط «قاصدک» در ادامه بیان کرد: خوشنویسی یک هنر سنتی است که در ادامه هنر خوشنویسان دیگر اتفاق می افتد. مثل ادبیات که نمی‌توانیم قوانین آن را به کل تغییر دهیم و در قالب دستورات نگارشی زبان، آثار مختلف را خلق می‌کنیم. در خوشنویسی هم قوانین کلی قابل تغییر نیستند و تنها فرم های جدید را پدید می‌آوریم. استاد امیرخانی نیز مانند حافظ از کلمات و حروف خوشنویسی به نحوی استفاده کرده که بیش از هر خوشنویس دیگری در دوره معاصر مخاطب داشته باشد.
این استاد انجمن خوشنویسان ایران تصریح کرد: به صورت طبیعی خوشنویسی ادامه حرکتی در تاریخ است؛ یعنی هنرمند اول، کاری را انجام می‌دهد و هنرمند دوم علاوه بر کامل کردن کار نفر اول در ادامه باید چیزی به آن بیفزاید. بنابراین همیشه خوشنویسانی که در یک دوره تاریخی به یکدیگر نزدیک هستند سطوح‌شان از یکدیگر غیر قابل تشخیص می‌شود. مثلا خط میرعلی هروی که حدود 500 سال پیش می‌زیسته و خط میرعماد حسنی در دوره صفویه با اینکه فاصله تاریخی دارند، اما بسیاری از خطوط‌شان با یکدیگر اشتباه می شود.
استاد امیرخانی در همه ابعاد قلم چشمگیری دارد
شیرازی همچنین درباره وجه تمایز آثار امیرخانی، گفت: ما می بینیم که استاد امیرخانی چنان از سلیقه شخصی و خلاقانه خود در این هنر بهره برده که حتی یک کلمه از خط وی هم با هیچ هنرمند ما قبل ایشان قابل اشتباه نیست. خوشنویسان ما در طول تاریخ در یک اندازه قلم و فرمی خاص مشهور و بی‌نظیر می‌شوند، فرض کنید میرعماد حسنی قزوینی در قلم و شعر چلیپا بی‌نظیر بوده است. برخی از هنرمندان دوره قاجار مثل استاد کلهر در کتابت با قلم ریز برای نوشتن کتاب‌ها ویژه بوده‌اند یا خوشنویسانی که فقط در قلم بسیار درشت استاد بوده‌اند. اما استاد امیرخانی در همه ابعاد قلم آثار چشمگیری دارند. در همین نمایشگاه هم اگر توجه کنید، آثاری از قلم بسیار ریز هست تا قلم درشت. این ویژگی در هیچ خوشنویسی وجود ندارد که آثار مختلف را با کیفیت مثال زدنی انجام دهد.
او افزود: خوشبختانه ایشان مجموعه‌ای از «ترین‌ها» و «اولین‌ها» است. انجمن خوشنویسی ایران نزدیک به 70 سال پیش تاسیس شد و برای اولین بار تشکیلات این انجمن گواهینامه‌هایی را به افراد فارغ‌التحصیل از این انجمن اعطا می‌کرد. اولین گواهینامه استادی انجمن خوشنویسان ایران متعلق به استاد امیرخانی است.
شیرازی اضافه کرد: سال‌ها می‌گذرد و اولین نشان درجه یک فرهنگ و هنر را استاد امیرخانی از آن خود می‌کند که این اتفاق یک بار دیگر نیز تکرار می‌شود. سپس خانه هنرمندان تشکیل شد و باز هم استاد امیرخانی از میان هنرمندان صنوف مختلف با رای‌گیری برگزیده و به عنوان رئیس شورای عالی خانه هنرمندان انتخاب می شود. باز هم در یک رویداد دیگر ایشان به عنوان اولین چهره ماندگار هنر خوشنویسی انتخاب شد. نمونه‌ای دیگر از مفاخر ایشان اعطای مقام شوالیه هنری از طرف دولت فرانسه در سفارت این کشور به استاد امیرخانی بود که برای اولین بار به یک خوشنویس تعلق می‌گرفت. از این اولین‌ها در کارنامه هنری استاد امیرخانی بسیار زیاد وجود دارد که به نظرم اتفاقات بزرگ و مهمی برای خوشنویسان است.
او همچنین درباره اهداف انجمن خوشنویسان و چالش‌های پیش روی این انجمن نیز اظهار کرد: از بدو تاسیس این انجمن، اهدافی برای هنر خوشنویسی متصور بوده؛ اول زنده نگه داشتن و ترویج هنر خطاطی در مقابل تغییر خطی که 70 سال پیش زمزمه‌اش وجود داشت و دیگری اشتغالزایی برای هنرمندان این عرصه که در هر سطحی وارد بازار کار شوند. آنها که در سطوح پایین تر بودند جذب بازار تبلیغات می‌شدند، برخی معلم خوبی می‌شدند، عده‌ای کاتب خوبی می‌شد و....
خالق مجموعه «دفتر دانایی» اضافه کرد: در آن زمان به عنوان مثال هنر گرافیک وجود نداشت و شناخته شده نبود بنابراین خوشنویسان مراحل پیش از چاپ را انجام می‌دادند. یعنی خوشنویس کار را آماده می‌کرد و به دست مرحله کلیشه‌سازی، زینک و مراحل قبل از چاپ می‌سپرد.
این هنرمند خوشنویس درباره مشکلات صنف هنری خوشنویسان، گفت: از نیمه دوم دهه 70 نرم‌افزارهای خوشنویسی وارد بازار شدند و جنبه‌های کاربردی خط که 90 درصد آن را شامل می‌شد تحت‌الشعاع قرار گرفت. طبیعتا این اتفاق باعث شد تا چاپ و مراحل قبل از چاپ به دست گرافیست‌ها که با این ابزار کار می‌کردند سپرده شود. لذا کسانی امروز در عرصه خوشنویسی باقی مانده‌اند که به عنوان هنرمند آثار هنری خلق کرده‌اند و البته تعدادشان اندک است. بنابراین در موقعیت فعلی مشکل معیشتی در همه صنوف هنر به وجود آمده، اما در هنر خوشنویسی مشهود تر است و آن هم به دلیل حذف بخش کاربردی آن است.
علاقه‌مندان برای بازدید از نمایشگاه استاد امیرخانی می‌توانند تا 20 مرداد از ساعت 10 تا 20 به نشانی ولی‌عصر نرسیده به زعفرانیه پلاک 2880، گالری «طراحی هنر» مراجعه کنند. این گالری روزهای چهارشنبه تعطیل است.
*س_برچسب‌ها_س*